Herfst: verschil tussen versies

Huidige versie van 4 aug 2025 om 11:42

Herfstbladeren

Eikels en bladeren

Herfstbos in Duitsland

Paddenstoel - Vliegenzwam

Herfst (of najaar) is 1 van de 4 seizoenen, naast de lente, zomer en winter. De herfst begint officieel op 21 september en duurt t/m 20 december. De zon gaat steeds minder schijnen. Dat deed hij eigenlijk al na 21 juni. Alle planten, bomen en dieren maken zich klaar voor de komende winter.

Seizoenen

De aarde draait in een heel jaar een rondje om de zon. Maar omdat de stand van de aarde ten opzichte van de zon een beetje scheef is, schijnt de zon in de zomer het meest op het noordelijk halfrond van de aarde en in de winter op het zuidelijk halfrond. Bij het begin van de herfst en de lente is de stand van de zon er precies tussenin. Je kunt dat goed zien in dit filmpje van de draaiing van de aarde rond de zon.

Wanneer begint de herfst?

Op het noordelijk halfrond begint de herfst officieel op 21 september. De echte astronomische herfst begint op 22 september en soms zelfs op 23 september. De dag en de nacht zijn dan ongeveer even lang. Op het zuidelijk halfrond is het precies andersom, daar begint de herfst op 21 of 22 maart.

Kenmerken van de herfst

Het wordt steeds vroeger donker.
De zon heeft steeds minder kracht omdat hij lager staat en buiten wordt het steeds kouder.
De wintertijd gaat weer in.
Bomen en planten maken zich op voor de winter.
Je ziet veel vruchten en zaden in het bos.
Sommige dieren maken zich klaar voor hun winterslaap of winterrust.
Trekvogels trekken naar warmere gebieden om te overwinteren..

Dagen worden korter

Omdat de stand van de aarde ten opzichte van de zon voor het noordelijk halfrond anders wordt (de zon staat veel lager) hebben de stralen van de zon niet zoveel kracht meer. De dagen worden ook steeds 'korter' (het blijft korter licht). Op de laatste zondag van oktober wordt ook de wintertijd weer ingevoerd.

Herfstkleuren

In de herfst maken planten en bomen zich klaar voor de winter. In de herfst worden de dagen korter. De bladeren krijgen steeds minder energie van de zon. Ze maken dus steeds minder voedsel. Wel blijven ze water verdampen. Door de kou kan de boom geen water meer opzuigen. Als de bladeren aan de boom zouden blijven zitten, droogt de boom uit. De boom zou dan doodgaan. Daarom haalt de boom het bladgroen en andere bruikbare stoffen uit de bladeren. Als het bladgroen uit de bladeren verdwijnt, zie je alleen nog de rode en gele kleurstoffen van het blad. Zo ontstaan de prachtige herfstkleuren.

Knoppen

Ook maken struiken en bomen vast knoppen, die in het voorjaar weer gaan uitlopen. De knoppen zijn goed beschermd tegen de kou door schubben, die soms ook heel stevig en kleverig zijn, zoals de kastanje. Sommige knoppen zijn heel klein, maar anderen weer best heel groot (kastanje). Eenjarige planten sterven helemaal af, maar bij meerjarige planten sterven alleen de bovengrondse bladeren af. De wortelstok, wortelknol of een bloembol zal in de lente weer gaan uitlopen en een nieuwe plant of bloem vormen.

Vruchten

Struiken en bomen hebben uit hun bloemen van het voorjaar zaden en vruchten gemaakt. Sommige zaden zijn door de wind meegenomen, verspreid door het wegspringen van de zaden (bijvoorbeeld de springbalsemien), maar veel zaden worden verspreid via dieren. Zaden die in bessen zitten, worden elders weer uitgepoept. Andere zaden , zoals de eikels, kastanjes, beukennootjes, enz. worden verstopt als wintervoorraad, deels vergeten en hieruit groeien weer nieuwe planten en bomen.

Paddenstoelen

Typisch voor de herfst zijn de vele paddenstoelen die je kunt vinden. Paddenstoelen groeien vaak op wat vochtigere plekken en die zijn er in de herfst volop te vinden. Een paddenstoel groeit uit een spore (een soort zaadje) dat uit de hoed van een paddenstoel is gevallen. Als een spore op de grond terechtkomt, kan er een paddenstoel uit groeien. Dat gebeurt alleen als de grond een beetje vochtig is. En het moet niet te warm en niet te koud zijn. Een paddenstoel maakt ontzettend veel sporen. Ze wegen niets en dwarrelen soms ver weg. Er zijn er daarom altijd wel een paar die op een goed plekje terechtkomen. Uit de spore groeit eerst één wit draadje. Al gauw is er een wirwar van witte draadjes: de zwamvlok. Aan het uiteinde van een draadje groeien kleine knobbeltjes. Die duwen zich omhoog door de grond en daar is hij dan... de paddenstoel. Een zwamvlok en een paddenstoel heten samen zwam. Er zijn veel giftige paddenstoelen. Eetbare paddenstoelen zijn de cantharel, de oesterzwam, het eekhoorntjesbrood en verschillende soorten champignons.

Knop van een kastanje.
Herfstbladeren
Uit een tulpenbol groeit in het voorjaar weer een nieuwe tulp.
De stekelige bolster van een paardenkastanje.
Beukennootjes
Paddenstoelen groeien vaak op dood hout.
De bekende vliegenzwam, rood met witte stippen.
De champignon is een eetbare paddenstoel.

Dieren in de herfst

Trekvogels trekken weg

Veel vogels trekken in de herfst naar warmere landen in het zuiden van Europa en Noord-Afrika. De broedgebieden in Nederland zijn in de winter ongeschikt om te overleven. In de winter is het in de broedgebieden in het algemeen niet te koud, maar er is te weinig eten, of het voedsel is onbereikbaar door ijs of sneeuw. De vogels trekken daarom naar gebieden waar ze wel voldoende voedsel kunnen vinden.Ze kunnen daar beter overwinteren en zullen in de lente weer naar ons land terugkeren. Dat zijn bijvoorbeeld de zwaluw, de ooievaar, de nachtegaal en de koekoek. Er zijn ook vogels uit Scandinavië die in de winter naar ons land trekken, omdat het hier niet zo koud is als in het hoge noorden. We noemen deze vogels wintergasten. Voorbeelden hiervan zijn de kleine zwaan, de wilde zwaan, de rotgans en de koperwiek. Vogels die het hele jaar in ons land blijven, noemen we standvogels.

Winterslaap en winterrust

Sommige dieren trekken weg naar warmere streken. Denk maar aan trekvogels. Maar ook sommige vissen, vlinders en andere insecten trekken weg op zoek naar de warmte. Andere dieren verstoppen zich. In de grond of de modder. Er zijn ook dieren die zich aanpassen. Ze krijgen bijvoorbeeld een wintervacht, leggen een voedselvoorraad aan of kruipen in een winterschuilplaats. Daar houden ze een winterslaap tot het weer voorjaar wordt. Sommige dieren slapen maanden achter elkaar, anderen worden af en toe wakker om even te eten. De eekhoorn is hiervan een goed voorbeeld. Echte winterslapers zijn bijvoorbeeld de egel, de adder en de vleermuis.

Zomerkleed wordt winterkleed

Er zijn ook dieren die in de loop van de seizoenen van vacht veranderen. Zij krijgen in de winter (eigenlijk aan het eind van de herfst) een lekkere warme jas aan en zo kunnen zij veel beter tegen de kou. Als het lente wordt verdwijnt de wintervacht weer en maakt plaats voor een dunnere zomervacht.

De zwaluw is een trekvogel.
Ook de ooievaar trekt naar warme landen.
Een groep van kleine zwanen overwintert in ons land.
De koperwiek voelt zich in de winter bij ons wel thuis.
De eekhoorn houdt een winterrust.
Kikkers en padden verstoppen zich in de modder van een sloot.
De egel houdt een echte winterslaap.
Ook vleermuizen slapen een hele winter.

Regen en storm

Als je aan de herfst denkt, denk je ook aan regen en herfststormen. In de zomer wordt water in de zeeën en oceanen flink opgewarmd. In de herfst daalt de temperatuur op het land door de stand van de aarde (minder zon / warmte omdat de dagen korter worden). Als het verdampte water uit de opgewarmde oceaan of zee aan land komt, gaat het snel condenseren (samenklonteren tot druppels) door de kou. Dan ontstaat er regen. Door de grote verschillen in de drukgebieden ontstaat er veel wind. Tijd dus voor je regenjas en een paraplu en extra goed oppassen in het verkeer! Jij ziet auto’s minder snel, maar automobilisten zien jou vaak ook niet goed door alle regen op de (half beslagen) ruiten.

Clips van Schooltv

Test je kennis

Doe de quiz over de herfst

Externe links

	De seizoenen van het jaar
lente · zomer · herfst · winter

@@ Regel 3: / Regel 3: @@
 [[Bestand:Herbst.jpg|miniatuur|right|300px|Herfstbos in Duitsland]]
 [[Bestand:PA071566_paddestoelen_Rijssenseweg.JPG|miniatuur|right|300px|Paddenstoel - Vliegenzwam]]
-{{werk}}
-De '''herfst''' (ook wel najaar) is één van de vier [[seizoenen]], samen met de [[lente]], [[zomer]] en [[winter]]. De herfst begint officieel op 21 september en eindigt op 20 december. In deze periode merk je dat het kouder wordt, de dagen korter worden, de bladeren van de bomen vallen, en dat dieren en planten zich klaarmaken voor de winter.
-==Waarom is er herfst?==
+'''Herfst''' (of '''najaar''') is 1 van de 4 [[seizoenen]], naast de [[lente]], [[zomer]] en [[winter]]. De herfst begint officieel op 21 september en duurt t/m 20 december. De zon gaat steeds minder schijnen. Dat deed hij eigenlijk al na 21 juni. Alle planten, bomen en dieren maken zich klaar voor de komende winter.
-De [[aarde]] draait in één jaar om de zon. Maar de aarde staat een beetje scheef. Daardoor staat in de zomer het noordelijk halfrond (waar Nederland ligt) meer naar de zon toe. In de herfst kantelt de aarde weer, en staat de zon lager. Zo komt er minder zonlicht bij ons en wordt het kouder.
-Op 21 of 22 september is de herfstevening: dan zijn dag en nacht even lang. Daarna worden de dagen steeds korter.
+==Seizoenen==
+De [[Aarde (planeet)|aarde]] draait in een heel jaar een rondje om de zon. Maar omdat de stand van de aarde ten opzichte van de zon een beetje scheef is, schijnt de zon in de zomer het meest op het noordelijk halfrond van de aarde en in de winter op het zuidelijk halfrond. Bij het begin van de herfst en de lente is de stand van de zon er precies tussenin.
+Je kunt dat goed zien in dit filmpje [https://www.youtube.com/watch?v=nofV2QnGoA0 van de draaiing van de aarde rond de zon.]
-==Wat merk je van de herfst?==
+==Wanneer begint de herfst?==
-De zon staat lager en heeft minder kracht.
+Op het noordelijk halfrond begint de herfst officieel op [[21 september]]. De echte astronomische herfst begint op 22 september en soms zelfs op 23 september. De dag en de nacht zijn dan ongeveer even lang. Op het zuidelijk halfrond is het precies andersom, daar begint de herfst op 21 of 22 [[maart]].
-* Bomen verliezen hun bladeren.
+==Kenmerken van de herfst==
+# Het wordt steeds vroeger donker.
+# De zon heeft steeds minder kracht omdat hij lager staat en buiten wordt het steeds kouder.
+# De wintertijd gaat weer in.
+# Bomen en planten maken zich op voor de winter.
+# Je ziet veel vruchten en zaden in het bos.
+# Sommige dieren maken zich klaar voor hun winterslaap of winterrust.
+# Trekvogels trekken naar warmere gebieden om te overwinteren..
-* Het wordt kouder en natter.
+==Dagen worden korter==
+Omdat de stand van de aarde ten opzichte van de zon voor het noordelijk halfrond anders wordt (de zon staat veel lager)  hebben de stralen van de zon niet zoveel kracht meer. De dagen worden ook steeds 'korter' (het blijft korter licht). Op de laatste zondag van oktober wordt ook de wintertijd weer ingevoerd.
-* De dagen worden korter.
+==Herfstkleuren==
+In de herfst maken planten en bomen zich klaar voor de winter. In de herfst worden de dagen korter. De bladeren krijgen steeds minder energie van de zon. Ze maken dus steeds minder voedsel. Wel blijven ze water verdampen. Door de kou kan de boom geen water meer opzuigen. Als de bladeren aan de boom zouden blijven zitten, droogt de boom uit. De boom zou dan doodgaan. Daarom haalt de boom het bladgroen en andere bruikbare stoffen uit de bladeren. Als het bladgroen uit de bladeren verdwijnt, zie je alleen nog de rode en gele kleurstoffen van het blad. Zo ontstaan de prachtige herfstkleuren.
-* Dieren passen zich aan of gaan op reis.
+==Knoppen==
+Ook maken struiken en bomen vast knoppen, die in het voorjaar weer gaan uitlopen. De knoppen zijn goed beschermd tegen de kou door schubben, die soms ook heel stevig en kleverig zijn, zoals de kastanje. Sommige knoppen zijn heel klein, maar anderen weer best heel groot (kastanje).
+Eenjarige planten sterven helemaal af, maar bij meerjarige planten sterven alleen de bovengrondse bladeren af. De wortelstok, wortelknol of een bloembol zal in de lente weer gaan uitlopen en een nieuwe plant of bloem vormen.
-* Je ziet veel vruchten, zaden en paddenstoelen in de natuur.
+==Vruchten==
+Struiken en bomen hebben uit hun bloemen van het voorjaar zaden en vruchten gemaakt. Sommige zaden zijn door de wind meegenomen, verspreid door het wegspringen van de zaden (bijvoorbeeld de springbalsemien), maar veel zaden worden verspreid via dieren. Zaden die in bessen zitten, worden elders weer uitgepoept. Andere zaden , zoals de eikels, kastanjes, beukennootjes, enz. worden verstopt als wintervoorraad, deels vergeten en hieruit groeien weer nieuwe planten en bomen.
-* De wintertijd gaat in: de klok gaat een uur terug.
+==[[Paddenstoelen]]==
+Typisch voor de herfst zijn de vele paddenstoelen die je kunt vinden. Paddenstoelen groeien vaak op wat vochtigere plekken en die zijn er in de herfst volop te vinden. Een paddenstoel groeit uit een spore (een soort zaadje) dat uit de hoed van een paddenstoel is gevallen. Als een spore op de grond terechtkomt, kan er een paddenstoel uit groeien. Dat gebeurt alleen als de grond een beetje vochtig is. En het moet niet te warm en niet te koud zijn. Een paddenstoel maakt ontzettend veel sporen. Ze wegen niets en dwarrelen soms ver weg. Er zijn er daarom altijd wel een paar die op een goed plekje terechtkomen. Uit de spore groeit eerst één wit draadje. Al gauw is er een wirwar van witte draadjes: de zwamvlok. Aan het uiteinde van een draadje groeien kleine knobbeltjes. Die duwen zich omhoog door de grond en daar is hij dan... de paddenstoel. Een zwamvlok en een paddenstoel heten samen zwam. Er zijn veel giftige paddenstoelen. Eetbare paddenstoelen zijn de cantharel, de oesterzwam, het eekhoorntjesbrood en verschillende soorten champignons.
-* Er zijn vaker stormen en regenbuien.
+<div style="text-align: center;"><gallery perrow="4">
+Sticky_bud_(25150251621).jpg|Knop van een kastanje.
-== Waarom vallen de bladeren? ==
+Autumn_leaves_-_Herbstlaub.jpg|Herfstbladeren
-In de herfst wordt het kouder en is er minder zonlicht. Bladeren maken dan minder voedsel voor de boom, maar ze verdampen nog wel water. Omdat de wortels door de kou geen water meer kunnen opnemen, zou de boom uitdrogen. Daarom laat hij zijn bladeren vallen. Voor die tijd haalt hij nog wel alle bruikbare stoffen uit het blad. Wat overblijft zijn de herfstkleuren: rood, geel en bruin.
+Tulip_bulb_close_cropped.jpg |Uit een tulpenbol groeit in het voorjaar weer een nieuwe tulp.
+Chestnuts.jpg | De stekelige bolster van een paardenkastanje.
-==Weersinvloeden in de herfst==
+Beechnuts_during_autumn.jpg | Beukennootjes
-In de herfst verandert het weer vaak. Het kan regenen, waaien, hagelen, sneeuwen of bliksemen. Dat noem je weersinvloeden. Ook de maan speelt een rol: die zorgt voor eb en vloed door haar aantrekkingskracht op het water.
+Paddenstoelen_op_dood_hout._Locatie,_Stuttebosch_in_de_lendevallei._Provincie_Friesland_03.jpg| Paddenstoelen groeien vaak op dood hout.
+Paddenstoelen.jpg | De bekende vliegenzwam, rood met witte stippen.
-==Waarom regent het meer in de herfst?==
+Champignon_mushroom.JPG | De champignon is een eetbare paddenstoel.
-In de zomer wordt het water in zeeën en oceanen verwarmd. In de herfst koelt het land snel af, maar de zee is nog warm. Water verdampt en vormt wolken. Door de kou condenseert het water in de wolken sneller tot regendruppels. Daardoor valt er meer regen.
+</gallery></div>
-==Hoe ontstaat regen?==
-De zon verwarmt water in rivieren, meren en zeeën. Dat water verdampt en stijgt op. In de lucht koelt het af en vormt wolken. Als die wolken vol zijn, vallen de druppels als regen naar beneden. Een groot deel van de regen stroomt terug naar zee of rivieren.
-==Hoe ontstaat sneeuw?==
-Als het hoog in de lucht vrieskoud is, bevriezen de regendruppels voordat ze de grond raken. Dan krijg je sneeuwvlokken in plaats van regen.
-In de herfst zie je vaak lange schaduwen, want de zon staat laag aan de hemel. Als je buiten loopt en je schaduw is heel lang, dan weet je dat de zon niet hoog staat.
-Op 21 maart en 22 september staat de zon precies boven de evenaar. Dan zijn dag en nacht even lang op de hele wereld.
-Bij een zonsverduistering schuift de maan tussen de zon en de aarde. Dan valt er een grote schaduw op een deel van de aarde.
-==Temperatuur in de herfst==
-De temperatuur daalt in de herfst omdat de zon minder krachtig is. Op 21 juni heeft het noordelijk halfrond zomer, want dan staat het recht naar de zon toe. In de herfst draait de aarde verder, en komt er minder warmte bij ons.
-Ook speelt hoogte een rol: hoe hoger je komt (zoals op een berg), hoe kouder het wordt. Dat komt omdat zonnewarmte vooral de bovenste laag van de aarde verwarmt.
-==Hoe blijven dieren warm?==
-In de herfst krijgen veel dieren een wintervacht, zoals konijnen, paarden en koeien. Sommige dieren, zoals ijsberen, hebben zelfs twee lagen vacht: een dikke onderlaag van vet en een bovenlaag van haren.
-Ook planten en bomen beschermen zich tegen de kou. Ze hebben een stevige schors en maken geen nieuwe bladeren meer aan tot het lente wordt.
-Mensen hebben geen vacht, dus wij trekken in de herfst jassen, truien, sjaals en mutsen aan om ons warm te houden.
 ==Dieren in de herfst==
-Trekvogels
+===Trekvogels trekken weg===
-Veel vogels trekken naar het zuiden, naar warmere landen. Bijvoorbeeld de [[zwaluw]], [[ooievaar]], [[koekoek]] en [[nachtegaal]]. Ze komen in de lente weer terug.
+Veel vogels trekken in de herfst naar warmere landen in het zuiden van Europa en Noord-Afrika. De broedgebieden in Nederland zijn in de winter ongeschikt om te overleven. In de winter is het in de broedgebieden in het algemeen niet te koud, maar er is te weinig eten, of het voedsel is onbereikbaar door ijs of sneeuw. De vogels trekken daarom naar gebieden waar ze wel voldoende voedsel kunnen vinden.Ze kunnen daar beter overwinteren en zullen in de lente weer naar ons land terugkeren. Dat zijn bijvoorbeeld de [[zwaluw]], de [[ooievaar]], de [[nachtegaal]] en de [[koekoek]]. Er zijn ook vogels uit Scandinavië die in de winter naar ons land trekken, omdat het hier niet zo koud is als in het hoge noorden. We noemen deze vogels wintergasten. Voorbeelden hiervan zijn de kleine [[zwaan]], de wilde zwaan, de rot[[gans]] en de [[koperwiek]]. Vogels die het hele jaar in ons land blijven, noemen we standvogels.
-Sommige vogels uit koudere gebieden, zoals [[Scandinavië]], komen juist naar Nederland om hier te overwinteren. Deze noemen we wintergasten, zoals de kleine zwaan en de koperwiek.
-Winterslaap en winterrust
-Dieren zoals de [[egel]], [[vleermuis]] en [[adder]] houden een winterslaap. Ze slapen maandenlang in een hol of grot.
-Andere dieren, zoals de [[eekhoorn]], houden een winterrust. Ze slapen veel, maar worden soms wakker om wat te eten van hun voorraad.
-==Aanpassing aan de kou==
-Sommige dieren blijven actief, maar passen zich aan. Ze krijgen een dikke vacht, bouwen een warme schuilplaats, of leggen een voorraad eten aan. Ook hun gedrag verandert: ze bewegen minder om energie te sparen.
-==Paddenstoelen==
+===Winterslaap en winterrust===
-In de herfst zie je overal paddenstoelen. Ze groeien op vochtige plekken, vaak op dode bomen of bladeren. Een paddenstoel groeit uit een spore, een soort zaadje dat door de wind wordt verspreid.
+Sommige dieren trekken weg naar warmere streken. Denk maar aan trekvogels. Maar ook sommige vissen, vlinders en andere insecten trekken weg op zoek naar de warmte.  Andere dieren verstoppen zich. In de grond of de modder. Er zijn ook dieren die zich aanpassen. Ze krijgen bijvoorbeeld een wintervacht, leggen een voedselvoorraad aan of kruipen in een winterschuilplaats. Daar houden ze een winterslaap tot het weer voorjaar wordt. Sommige dieren slapen maanden achter elkaar, anderen worden af en toe wakker om even te eten. De [[eekhoorn]] is hiervan een goed voorbeeld. Echte winterslapers zijn bijvoorbeeld de [[egel]], de [[adder]] en de [[vleermuis]].
-Als de omstandigheden goed zijn (vochtig en niet te koud), groeit er een wit netwerk onder de grond: de zwamvlok. Daaruit groeit de paddenstoel.
+===Zomerkleed wordt winterkleed===
+Er zijn ook dieren die in de loop van de seizoenen van [[vacht]] veranderen. Zij krijgen in de winter (eigenlijk aan het eind van de herfst) een lekkere warme jas aan en zo kunnen zij veel beter tegen de kou. Als het lente wordt verdwijnt de wintervacht weer en maakt plaats voor een dunnere zomervacht.
-Sommige paddenstoelen zijn giftig, zoals de vliegenzwam (rood met witte stippen). Andere zijn eetbaar, zoals de champignon, oesterzwam en cantharel.
+<div style="text-align: center;"><gallery perrow="4">
-== Clips van Schooltv==
+Barn_Swallow_800.jpg | De zwaluw is een trekvogel.
-*[https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-bladeren-1/#autoplay Bladeren – Nieuws uit de Natuur]
+White_Stork_(Ciconia_ciconia)_(5).jpg | Ook de ooievaar trekt naar warme landen.
-*[https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-oei-de-winter-komt/#autoplay Oei, de winter komt – Nieuws uit de Natuur]
+Group_of_swans.jpg | Een groep van kleine zwanen overwintert in ons land.
-*[https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-bomen-2/#autoplay Bomen – Nieuws uit de Natuur]
+Turdus_iliacus.JPG | De koperwiek voelt zich in de winter bij ons wel thuis.
-*[https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-schimmels/#autoplay Schimmels – Nieuws uit de Natuur]
+Squirrel_posing.jpg | De eekhoorn houdt een winterrust.
-*[https://schooltv.nl/video/het-klokhuis-eikels-en-andere-noten/#autoplay Eikels en andere noten - Klokhuis]
+Kikkers_2015.JPG | Kikkers en padden verstoppen zich in de modder van een sloot.
-*[https://schooltv.nl/video/bomen-in-de-herfst-waarom-verliest-een-boom-zijn-blaadjes-in-het-najaar/#autoplay Waarom verliest een boom zijn bladeren in de herfst?]
+West_European_Hedgehog_(Erinaceus_europaeus)2.jpg | De egel houdt een echte winterslaap.
-*[https://schooltv.nl/video/welke-paddenstoelen-uit-het-bos-kun-je-eten-overleven-in-de-natuur/#autoplay Welke paddenstoelen in het bos kun je eten?]
+Bats_at_the_Sun_Temple,_Modhera.jpg | Ook vleermuizen slapen een hele winter.
-*[https://schooltv.nl/video/de-vliegenzwam-rood-met-witte-stippen/#autoplay De vliegenzwam, rood met witte stippen]
+</gallery></div>
-*[https://schooltv.nl/video/heksenkringen-in-het-bos-de-ondergrondse-draden-van-een-schimmel/#autoplay Wat zijn heksenkringen in het bos?]
+==Regen en storm==
-*[https://schooltv.nl/video/sporendoos-hoe-maak-je-een-kijkdoos-voor-paddenstoelonderzoek/#autoplay Een sporendoos maken]
+Als je aan de herfst denkt, denk je ook aan regen en herfststormen. In de zomer wordt water in de zeeën en oceanen flink opgewarmd. In de herfst daalt de temperatuur op het land door de stand van de aarde (minder zon / warmte omdat de dagen korter worden). Als het verdampte water uit de opgewarmde oceaan of zee aan land komt, gaat het snel condenseren (samenklonteren tot druppels) door de kou. Dan ontstaat er regen. Door de grote verschillen in de drukgebieden ontstaat er veel wind. Tijd dus voor je regenjas en een paraplu en extra goed oppassen in het verkeer! Jij ziet auto’s minder snel, maar automobilisten zien jou vaak ook niet goed door alle regen op de (half beslagen) ruiten.
-*[https://schooltv.nl/video/vroege-vogels-in-de-klas-paddenstoelen/#autoplay Paddenstoelen – 13-15 jaar]
+==Clips van Schooltv==
-*[https://schooltv.nl/video/natuur-vogeltrek/#autoplay Vogeltrek]
+* [https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-bladeren-1/#autoplay Bladeren – Nieuws uit de Natuur]
+* [https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-oei-de-winter-komt/#autoplay Oei, de winter komt – Nieuws uit de Natuur]
+* [https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-bomen-2/#autoplay Bomen – Nieuws uit de Natuur]
+* [https://schooltv.nl/video/nieuws-uit-de-natuur-schimmels/#autoplay Schimmels – Nieuws uit de Natuur]
+* [https://schooltv.nl/video/het-klokhuis-eikels-en-andere-noten/#autoplay Eikels en andere noten - Klokhuis]
+* [https://schooltv.nl/video/bomen-in-de-herfst-waarom-verliest-een-boom-zijn-blaadjes-in-het-najaar/#autoplay Waarom verliest een boom zijn bladeren in de herfst?]
+* [https://schooltv.nl/video/welke-paddenstoelen-uit-het-bos-kun-je-eten-overleven-in-de-natuur/#autoplay Welke paddenstoelen in het bos kun je eten?]
+* [https://schooltv.nl/video/de-vliegenzwam-rood-met-witte-stippen/#autoplay De vliegenzwam, rood met witte stippen]
+* [https://schooltv.nl/video/heksenkringen-in-het-bos-de-ondergrondse-draden-van-een-schimmel/#autoplay Wat zijn heksenkringen in het bos?]
+* [https://schooltv.nl/video/sporendoos-hoe-maak-je-een-kijkdoos-voor-paddenstoelonderzoek/#autoplay Een sporendoos maken]
+* [https://schooltv.nl/video/vroege-vogels-in-de-klas-paddenstoelen/#autoplay Paddenstoelen – 13-15 jaar]
+* [https://schooltv.nl/video/natuur-vogeltrek/#autoplay Vogeltrek]
-== Test je kennis==
+==Test je kennis==
-*[http://quizzen.yurls.net/nl/page/1039818 Doe de quiz over de herfst]
+* [http://quizzen.yurls.net/nl/page/1039818 Doe de quiz over de herfst]
 ==Externe links==
-*[http://doe-pad-herfst.yurls.net/ Doe-pad herfst]
+* [http://doe-pad-herfst.yurls.net/ Doe-pad herfst]
-*[http://kies-pad-herfst.yurls.net/ Kies-pad herfst]
+* [http://kies-pad-herfst.yurls.net/ Kies-pad herfst]
-*[http://mini-pad-herfstbomen.yurls.net/ Mini-pad herfstbomen]
+* [http://mini-pad-herfstbomen.yurls.net/ Mini-pad herfstbomen]
-*[http://mini-pad-spinnen.yurls.net/ Mini-pad spinnen]
+* [http://mini-pad-spinnen.yurls.net/ Mini-pad spinnen]
-*[http://webpad-seizoenen.yurls.net/ Webpad seizoenen]
+* [http://webpad-seizoenen.yurls.net/ Webpad seizoenen]
-*[http://webpad-spinnen.yurls.net/ Webpad spinnen]
+* [http://webpad-spinnen.yurls.net/ Webpad spinnen]
-*[http://kruiswoord-clip-paddenstoelen.yurls.net/ Kruiswoordclip Paddenstoelen]
+* [http://kruiswoord-clip-paddenstoelen.yurls.net/ Kruiswoordclip Paddenstoelen]
-*[http://www.tiptileonline.com/viewer/?id=3B022E58-070A-43A4-A300-2B9A43137689 TipTile herfstbomen]
+* [http://www.tiptileonline.com/viewer/?id=3B022E58-070A-43A4-A300-2B9A43137689 TipTile herfstbomen]
-*[http://www.tiptileonline.com/viewer/?id=59FFCF38-7ABE-4BA1-BE8B-8DE411B9798A TipTile spinnen]
+* [http://www.tiptileonline.com/viewer/?id=59FFCF38-7ABE-4BA1-BE8B-8DE411B9798A TipTile spinnen]
 {{Navigatie seizoenen van het jaar}}