Assen

Assen
Provincie	Drenthe
Talen
Inwoners	67.579 (825 inw./km²) (30/04/2017)
Oppervlakte	83,45 km²
Hoofdplaats(en)	Assen
Hoofdstad
Burgemeester	Marco Out (VVD)
Gezaghebber
Bestuur
Religie
Munteenheid
Postcode(s)	9400-9409, 9486-9489, 9492
Netnummer(s)	0592
Volkslied
Nationale feestdag
Website	www.assen.nl
Portaal Nederland

Assen is de hoofdstad van de provincie Drenthe. Assen is heel bekend van de motorraces, vooral de beroemde Asser TT, of ook wel TT Assen genoemd, is erg bekend. Vlak voor de zaterdag als er geracet wordt, is er ook altijd feest in de stad: de TT Nacht. Dat is vaak gezellig, maar soms breken er dan rellen uit. Assen vierde in 2009 dat de stad 200 jaar geleden officieel stadsrechten kreeg, in de tijd van de Franse bezetting. Assen is de snelstgroeiende stad van het Noorden. In 2007 werd de 65,000ste inwoner geboren. Een inwoner van Assen noemt men een Assenaar.

Cijfers

Een topografische kaart van Assen.

Hier volgen enkele cijfers over Assen, anno 2009:

• Oppervlakte: 83,48 km²
• Inwoners: 66.215 (anno 2009) * Bevolkingsdichtheid: 807 inwoners per km² (anno 2009)

Bartje

Bartje werd geschreven door Anne de Vries, een schoolmeester die Drentse streekromans schreef over het boerenleven. Het gaat over een jongetje uit een arm arbeidersgezin in Drenthe.

Bronzen standbeeld van Bartje in Assen

Het is geschreven in de jaren '30. Het vervolg heet "Bartje zoekt het Geluk". Daarin zoekt Bartje het geluk. Hij komt er al snel achter dat dat niet zo makkelijk is als hij altijd had gedacht. Bartje maakt veel fouten, maar trouwt uiteindelijk met een vriendin uit zijn jeugd en gaat samen met haar en hun geit in een klein huisje wonen.
Zijn bekendste uitspraak is: "Ik bid niet vuur bruune bonen!" (die vind hij zo vies dat hij er niet voor wil bidden, terwijl het de regel was dat iedereen eerst bad voor het eten)
Hij heeft een standbeeld in Assen, dat in 2004 door grappenmakers werd gestolen en voor de voeten van het beeld van de legendarische krijger Grote Pier in Friesland werd gelegd. Het beeldje was al eerder gestolen voor de grap, maar wordt steeds weer netjes teruggegeven. Bartje kreeg landelijke bekendheid toen er in de jaren '70 een televisie serie gebaseerd op de boeken werd gemaakt. Alle rollen werden gespeeld door Drentse mensen en er speelden geen bekende acteurs en actrices mee. Hierdoor leek de serie erg realistisch. Er werd in het Drents dialect gesproken door alle figuren.

Het beeldje van Bartje was eerst van steen maar is uiteindelijk vervangen door een bronzen beeldje. Zo kon het niet meer worden gestolen of vernield, of in elk geval wel veel moeilijker: het was te zwaar om mee te dragen en veel steviger. Daarna is het beeldje verder met rust gelaten door vandalen en grapjassen.

Asserbos

Het Asserbos is een stadsbos in Assen tussen het winkelcentrum en de woonwijk Baggelhuizen. Het Asserbos is een van de wouden waarmee grote delen van Drenthe bedekt waren. In 1260 werd het klooster Mariënkamp gebouwd, op de plaats waar nu het Drents Museum staat. Dat klooster kreeg steeds meer bezittingen, zo ook het Asserbos.

Rond 1760 begonnen mensen in te zien dat er toch wat gedaan moest worden aan het bos en besloten ze akkers en heidevelden weer te bebossen. Het was Wolter Hendrik Hofstede die met dit project startte. Hofstede ontwierp een wandelgebied in de vorm van een sterrenbos, waarbij lange rechte paden elkaar in een stervorm kruisen. Het bos kent twee sterren die op een plattegrond goed te herkennen zijn. Hofstede maakte in het Asserbos twee zichtlijnen: de Hoofdlaan, die gericht is op de toren van de Abdijkerk, en de Roldertorenlaan, die in de richting van de toren van Rolde wijst. Ook werden er cirkelvormige paden toegevoegd en zo werd het Asserbos een park.

In 1833 werden de Assenaren opgeschrikt door een heftige brand in het Asserbos waar enkele hectaren bos zijn afgebrand. Er was nog geen goede brandweer in die tijd dus kon men er niet veel tegen beginnen.

De geschiedenis van Assen

Vroege geschiedenis

In 1258 werd het nonnenklooster Sancta Maria de Campe of Mariënkamp verplaatst van Coevorden naar een dekzandrug op de plek waar nu het centrum van Assen ligt. Het grootste deel van de toen gegraven singels is later gedempt, maar de huidige straatnamen (Gedempte Singel, Noordersingel, Oostersingel en Zuidersingel) herinneren er nog aan. Het klooster werd in 1602 opgeheven, waarna het hoofdgebouw in gebruik werd genomen als vergaderplaats voor onder meer het College van Gedeputeerden. Later in de 17e eeuw ontstond er een echte nederzetting binnen de singels, ongeveer een cirkel met een doorsnede van 300 m. Pas laat in de 18d eeuw werd Assen uitgebreid tot buiten dit gebied. Het voorheen vrij onaanzienlijke Assen werd pas rond die tijd een aantrekkelijke woonplaats voor de welgestelden in de provincie. Voorbeelden van opmerkelijke woonhuizen zijn Huize Overcingel en het Witte Huis (een wit herenhuis in Assen, niet te verwarren met het huis van Obama in Amerika.

Stadsrechten

Lodewijk Napoleon, de jongere broer van de Franse keizer Napoleon, hield erg veel van Assen. Hij wilde van Assen zijn Zomerresidentie (zomerverblijf) maken. Daarom zorgde hij ervoor dat het in 1807 een zelfstandige gemeente werd. Twee jaar later, in 1809, gaf Lodwijk Assen ook stadsrechten. Daarmee is het één van de jongste steden met stadsrechten in Nederland. Het grootse stedenbouwkundige plan dat hij liet maken door de Italiaanse architect Carlo Giovanni Francesco Giudici is er niet van gekomen omdat Nederland tegen die tijd al weer zelfstandig was en Lodewijk's broer bij Waterloo was verslagen. Nog geen vier jaar later, in 1814, werd Assen officieel hoofdstad van de provincie Drenthe. In Maart 2009 werd het 200-jarige bestaan van Assen als stad gevierd.
Voorheen was Assen ruim 550 jaar een dorp geweest. Van het ene op het andere moment was het een stad.

Assen in de Tweede Wereldoorlog

Oranjestraat 27 te Assen, waar een familie woonde die is gestorven in de oorlog

In de Tweede Wereldoorlog werden de jonge mannen uit Assen opgeroepen om werken in Duitse fabrieken. Zigeuners en joden in Assen werden opgeroepen naar Westerbork te vertrekken. Dat was zogenaamd om ze te brengen naar werkkampen: in werkelijkheid waren het vernietigingskampen, zoals Auschwitz. Bekend is het verhaal van de Oranjestraat in Assen. Daar woonden vooral joden. In de oorlog kwamen die allemaal om in Auschwitz, op één bewoner na. De rest is van honger en dorst omgekomen, van ziekte gestorven, dood geschoten of vergast. Bij Kamp Westerbork staat een monument voor iedereen die is gestorven. Het zijn allemaal kleine beeldjes voor ieder slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog die in de kampen is omgekomen. Een sterretje voor elk joodse slachtoffer en een vlammetje voor elke gestorven zigeuner. Een kruisje voor elke Christen die werden gedood omdat ze onderduikers in huis hadden.

Monument tegenover de kazerne

Veel Nederlanders vochten in de Tweede Wereldoorlog om hun landgenoten en zichzelf te beschermen. Als de Duitsers ze te pakken kregen werden ze gefusilleerd (doodgeschoten) of naar kampen gestuurd (wat je meestal ook niet overleefde). Ook in Assen gebeurde dit.

Operatie Amherst

Tegenover de Asserse kazerne staat een monument. Dat is opgericht ter nagedachtenis voor de overleden Franse paramilitairen (parachutisten) tijdens operatie Amherst. Van de 702 Franse parachutisten die hier landden zijn er daar 33 gestorven.
Op de rechter muur is een grijs stuk, daar staan alle namen op van degenen die dood zijn gegaan, op het monument dat in april 1985 aan de Balkenweg in Assen werd onthuld. 's Nachts worden 702 Franse soldaten met parachutes gedropt in heel Drenthe en verdeeld over 47 groepen. De dagen die erna kwamen legden alle Fransen hinderlagen voor de Duitsers en vochten tegen de Duitsers. Ze werden geholpen door het Nederlandse verzet in Assen.

Huis van Bewaring

Huis van Bewaring

Er is een overval gepleegd op 11 december 1944 op het huis van bewaring, de gevangenis van Assen die in de oorlog door de Duitsers werd gebruikt om mensen van het verzet gevangen te houden. Er waren op het moment van de bevrijdingsactie 30 mensen van het verzet gevangen, die werden bevrijd op de morgen op 11 december 1944.
Het was een goed geplande operatie, gedaan door de knokploeg Noord-Drenthe, de grootste verzetsgroep van het Noorden van de provincie Drenthe. Ze hadden dagen van tevoren vrachtwagens verstopt die bij de bevrijding van de gevangen werden gebruikt. Hiermee reden de verzetshelden en hun bevrijde kameraden die ochtend weg. Eén van deze gevangenen was zó blij dat hij een monument maakte. Dat was een bank van steen met een steen ernaast bij de gevangenis.

Synagoge in Assen

De Synagoge in Assen is na de oorlog overgenomen door de gereformeerde kerk

Vanaf de 18e eeuw woonden er al joden in Assen. In 1809 hadden ze nog geen geld om een synagoge te bouwen, dus toen draaiden ze diensten in een schuur. Tot in 1813 er in Assen een huis gebruikt dat werd gekocht door de gemeente. In 1826 was de gemeente heel erg in aantallen gegroeid en gingen de joden op zoek naar een groter gebouw. Ten slotte kregen ze in het jaar 1832 een stukje grond aan de Groningerstraat. Daar werd toen een synagoge neergezet (dat is een joods godshuis, te vergelijken met een kerk of een moskee).

Bij de viering in 1822 van het vijftigjarig bestaan vonden veel mensen het gebouw te klein. Er was alleen plek voor de gemeente leden bij de viering, anderen pasten er niet meer bij. In 1899 probeerden de leden van de kleine joodse gemeenschap in Assen geld bij elkaar te krijgen voor een uitbreiding. In 1901 werd de opdracht voor de bouw gegeven aan architect J. Smallenbroek. In juli 1901 werd er een nieuwe synagoge in Assen gebouwd. De opening werd gevierd met een drie dagen durend feest. Er zijn na de oorlog maar vijfentwintig joden en niet één zigeuner weer terug in Assen gekomen. Na de oorlog werd de synagoge daarom overgenomen door de gereformeerde kerk, omdat er nauwelijks nog mensen waren om diensten te draaien en er dan alleen verlies werd geleden.

Asserboys

Hier zie je een monument van voetballers die in 1940 bij Asser Boys voetbalden. Zij kwamen geen van allen terug na de oorlog, ze zijn allemaal overleden in de oorlog. Sommigen van hen in concentratiekampen omdat ze joden waren en anderen omdat ze in het verzet zaten. Dit monument staat bij de ingang van het terrein van Asser Boys. Op de steen staan hun namen.

Foto van het Asserboys-monument

Moderne geschiedenis

In 1809 waren er 600 mensen die in Assen woonden. In 1821 kreeg Assen voor het eerst in haar geschiedenis een gemeentewapen. In 1861 woonden er in Assen 5800 inwoners. Het aantal inwoners bleef enorm stijgen. Zo woonden er in het jaar 2007 al 64.320 mensen in Assen. Van +\- 6,000 naar 60,000 inwoners is een stijging van wel 100%. De explosieve groei van Assen zorgde ervoor dat er te weinig huizen waren voor iedereen. In de jaren '70 werden er daarom de nieuwbouwwijken Peelo, Marsdijk en Kloosterveen bijgebouwd, om in de behoefte van huizen te verzien. Sinds de jaren '20 houdt men in Assen al jaarlijks motorraces. Deze noemt men de Asser TT. De beroemde Asser TT bestaat al 80 jaar en krijgt veel aandacht vanuit binnen- en buitenland (ook motorliefhebbers uit Duitsland komen er jaarlijks op af).

Partnersteden

• Poznan - Polen
• Bad Bentheim - Duitsland
• Naledi - Zuid-Afrika

	Plaatsen met historische stadsrechten in de provincie Drenthe
Assen (1809) · Coevorden (1408) · Meppel (1644/1809)