Schorpioen (dier)

Schorpioen Scorpiones
Leefgebied	alle continenten behalve Antarctica
Leefomgeving	divers, waaronder woestijnen
Behoort tot de	Spinachtigen, Geleedpotigen, Dieren
Portaal Biologie

Schorpioenen (Scorpiones) zijn roofzuchtige spinachtigen. Ze hebben acht poten en zijn gemakkelijk te herkennen aan een grijptang en een smalle, gesegmenteerde (in delen) staart, die vaak in een karakteristieke voorwaartse buiging over de rug wordt gedragen en altijd eindigt met een angel. De evolutionaire geschiedenis van schorpioenen gaat 435 miljoen jaar terug. Ze leven voornamelijk in woestijnen, maar hebben zich aangepast aan een brede hoeveelheid aan omgevingsomstandigheden en zijn te vinden op alle continenten behalve Antarctica. Er zijn meer dan 2.500 beschreven soorten, met tot nu toe 22 bestaande (levende) families. Hun taxonomie wordt momenteel herzien om rekening te houden met 21e-eeuwse genetische studies.

Beschrijving

Schorpioenanatomie (buikzijde)1 = Cephalothorax of Prosoma ; 2 = Preabdomen of Mesosoom ; 3 = staart of metasoom ; 4 = klauwen of pedipalpen ; 5 = Benen; 6 = Monddelen of Chelicerae ; 7 = Tang of Chelae ; 8 = Beweegbare klauw of Tarsus; 9 = vaste klauw of manus; 10 = Angel of Aculeus; 11 = Telson (anus in vorige gewricht); 12 = Openingen van boeklongen

Schorpioenen jagen voornamelijk op insecten en andere ongewervelde dieren, maar sommige soorten jagen op gewervelde dieren. Ze gebruiken hun tang om prooien in bedwang te houden en te doden, of om een aanval van andere roofdieren te voorkomen. De giftige steek van de schorpioen wordt gebruikt voor aanval en verdediging. Tijdens de 'verkering' grijpen het mannetje en het vrouwtje elkaars scharen vast en dansen terwijl hij probeert haar op zijn spermapakket te krijgen. Alle bekende soorten baren levend en het vrouwtje zorgt voor de jongen terwijl hun exoskeletten (buitenskeletten) verharden en ze op haar rug vervoeren. Het schild bevat fluorescerende (lichtgevende) chemicaliën en gloeit onder ultraviolet licht (glow in the dark).

De overgrote meerderheid van de soorten bedreigt de mens niet ernstig, en gezonde volwassenen hebben meestal geen medische behandeling nodig na een steek. Ongeveer 25 soorten (minder dan één procent) hebben gif dat een mens kan doden, wat vaak voorkomt in die delen van de wereld waar ze leven, vooral waar toegang tot medische behandeling onwaarschijnlijk is, zoals in een woestijn.

Schorpioenen komen voor in kunst, folklore, mythologie en merklogo's voor de handel. Schorpioenmotieven zijn geweven in zogeheten kelimtapijten ter bescherming tegen hun angel. Scorpius is de naam van een sterrenbeeld; het overeenkomstige astrologische teken is Schorpioen. Een klassieke mythe over Scorpius vertelt hoe de gigantische schorpioen en zijn vijand Orion sterrenbeelden werden aan weerszijden van de hemel.

De meeste soorten schorpioenen zijn nacht- of schemerdieren en vinden overdag beschutting in holen, scheuren in rotsen en boomschors. Veel soorten graven een schuilplaats onder stenen van enkele centimeters lang. Sommigen gebruiken holen gemaakt door andere dieren, waaronder spinnen, reptielen en kleine zoogdieren. Schorpioenen geven de voorkeur aan gebieden waar de temperatuur binnen het bereik van 11-40 ° C. Een schorpioen gebruikt zijn angel zowel om prooien te doden als om zich te verdedigen.

Media

• Steken en Prikken | NPO Start schorpioen