Dyslexie: verschil tussen versies
| (10 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | {{arts vragen}} | ||
| + | {{Zijbalk leerstoornissen}} | ||
[[Bestand:Dislexia nens.jpg|miniatuur|Dyslexie de leesstoornis]] | [[Bestand:Dislexia nens.jpg|miniatuur|Dyslexie de leesstoornis]] | ||
| − | + | '''Dyslexie''' of '''woordblindheid''' is een stoornis, waarbij mensen grote problemen bij het lezen en schrijven. Vaak wordt dyslexie omschreven als "niet goed kunnen lezen en schrijven". Dit is niet helemaal juist, aangezien ook mensen zonder dyslexie hiermee moeite kunnen hebben. Mensen met dyslexie hebben moeite om van letters en woorden op papier spraakklanken te maken. Ze kunnen een woord dat op papier staat niet meteen hardop zeggen of een gesproken woord niet meteen opschrijven. | |
| − | + | Mensen met dyslexie verschillen letters die (ongeveer) hetzelfde klinken met elkaar of draaien de volgorde van klanken om. Ook hebben je moeite om te onthouden welke letters bij welke klanken horen. Hierdoor hebben ze een lage [[verwerkingssnelheid]], omdat ze langer moeten nadenken. Leerlingen met dyslexie hebben vaak extra begeleiding op school. Dyslexie moet niet verward worden met [[dyscalculie]]; wat met cijfers en rekenen te maken heeft. Dyslexie is een van de meest voorkomende leerstoornissen. Ongeveer 3 tot 4% van de Nederlandse kinderen hebben dyslexie. | |
| − | + | Iemand die dyslexie heeft, wordt een '''dyslecticus''' (man) of '''dyslectica''' (vrouw) genoemd. Soms wordt ook het wordt '''dyslect''' gebruikt. | |
| − | + | ==Aantallen== | |
| + | Het aantal mensen met dyslexie verschilt per land. Dit heeft vooral te maken met de taal die in een land gesproken wordt. Wanneer een taal [[fonetisch]] is, hebben minder sprekers dyslexie. Wanneer dit niet het geval is, is het aantal mensen met dyslexie hoger. Fonetisch betekent dat een taal wordt uitgesproken, zodat dit op papier staat. Er is een vaste uitspraak. Iedere letter maakt dezelfde klank en zijn weinig of geen verschillen. | ||
| − | + | [[Engels]] en [[Frans]] zijn bijvoorbeeld niet fonetisch. In het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Frankrijk zijn er doordat veel meer mensen met dyslexie. Dit komt door de vele uitzonderingen in de uitspraak. Het [[Turks]] en [[Fins]] zijn haast helemaal fonetisch, waardoor Turkije en Finland veel minder mensen met dyslexie hebben. Dit is ook het geval voor het [[Duits]] en [[Italiaans]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==Dyslexie en lezen== |
| − | + | Dyslectici hebben moeite met het lezen en onthouden van woorden. Dyslectici moeten daardoor meer oefenen met lezen dan mensen zonder dyslexie. Hierdoor hebben sommige dyslectici ook een hekel aan lezen, waardoor ze dit sowieso minder doen. Dyslectici krijgen hierdoor begeleiding met het lezen. Leerkrachten en begeleiders kunnen bijvoorbeeld samen een boek gaan lezen. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kurzweil]] heb je voor mensen met dyslexie en je hebt ook een lettertype. Dat lettertype heet OpenDyslexic. Andere programma's kun je krijgen op de site van [[Lexima]]. | |
| − | [[Kurzweil]] heb je voor mensen met dyslexie en je hebt ook een lettertype. Dat lettertype heet OpenDyslexic. | ||
| − | Andere programma's kun je krijgen op de site van [[ | ||
| − | == | + | == Dyslexie vormen == |
| − | * | + | Ook dyslexie heeft verschillende vormen de orthopedagoog maakt een verdeling van lichte , matige of zware dyslexie hieronder wat het inhoud: |
| − | * | + | |
| − | + | * Lichte vorm: uit zich in traag lezen en af en toe een spelfout, maar iemand kan wel goed mee komen. | |
| + | * Milde: matige dyslexie zorgt duidelijker lees en spellingsproblemen , met moeite om automatisering onder de knie te krijgen. | ||
| + | * Zware dyslexie: Bij zware dyslexie is lezen erg moeizaam en traag , met veel fouten en grote impact op school of werk , ondanks normale intelligentie. | ||
| + | |||
| + | == Dyslexie per levensfase == | ||
| + | |||
| + | === Peuter en kleutertijd (0 tot 4 jaar) === | ||
| + | Al in de vroege Taalontwikkeling zijn er bij kinderen met een risico op dyslexie signalen merkbaar. Het leren praten verloopt vertraagt en woorden worden verkeerd uitgesproken of klanken worden omgedraaid. Rijmpjes of liedjes meezingen is lastig, omdat het herkennen van klank patronen niet van zelf gaat. Ook het onthouden van woorden, kleuren of namen lijkt moeizaam te verlopen. | ||
| + | |||
| + | === Onderbouw basisschool ( groep 1 en 2 ) === | ||
| + | Wanneer kleuters kennis maken met lettersen klanken, wordt de achterstand zichtbaarder. Het koppelen van klanken aan een letter kost veel moeite en kinderen halen letters doorelkaar. Klankspelletjes zoals rijmen , hakken en plakken gaan moeizaam , waardoor ze minder snel klaar zijn om te leren lezen. | ||
| + | |||
| + | === Middenbouw basisschool ( groep 3 tot en met 5) === | ||
| + | In deze jaren wordt dyslexie meestal duidelijk. Het leren lezen gaat traag en onnatuurlijk: kinderen blijven vaak spellen in plaats van vlot woorden te herkennen. Ze maken veel fouten, slaan letters of klanken over en schrijven woorden verkeerd , ook na veel oefenen. Schrijven is een groot struikelblok: teksten en dictees bevatten hardnekkig veel fouten . Lezen en schrijven kosten enorme veel energie, waardoor anderen vakken eronder kunnen lijden. | ||
| + | |||
| + | === Bovenbouw basisschool ( groep 6 tot en met 8) === | ||
| + | Het technisch lezen verbeterd soms , maar blijft langzaam en onnatuurlijk. Doordat decoderen zoveel inspanning vraagt, komt het begrijpend lezen in de knel . Kinderen raken sneller de draad van een tekst kwijt. Spelling blijft moeilijk, ook bij veel geoefende woorden. Bij het leren van topografie, vreemde talen of grammatica lopen ze tegen grote obstakels op. De achterstand kan leiden tot onzekerheid of faalangst. | ||
| + | |||
| + | === Voortgezet onderwijs === | ||
| + | Op de middelbare school wordt het verschil opnieuw duidelijk met klasgenoten. Het lezen van grote hoeveelheden tekst gaat traag en moeizaam , waardoor vakken als geschiedenis of biologie extra zwaar zijn. Bij talen blijft spelling een probleem, en het leren van vreemde talen. Vooral met nieuwe klanken en schrijfwijze is het bezonder lastig. Ondanks inzet en oefening blijven schriftelijk fouten terug komen. | ||
| − | == | + | === MBO, HBO en universiteit === |
| − | + | In het vervolgopleidingen worden studenten geconfronteerd met grote hoeveelheden tekst die zelfstandig moeten verwerken . Voor iemand met dyslexie betekent dit veel extra tijd en inspanning. Het maken van samenvattingen of verslagen verloopt traag en schrijven blijft een bron van onzekerheid. Bij tentamens is vaak extra tijd nodig om vragen zorgvuldig te lezen en te beantwoorden. Studenten zoeken compensatie: voorleessoftwares , spraakprogramma,s of een mondelinge prestaties in plaats van schriftelijk opdrachten. | |
| − | + | === Volwassenen leven === | |
| + | Dyslexie blijft ook in de volwassenheid aanwezig. Lezen gaat vaak nog steeds traag en kost veel engerie, waardoor grote teksten officieel documenten vermeden worden. Schrijven van emails , rapporten of brieven duurt langer en leidt soms tot twijfels of onzekerheid. Toch vinden veel volwassenen manieren om hiermee om te gaan . Door gebruik van hulpmiddelen of door hun sterke kanten vaak creatief, praktische of mondelinge werk in te zetten . Dyslexie wordt zo een onderdeel van het dagelijks leven, maar hoeft geen belemmering te zijn voor succes in studie , werk en persoonlijke ontwikkeling. | ||
| − | + | == Geschiedenis == | |
| + | Dyslexie is een woord dat al heel lang bestaat , maar mensen begrepen het vroeger niet zo goed. Ze dachten vroeger dat kinderen met dyslexie gewoon lui waren of niet slim , maar dat is helemaal niet waar. Pas later , vooral in de 20e eeuw, ontdekte wetenschappers dat dyslexie te maken heeft met hoe hersenen woorden en klanken en letters verwerken. Hierdoor hebben mensen met dyslexie moeite met lezen en schrijven, maar ze kunnen vaak heel goed zijn in anderen dingen. Tegenwoordig weten we dat dyslexie een echte leerstoornis is en helpen scholen kinderen met speciale methodes om beter te leren lezen. Zo wordt het steeds makkelijker voor mensen met dyslexie om goed mee te komen . | ||
| − | + | == Oefening om te ervaren == | |
| + | Hieronder heb ik een kleine tekst om te ervaren hoe het kan zijn om dyslexie te hebben als je aan het lezen bent. | ||
| − | + | === Tekst === | |
| + | Hhet kkin ljeijk nleik aals de geteltteds oop het ppaper oens dnasnen. Soms vserlpringen zje, aof vloeien ze nielkaar oevr. Het is aslof je hresenen de letetsr niet in de juitse vgorolde knunen ztnen , of dat ze cntostant vna vrom vrenaderen . Dti mkaat het zeoer moielijk om vlot te lezen. | ||
| − | + | == Auto leren rijden en dyslexie == | |
| + | Mensen met dyslexie hebben moeite met lezen, spelling en soms het snel verwerken van informatie. Dit kan invloed hebben op het leren auto rijden. Zo kan het lezen van verkeersborden meer tijd kosten , of het volgen van een routebeschrijving lastig zijn. Ook het snel begrijpen van instructies van de rijinstructeur kan moeilijker zijn. Tijdens het rijden moet je veel informatie tegelijk verwerken, zoals wat er om je heen gebeurt, welke richting op moet en welke regels je moet volgen . Voor iemand met dyslexie kan dit betekenen dat leren autorijden iets meer oefening vraagt om alles goed tegelijk te doen. Schakelen kan ook extra moeilijk zijn. Het vraagt dat je je voeten en handen goed coördineert en tegelijkertijd let op snelheid, verkeer en verkeersregels. Omdat iemand met dyslexie soms wat meer tijd nodig hebben om informatie te verwerken, kan schakelen onder stress lastig worden en duurt langer voordat een handeling automatisch wordt. Rijden met een automatische versnellingsbak kan dan een handiger optie zijn. Je hoeft niet te schakelen, waardoor je je beter kunt concentreren op het verkeer, de route, verkeersregels. Dit maakt auto rijden vaak rustiger en makkelijker voor mensen met dyslexie. Over het algemeen kunnen mensen met dyslexie prima leren autorijden. Het kan wat extra oefening en geduld kosten , maar met goede begeleiding en eventueel een automatische auto is het goed mogelijk om een veilige vaardige bestuurder te worden. | ||
| − | * | + | == Externe links == |
| + | *https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/4306/Dyslexie | ||
| + | *https://www.zobegaafd.nl/dyslexie-test/ | ||
| + | *https://www.hgonderwijs.nl/dyslexie/online-dyslexie-test-voor-kinderen/ | ||
| − | |||
[[Categorie:Leerstoornis]] | [[Categorie:Leerstoornis]] | ||
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep5]] | [[Categorie:Basiswoordenlijstgroep5]] | ||
[[Categorie:Woordenschat]] | [[Categorie:Woordenschat]] | ||
| − | [[Categorie: | + | [[Categorie:Aangeboren aandoening]] |
| − | + | __INDEX__ | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Huidige versie van 17 sep 2025 om 22:07
 |
Gezondheidsklachten?
Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op. |
| Leerstoornissen | |
|---|---|
(moeite met het herkennen van cijfers) Dyscalculie Dysgrafie Dyslexie Dysorthografie Dyspraxie Taalontwikkelingsstoornis (moeite met taal) | |
Dyslexie of woordblindheid is een stoornis, waarbij mensen grote problemen bij het lezen en schrijven. Vaak wordt dyslexie omschreven als "niet goed kunnen lezen en schrijven". Dit is niet helemaal juist, aangezien ook mensen zonder dyslexie hiermee moeite kunnen hebben. Mensen met dyslexie hebben moeite om van letters en woorden op papier spraakklanken te maken. Ze kunnen een woord dat op papier staat niet meteen hardop zeggen of een gesproken woord niet meteen opschrijven.
Mensen met dyslexie verschillen letters die (ongeveer) hetzelfde klinken met elkaar of draaien de volgorde van klanken om. Ook hebben je moeite om te onthouden welke letters bij welke klanken horen. Hierdoor hebben ze een lage verwerkingssnelheid, omdat ze langer moeten nadenken. Leerlingen met dyslexie hebben vaak extra begeleiding op school. Dyslexie moet niet verward worden met dyscalculie; wat met cijfers en rekenen te maken heeft. Dyslexie is een van de meest voorkomende leerstoornissen. Ongeveer 3 tot 4% van de Nederlandse kinderen hebben dyslexie.
Iemand die dyslexie heeft, wordt een dyslecticus (man) of dyslectica (vrouw) genoemd. Soms wordt ook het wordt dyslect gebruikt.
Aantallen
Het aantal mensen met dyslexie verschilt per land. Dit heeft vooral te maken met de taal die in een land gesproken wordt. Wanneer een taal fonetisch is, hebben minder sprekers dyslexie. Wanneer dit niet het geval is, is het aantal mensen met dyslexie hoger. Fonetisch betekent dat een taal wordt uitgesproken, zodat dit op papier staat. Er is een vaste uitspraak. Iedere letter maakt dezelfde klank en zijn weinig of geen verschillen.
Engels en Frans zijn bijvoorbeeld niet fonetisch. In het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Frankrijk zijn er doordat veel meer mensen met dyslexie. Dit komt door de vele uitzonderingen in de uitspraak. Het Turks en Fins zijn haast helemaal fonetisch, waardoor Turkije en Finland veel minder mensen met dyslexie hebben. Dit is ook het geval voor het Duits en Italiaans.
Dyslexie en lezen
Dyslectici hebben moeite met het lezen en onthouden van woorden. Dyslectici moeten daardoor meer oefenen met lezen dan mensen zonder dyslexie. Hierdoor hebben sommige dyslectici ook een hekel aan lezen, waardoor ze dit sowieso minder doen. Dyslectici krijgen hierdoor begeleiding met het lezen. Leerkrachten en begeleiders kunnen bijvoorbeeld samen een boek gaan lezen.
Kurzweil heb je voor mensen met dyslexie en je hebt ook een lettertype. Dat lettertype heet OpenDyslexic. Andere programma's kun je krijgen op de site van Lexima.
Dyslexie vormen
Ook dyslexie heeft verschillende vormen de orthopedagoog maakt een verdeling van lichte , matige of zware dyslexie hieronder wat het inhoud:
- Lichte vorm: uit zich in traag lezen en af en toe een spelfout, maar iemand kan wel goed mee komen.
- Milde: matige dyslexie zorgt duidelijker lees en spellingsproblemen , met moeite om automatisering onder de knie te krijgen.
- Zware dyslexie: Bij zware dyslexie is lezen erg moeizaam en traag , met veel fouten en grote impact op school of werk , ondanks normale intelligentie.
Dyslexie per levensfase
Peuter en kleutertijd (0 tot 4 jaar)
Al in de vroege Taalontwikkeling zijn er bij kinderen met een risico op dyslexie signalen merkbaar. Het leren praten verloopt vertraagt en woorden worden verkeerd uitgesproken of klanken worden omgedraaid. Rijmpjes of liedjes meezingen is lastig, omdat het herkennen van klank patronen niet van zelf gaat. Ook het onthouden van woorden, kleuren of namen lijkt moeizaam te verlopen.
Onderbouw basisschool ( groep 1 en 2 )
Wanneer kleuters kennis maken met lettersen klanken, wordt de achterstand zichtbaarder. Het koppelen van klanken aan een letter kost veel moeite en kinderen halen letters doorelkaar. Klankspelletjes zoals rijmen , hakken en plakken gaan moeizaam , waardoor ze minder snel klaar zijn om te leren lezen.
Middenbouw basisschool ( groep 3 tot en met 5)
In deze jaren wordt dyslexie meestal duidelijk. Het leren lezen gaat traag en onnatuurlijk: kinderen blijven vaak spellen in plaats van vlot woorden te herkennen. Ze maken veel fouten, slaan letters of klanken over en schrijven woorden verkeerd , ook na veel oefenen. Schrijven is een groot struikelblok: teksten en dictees bevatten hardnekkig veel fouten . Lezen en schrijven kosten enorme veel energie, waardoor anderen vakken eronder kunnen lijden.
Bovenbouw basisschool ( groep 6 tot en met 8)
Het technisch lezen verbeterd soms , maar blijft langzaam en onnatuurlijk. Doordat decoderen zoveel inspanning vraagt, komt het begrijpend lezen in de knel . Kinderen raken sneller de draad van een tekst kwijt. Spelling blijft moeilijk, ook bij veel geoefende woorden. Bij het leren van topografie, vreemde talen of grammatica lopen ze tegen grote obstakels op. De achterstand kan leiden tot onzekerheid of faalangst.
Voortgezet onderwijs
Op de middelbare school wordt het verschil opnieuw duidelijk met klasgenoten. Het lezen van grote hoeveelheden tekst gaat traag en moeizaam , waardoor vakken als geschiedenis of biologie extra zwaar zijn. Bij talen blijft spelling een probleem, en het leren van vreemde talen. Vooral met nieuwe klanken en schrijfwijze is het bezonder lastig. Ondanks inzet en oefening blijven schriftelijk fouten terug komen.
MBO, HBO en universiteit
In het vervolgopleidingen worden studenten geconfronteerd met grote hoeveelheden tekst die zelfstandig moeten verwerken . Voor iemand met dyslexie betekent dit veel extra tijd en inspanning. Het maken van samenvattingen of verslagen verloopt traag en schrijven blijft een bron van onzekerheid. Bij tentamens is vaak extra tijd nodig om vragen zorgvuldig te lezen en te beantwoorden. Studenten zoeken compensatie: voorleessoftwares , spraakprogramma,s of een mondelinge prestaties in plaats van schriftelijk opdrachten.
Volwassenen leven
Dyslexie blijft ook in de volwassenheid aanwezig. Lezen gaat vaak nog steeds traag en kost veel engerie, waardoor grote teksten officieel documenten vermeden worden. Schrijven van emails , rapporten of brieven duurt langer en leidt soms tot twijfels of onzekerheid. Toch vinden veel volwassenen manieren om hiermee om te gaan . Door gebruik van hulpmiddelen of door hun sterke kanten vaak creatief, praktische of mondelinge werk in te zetten . Dyslexie wordt zo een onderdeel van het dagelijks leven, maar hoeft geen belemmering te zijn voor succes in studie , werk en persoonlijke ontwikkeling.
Geschiedenis
Dyslexie is een woord dat al heel lang bestaat , maar mensen begrepen het vroeger niet zo goed. Ze dachten vroeger dat kinderen met dyslexie gewoon lui waren of niet slim , maar dat is helemaal niet waar. Pas later , vooral in de 20e eeuw, ontdekte wetenschappers dat dyslexie te maken heeft met hoe hersenen woorden en klanken en letters verwerken. Hierdoor hebben mensen met dyslexie moeite met lezen en schrijven, maar ze kunnen vaak heel goed zijn in anderen dingen. Tegenwoordig weten we dat dyslexie een echte leerstoornis is en helpen scholen kinderen met speciale methodes om beter te leren lezen. Zo wordt het steeds makkelijker voor mensen met dyslexie om goed mee te komen .
Oefening om te ervaren
Hieronder heb ik een kleine tekst om te ervaren hoe het kan zijn om dyslexie te hebben als je aan het lezen bent.
Tekst
Hhet kkin ljeijk nleik aals de geteltteds oop het ppaper oens dnasnen. Soms vserlpringen zje, aof vloeien ze nielkaar oevr. Het is aslof je hresenen de letetsr niet in de juitse vgorolde knunen ztnen , of dat ze cntostant vna vrom vrenaderen . Dti mkaat het zeoer moielijk om vlot te lezen.
Auto leren rijden en dyslexie
Mensen met dyslexie hebben moeite met lezen, spelling en soms het snel verwerken van informatie. Dit kan invloed hebben op het leren auto rijden. Zo kan het lezen van verkeersborden meer tijd kosten , of het volgen van een routebeschrijving lastig zijn. Ook het snel begrijpen van instructies van de rijinstructeur kan moeilijker zijn. Tijdens het rijden moet je veel informatie tegelijk verwerken, zoals wat er om je heen gebeurt, welke richting op moet en welke regels je moet volgen . Voor iemand met dyslexie kan dit betekenen dat leren autorijden iets meer oefening vraagt om alles goed tegelijk te doen. Schakelen kan ook extra moeilijk zijn. Het vraagt dat je je voeten en handen goed coördineert en tegelijkertijd let op snelheid, verkeer en verkeersregels. Omdat iemand met dyslexie soms wat meer tijd nodig hebben om informatie te verwerken, kan schakelen onder stress lastig worden en duurt langer voordat een handeling automatisch wordt. Rijden met een automatische versnellingsbak kan dan een handiger optie zijn. Je hoeft niet te schakelen, waardoor je je beter kunt concentreren op het verkeer, de route, verkeersregels. Dit maakt auto rijden vaak rustiger en makkelijker voor mensen met dyslexie. Over het algemeen kunnen mensen met dyslexie prima leren autorijden. Het kan wat extra oefening en geduld kosten , maar met goede begeleiding en eventueel een automatische auto is het goed mogelijk om een veilige vaardige bestuurder te worden.