Glucoseregeling: verschil tussen versies
(Informatie toegevoegd) |
|||
| (4 tussenliggende versies door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | '''Glucoseregeling''' is de regeling van lichaam om het [[glucose]]gehalte op peil te houden. Glocuse (dextrose) is een andere naam voor druivensuiker. Glucose is belangrijk voor de [[stofwisseling]]. Het speelt een belangrijke rol bij de ademhaling van cellen in het lichaam. Zonder glucose kunnen cellen geen ademhalen en sterven af. Glucose is daardoor een belangrijke bron van energie en zit in bijna al het eten. |
||
| − | {{opmaak}} |
||
| − | {{werk|Opsplitsen}} |
||
| − | '''Glucoseregeling''' is de regeling van lichaam om het [[glucose]]gehalte op peil te houden. Glocuse (dextrose) is een andere naam voor druivensuiker. |
||
| + | Bij de glucoseregeling spelen twee hormonen een belangrijke rol, namelijk [[insuline]] en [[glucagon]]. Deze twee hormonen zijn het tegenovergestelde van elkaar. Insuline verlaagt de hoeveelheid glucose in het bloed, maar glucagon verhoogt dit juist. Daarnaast kunnen andere hormonen het glucosegehalte verhogen, zoals [[adrenaline]], [[cortisol]], het [[zwangerschapshormoon]] en het [[groeihormoon]]. |
||
| − | == Glucose en koolhydraten == |
||
| − | Koolhydraten komen in de levende natuur heel veel voor. Het zijn chemische stoffen waarin alleen koolstof ('kool'), waterstof ('hydraat') en zuurstof verwerkt zit en geen stikstof, zwavel of fosfor en andere stoffen. Als een koolhydraat in destofwisseling wordt afgebroken komt er ook alleen maar CO2 en H2O vrij. Dat maakt koolhydraten tot een schone brandstof. Er zijn 3 van dit soortsuikers voor de mens 'in omloop': |
||
| − | * Glucose = dextrose = druivensuiker |
||
| − | * Fructose = vruchtensuiker |
||
| − | * Galactose, heeft geen Nederlandse naam. |
||
| − | In het bloed vinden we alleen maar deze drie. Ze lijken heel erg op elkaar, maar verschillen net genoeg om voor de stofwisseling een andere betekenis te hebben. In het bloed vinden we glucose in ruime mate, fructose en galactose in heel kleine hoeveelheden, want de lever zal alle fructose en galactose veranderen in glucose. Alles draait om glucose- dat is DE brandstof. Alles moet glucose worden. In de natuur vind je nergens pure glucose, wel andere koolhydraten. Tweevoudige suikers zijn gemaakt van een 'koppeltje' enkelvoudige suikers. |
||
| + | Glucose is een van de belangrijkste energie bron van je lichaam. Per 24 uur minimaal 150 gram glucose hiervan willen jou hersenen 120 gram van hebben. Het menselijk lichaam kan via verschillende chemische reacties en dus hormonen de glucoseregeling op peil houden. |
||
| − | Twee deeltjes glucose aan elkaar heet maltose, moutsuiker; belangrijk bij de bereiding van bier ('malt'); Een deeltje glucose met fructose samen heet sacharose, 'tafelsuiker', 'bietsuiker', 'rietsuiker' en is zeer zoet; een deeltje glucose met galactose samen heet lactose, 'melksuiker'. Tweevoudige suikers vindt men niet in het bloed. Ze moeten eerst gesplitst worden door een enzym in de dunne darm. Dan zijn er enkelvoudige suikers over en die komen in het bloed. Dit splitsen gebeurt heel snel, zeker als deze suikers goed opgelost zijn in water (denk aan sportdrank).Meervoudige suikers (polysachariden) in de natuur bestaan uit kettingen van duizenden tot wel miljoenen glucosedeeltjes aan elkaar. De belangrijkste zijn zetmeel, plantaardig; belangrijkste kenmerken: verteerbaar en een grote bron van energie; vezels; onverteerbaar, denk aan cellulose. Bronnen van plantaardig zetmeel zijn granen, graanproducten, rijst, bonen, aardappelen etc. Dierlijk zetmeel (glycogeen) komt vooral uit lever. |
||
| + | == Klein stukje scheikunde == |
||
| − | ==== Hoe worden koolhydraten verteerd? ==== |
||
| + | Koolhydraten komen in de levende natuur heel veel voor. Het zijn chemische stoffen waarin alleen koolstof ('kool'), waterstof ('hydraat') en zuurstof verwerkt zit en geen stikstof, zwavel of fosfor en andere stoffen. Als een koolhydraat in destofwisseling wordt afgebroken komt er ook alleen maar CO2 en H2O vrij. Dat maakt koolhydraten tot een schone brandstof.Een enkelvoudige suiker heeft zes koolstofatomen. Er zijn 3 van dit soort suikers voor de mens 'in omloop':glucose = dextrose = druivensuiker, fructose = vruchtensuiker, galactose, heeft geen Nederlandse naam.In het bloed vinden we alleen maar |
||
| − | Koolhydraten worden verteerd door enzymen in speeksel, alvleeskliersap en darmsap. In speeksel zit amylase, dat breekt zetmeel af tot glucose-kettingen van verschillende lengte. Amylase zit ook in het sap dat uit de alvleesklier komt. Door de inwerking van dat enzym blijft een tweevoudige suiker over in het darmsap. Daarin zit ook maltase en dat maakt de vertering af, zodat er glucose overblijft. De vertering van zetmeel bestaat dus uit een aantal stappen en vergt tijd. |
||
| + | deze drie. Ze lijken heel erg op elkaar, maar verschillen net genoegom voor de stofwisseling een andere betekenis te hebben. In het bloed vinden we glucose in ruime mate, fructose en galactose in heel kleine hoeveelheden, want de lever zal alle fructose en galactose veranderen in glucose. Alles draait om glucose- dat is DE brandstof. Alles moet glucose worden. In de natuur vind je nergens pure glucose, wel andere koolhydraten. Tweevoudige suikers zijn gemaakt van een 'koppeltje' enkelvoudige suikers. |
||
| − | ==== Hoe komen koolhydraten in het bloed? ==== |
||
| − | Als de vertering klaar is zal de glucose door het darmslijmvlies worden opgenomen in het bloed. Daar is verder geen hormoon bij nodig. |
||
| + | Twee deeltjes glucose aan elkaar heet maltose, moutsuiker; belangrijk bij de bereiding van bier .Een deeltje glucose met fructose samen heet sacharose, 'tafelsuiker', 'bietsuiker', 'rietsuiker' en is zeer zoet;Een deeltje glucose met galactose samen heet lactose, 'melksuiker'.Tweevoudige suikers vindt men niet in het bloed. Ze moeten eerst gesplitst worden door een enzym in de dunne darm. Dan zijn er enkelvoudige suikers over en die komen in het bloed. Dit splitsen gebeurt heel snel, zeker als deze suikers goed opgelost zijn in water (denk aan |
||
| − | ==== Wat zijn reserves van koolhydraten? ==== |
||
| − | De lever kan glucose uit het bloed halen en van die glucose weer een ketting van glucosedeeltjes maken. Die vorm van zetmeel noemen we glycogeen. De lever heeft een glycogeenreserve, dat betekent dus een reserve aan brandstof. |
||
| + | sportdrank).Meervoudige suikers (polysachariden) in de natuur bestaan uit kettingen van duizenden tot wel |
||
| − | ==== Waarom geen glucose in urine? ==== |
||
| − | Alles wat in de bloedvloeistof opgelost is en niet te groot is, kan in principe in de urine terechtkomen. Glucose hoort daar ook bij. Maar dat gebeurt niet, want de nieren zijn erop gemaakt om alle glucose die in de urine terecht dreigt te komen, terug te sturen naar het bloed. Alleen als de glucosespiegel in het bloed sterk gestegen is, kunnen de nieren dat niet meer aan. Ze moeten wat glucose doorlaten. |
||
| + | miljoenen glucosedeeltjes aan elkaar. De belangrijkste zijn zetmeel, plantaardig; belangrijkste kenmerken: verteerbaar en een grote bron van energie. vezels; onverteerbaar, denk aan cellulose.Bronnen van plantaardig zetmeel zijn granen, graanproducten, rijst, bonen, aardappelen etc. Dierlijk zetmeel (glycogeen) komt vooral uit lever. |
||
| − | ==== Na de maaltijden ==== |
||
| − | Na een maaltijd met koolhydraten stijgt de glucosespiegel in het bloed. Die stijging mag niet te lang duren. Glucose moet ook weer snel uit het bloed weg, het moet de cellen in. Daar is het nodig, voor de verbranding. Insuline moet ervoor zorgen dat glucose de cel in kan. Koolhydraten die een lange vertering nodig hebben voordat ze afgebroken zijn tot glucose, vinden we in brood, pasta, aardappelen en granen. Deze bestanddelen zorgen voor een geleidelijk stijging van de glucosespiegel in het bloed. 'Snelle suikers' zijn koolhydraten die geen enkele vertering nodig hebben (kant en klare glucose, dextrose) of maar één stap: 'kristalsuiker' (sacharose, een tweevoudige suiker). Het nuttigen van deze suikers leidt tot een snelle piek in de bloedglucosespiegel. |
||
| − | == |
+ | == In voeding opnemen == |
| + | Koolhydraten worden verteerd door enzymen in speeksel, alvleeskliersap en darmsap.In speeksel zit amylase, dat breekt zetmeel af tot glucose-kettingen van verschillende lengte. Amylase zit ook in het sap dat uit de alvleesklier komt. Door de inwerking van dat enzym blijft een tweevoudige suiker over in het darmsap. Daarin zit ook maltase en dat maakt de vertering af, zodat er glucose overblijft. De vertering van zetmeel bestaat dus uit een aantal stappen en vergt tijd.Als de vertering klaar is zal de glucose door het darmslijmvlies worden opgenomen in het bloed. Daar is verder geen hormoon bij nodig. De lever kan glucose uit het bloed halen en van die glucose weer een ketting van glucosedeeltjes maken. Die vorm van zetmeel noemen we glycogeen. De lever heeft een glycogeenreserve, dat betekent dus een reserve aan brandstof. |
||
| − | De alvleesklier maakt alvleeskliersap voor de vertering en stuurt dat sap via een buis naar de darm. In de alvleesklier liggen ongeveer 1 miljoen aparte klompjes cellen die hormonen maken. Dat zijn de eilandjes van Langerhans. Bij een verhoging van de bloedsuikerspiegel reagerende eilandjes meteen. Ze hebben al insuline klaar liggenen sturen dat meteen het bloed in.Tegelijkertijd gaan ze nieuwe insuline aanmaken. Insuline zelf is gemaakt als een eiwit. |
||
| + | === waarom zit er bij een gezond persoon geen glucose in de urine? === |
||
| − | == Insuline == |
||
| + | Alles wat in de bloedvloeistof opgelost is en niet te groot is, kan in principe in de urine terechtkomen. Glucose hoort daar ook bij. Maar dat gebeurt niet, want de nieren zijn erop gemaakt om alle glucose die in de urine terecht dreigt te komen, terug te sturen naar het bloed. Alleen als de glucosespiegel in het bloed sterk gestegen is, kunnen de nieren dat niet meer aan. Ze moeten wat glucose doorlaten. |
||
| − | Insuline is een hormoon. Het helpt de cellen in allerlei weefsels en organen om glucose in zich op te nemen. Zonder insuline in de buurt kan glucose de cellen niet in. De kanaaltjes die glucose door kunnen laten, gaan alleen maar open als er insuline in de buurt is. Zonder insuline moeten de cellen andere brandstof verbranden. Die andere brandstof is bijvoorbeeld vet of eiwit. Vet en eiwit hebben bij verbranding een groot nadeel: ze laten vies afval achter. Eiwit is als bouwstof eigenlijk veel te kostbaar, bijvoorbeeld voor in de spieren. Met insuline nemen de cellen de glucose uit het bloed graag op. De levercellen doen met de opgenomen glucose nog iets meer: ze leggen de glucose vast in stapels glucose. Deze stapel glucose in de cel heet zetmeel, een veel gebruikte naam is glycogeen. Het is een mooie reserve. Ook dat is een taak van insuline. Tenslotte remt insuline al in kleine hoeveelheden de aanmaak van glucose uit eiwitten en vet in de lever. Deze acties van insuline zorgen er samen voor dat het bloedglucosegehalte snel daalt als het hoger is geworden na een maaltijd. |
||
| + | === Na de maaltijd === |
||
| − | == Hormonen met tegenstelling werking == |
||
| + | Na een maaltijd met koolhydraten stijgt de glucosespiegel in het bloed. Die stijging mag niet te |
||
| − | Andere hormonen kunnen een te laag bloedglucosegehalte 'opkrikken'. Dat zijn: |
||
| − | * adrenaline uit het bijniermerg |
||
| − | * glucagon uit de eilandjes van Langerhans |
||
| − | * cortisol uit de bijnierschors (prednison is synthetisch bijnierschorshormoon) |
||
| − | Dat zijn de belangrijkste, er zijn er nog meer: zwangerschapshormoon en groeihormoon. Al deze hormonen werken insuline tegen en zorgen er vooral voor dat de lever heel snel glucose maakt uit de reserve aan glycogeen en uit aminozuren. |
||
| + | lang duren. Glucose moet ook weer snel uit het bloed weg, het moet de cellen in. Daar is het nodig, voor de verbranding. Insuline moet ervoor zorgen dat glucose de cel in kan.Koolhydraten die een lange vertering nodig hebben voordat ze afgebroken zijn tot glucose, vinden we in brood, pasta, aardappelen en granen. Deze bestanddelen zorgen voor een geleidelijk stijging van de glucosespiegel in het bloed. Snelle suikers' zijn koolhydraten die geen enkele vertering nodig hebben (kant en klare glucose, dextrose) of maar één stap: 'kristalsuiker' (sacharose, een tweevoudige suiker). Het nuttigen van deze suikers leidt tot een snelle piek in de bloedglucosespiegel. |
||
| − | == Glucosestofwisseling == |
||
| − | Glucose is een van de belangrijkste energie bron van je lichaam. |
||
| − | |||
| − | Per 24 uur minimaal 150 gram glucose hiervan willen jou hersenen 120 gram van hebben. |
||
| − | |||
| − | Het menselijk lichaam kan via verschillende chemische reacties en dus hormonen de glucoseregeling op peil houden. |
||
| − | |||
| − | == Welke hormonen == |
||
| − | Je hebt twee hormonen uit de alvleesklier nodig : |
||
| − | * Insuline |
||
| − | * Glucagon |
||
| − | * Cortisol uit de bijnieren |
||
== Insuline == |
== Insuline == |
||
| + | Insuline is een hormoon. Het helpt de cellen in allerlei weefsels en organen om glucose in zich op te nemen. Zonder insuline in de buurt kan glucose de cellen niet in. De kanaaltjes die glucosedoor kunnen laten, gaan alleen maar open als er insuline in de buurt is. Zonder insuline moeten de cellen andere brandstof verbranden. Die andere brandstof is bijvoorbeeld vet of eiwit. Vet en eiwit hebben bij verbranding een groot nadeel: ze laten vies afval achter. Eiwit is als bouwstof eigenlijk veel te kostbaar, bijvoorbeeld voor in de spieren.Met insuline nemen de cellen de glucose uit het bloed graag op. De levercellen doen met de opgenomen glucose nog iets meer: ze leggen de glucose vast in stapels glucose. Deze stapel glucose in de cel heet zetmeel, een veel gebruikte naam is glycogeen. Het is een mooie reserve. Ook dat is een taak van insuline. Tenslotte remt insuline al in kleine hoeveelheden de aanmaak van glucose uit eiwitten en vet in de lever.Deze acties van insuline zorgen er samen voor dat het bloedglucosegehalte snel daalt als het hoger is geworden na een maaltijd. |
||
| − | insuline is een hormoon : |
||
| − | * Is nodig om glucose op te nemen in de cel. |
||
| − | * Zorgt dat bloedsuiker daalt. |
||
| − | * In de lever en spiercellen bevordert insuline de opslag van reserves |
||
| − | * Glucose wordt omgezet in glucogeen /zetmeel |
||
| − | == |
+ | == Eilandjes van lange hands == |
| + | De alvleesklier maakt alvleeskliersap voor de vertering en stuurt dat sap via een buis naar de darm.In de alvleesklier liggen ongeveer 1 miljoen aparte klompjes cellen die hormonen maken. Dat zijn de eilandjes van Langerhans.Die miljoen eilandjes wegen samen 1 tot 1,5 gram, dat is minder dan 2% van het gewicht van de alvleesklier.De bètacellen in de eilandjes maken insuline. De alphacellen maken glucagon. Drie andere soorten cellen maken nog weer andere hormonen. |
||
| − | * De aangemaakte insuline gaat, via bloed van de poortader naar de lever. |
||
| − | * In de lever komt tegelijk met insuline ook de glucose uit voedsel aan. |
||
| − | * In ieder weefsel verandert insuline de transportkanalen voor glucose (in de celmembraan), zodat glucose opgenomen kan worden |
||
| − | * Spier- en vetweefsel reageren snel, waardoor snel glucose opgenomen wordt |
||
| − | * Hersencellen en netvliescellen hebben GEEN insuline nodig om glucose op te kunnen nemen (hebben vanzelf al voldoende transportkanalen open) |
||
| − | * In de lever en spiercellen bevordert insuline de opslag van reserves suikers (glucose) (glucose wordt met hulp van insuline omgezet in ->glycogeen) |
||
| − | == |
+ | == Hormonen die anders werken == |
| + | Andere hormonen kunnen een te laag bloedglucosegehalte 'opkrikken'. Dat zijn: |
||
| − | * Insuline bevordert omzetten van vetzuren in vetten. (reserves opbouwen) |
||
| + | * adrenaline uit het bijniermerg |
||
| − | * Insuline remt in de lever de productie van glucose uit vetten en eiwitten |
||
| − | * Insuline remt afbraak van vetzuren. Worden in principe altijd geremd, als insuline volledig ontbreekt ontstaan er ketonen. En deze zijn schadelijk –> als dat niet stopt -> coma/dood |
||
| − | + | * glucagon uit de eilandjes van Langerhans |
|
| − | * Glucagon: |
||
| − | * Als bloedglucosespiegel daalt omdat lange tijd niet is gegeten komt dit hormoon gemaakt door de α-cellen vrij |
||
| − | * In de lever zal het glucagon ervoor zorgen dat: |
||
| − | * Glycogeen (dat gemaakt is door in de lever en opgeslagen ligt in de lever en spiercellen) omgezet wordt naar glucose |
||
| − | * Deze omzetting in glucose, zorgt via bloed voor een stijging in glucosegehalte en een hypo wordt gecorrigeerd |
||
| − | * |
||
| − | * Glucagon stimuleert werking van hartspier (sneller en krachtiger) |
||
| − | * Glucagon vertraagt de peristaltiek van maagdarmkanaal |
||
| − | * Adrenaline, vlucht, schrik (autonome zenuwstelsel geregeld) |
||
| − | |||
| − | == Glucagon == |
||
| − | Glucagon is een hormoon: |
||
| − | * Als de bloedsuiker daalt omdat er een langer tijd niet is gegeten komt dit hormoon vrij. |
||
| − | * Glycogeen ( opgeslagen in spiercellen ) wordt omgezet in glucose |
||
| − | * Zorgt dat de bloedsuiker stijgt. |
||
| − | |||
| − | == coritisol == |
||
| − | Cortisol is een hormoon: |
||
| − | * Coritisol verhoogt glucosegehalte , doordat het in de lever eiwitten , vetten en suikers omzet in glucose. |
||
| − | * Als Cortisol glucose maakt uit vet of eiwitten dan komen er ketonen vrij die maken het bloed te zuur |
||
| − | * Dit kan leiden tot een keto acidose waardoor iemand in coma kan komen. |
||
| − | |||
| − | * Cortisol verhoogt glucose gehalte, doordat het in de lever eiwitten, vetten en suikers omzet in glucose |
||
| − | * Aminozuren (eiwitten) en vetreserves uit lichaam zullen naar lever worden gestuurd om omgezet te worden |
||
| − | * De verbranding geeft….. |
||
| − | * AFVALSTOFFEN |
||
| + | * cortisol uit de bijnierschors (prednison is synthetisch bijnierschorshormoon)Dat zijn de belangrijkste, er zijn er nog meer: zwangerschapshormoon en groeihormoon. Al deze hormonen werken insuline tegen en zorgen er vooral voor dat de lever heel snel glucose maakt uit de reserve aan glycogeen en uit aminozuren. |
||
| − | == eenvoudig uitgelegd werking van glucoseregeling == |
||
| − | * Cellen willen glucose als brandstof hebben. |
||
| − | * Dat halen ze uit het bloed. |
||
| − | * De glucose komt in het bloed op verschillende manieren: |
||
| − | * de dunne darm neemt het op uit de voeding |
||
| − | * de levercellen hebben glucose gemaakt uit hun glycogeen-reserve |
||
| − | * de levercellen hebben glucose gemaakt uit fructose, lactose, vet of eiwit |
||
| − | [[Categorie:Menselijke lichaam]] |
||
[[Categorie:Menselijk lichaam]] |
[[Categorie:Menselijk lichaam]] |
||
Huidige versie van 28 apr 2023 om 19:04
Glucoseregeling is de regeling van lichaam om het glucosegehalte op peil te houden. Glocuse (dextrose) is een andere naam voor druivensuiker. Glucose is belangrijk voor de stofwisseling. Het speelt een belangrijke rol bij de ademhaling van cellen in het lichaam. Zonder glucose kunnen cellen geen ademhalen en sterven af. Glucose is daardoor een belangrijke bron van energie en zit in bijna al het eten.
Bij de glucoseregeling spelen twee hormonen een belangrijke rol, namelijk insuline en glucagon. Deze twee hormonen zijn het tegenovergestelde van elkaar. Insuline verlaagt de hoeveelheid glucose in het bloed, maar glucagon verhoogt dit juist. Daarnaast kunnen andere hormonen het glucosegehalte verhogen, zoals adrenaline, cortisol, het zwangerschapshormoon en het groeihormoon.
Glucose is een van de belangrijkste energie bron van je lichaam. Per 24 uur minimaal 150 gram glucose hiervan willen jou hersenen 120 gram van hebben. Het menselijk lichaam kan via verschillende chemische reacties en dus hormonen de glucoseregeling op peil houden.
Klein stukje scheikunde
Koolhydraten komen in de levende natuur heel veel voor. Het zijn chemische stoffen waarin alleen koolstof ('kool'), waterstof ('hydraat') en zuurstof verwerkt zit en geen stikstof, zwavel of fosfor en andere stoffen. Als een koolhydraat in destofwisseling wordt afgebroken komt er ook alleen maar CO2 en H2O vrij. Dat maakt koolhydraten tot een schone brandstof.Een enkelvoudige suiker heeft zes koolstofatomen. Er zijn 3 van dit soort suikers voor de mens 'in omloop':glucose = dextrose = druivensuiker, fructose = vruchtensuiker, galactose, heeft geen Nederlandse naam.In het bloed vinden we alleen maar
deze drie. Ze lijken heel erg op elkaar, maar verschillen net genoegom voor de stofwisseling een andere betekenis te hebben. In het bloed vinden we glucose in ruime mate, fructose en galactose in heel kleine hoeveelheden, want de lever zal alle fructose en galactose veranderen in glucose. Alles draait om glucose- dat is DE brandstof. Alles moet glucose worden. In de natuur vind je nergens pure glucose, wel andere koolhydraten. Tweevoudige suikers zijn gemaakt van een 'koppeltje' enkelvoudige suikers.
Twee deeltjes glucose aan elkaar heet maltose, moutsuiker; belangrijk bij de bereiding van bier .Een deeltje glucose met fructose samen heet sacharose, 'tafelsuiker', 'bietsuiker', 'rietsuiker' en is zeer zoet;Een deeltje glucose met galactose samen heet lactose, 'melksuiker'.Tweevoudige suikers vindt men niet in het bloed. Ze moeten eerst gesplitst worden door een enzym in de dunne darm. Dan zijn er enkelvoudige suikers over en die komen in het bloed. Dit splitsen gebeurt heel snel, zeker als deze suikers goed opgelost zijn in water (denk aan
sportdrank).Meervoudige suikers (polysachariden) in de natuur bestaan uit kettingen van duizenden tot wel
miljoenen glucosedeeltjes aan elkaar. De belangrijkste zijn zetmeel, plantaardig; belangrijkste kenmerken: verteerbaar en een grote bron van energie. vezels; onverteerbaar, denk aan cellulose.Bronnen van plantaardig zetmeel zijn granen, graanproducten, rijst, bonen, aardappelen etc. Dierlijk zetmeel (glycogeen) komt vooral uit lever.
In voeding opnemen
Koolhydraten worden verteerd door enzymen in speeksel, alvleeskliersap en darmsap.In speeksel zit amylase, dat breekt zetmeel af tot glucose-kettingen van verschillende lengte. Amylase zit ook in het sap dat uit de alvleesklier komt. Door de inwerking van dat enzym blijft een tweevoudige suiker over in het darmsap. Daarin zit ook maltase en dat maakt de vertering af, zodat er glucose overblijft. De vertering van zetmeel bestaat dus uit een aantal stappen en vergt tijd.Als de vertering klaar is zal de glucose door het darmslijmvlies worden opgenomen in het bloed. Daar is verder geen hormoon bij nodig. De lever kan glucose uit het bloed halen en van die glucose weer een ketting van glucosedeeltjes maken. Die vorm van zetmeel noemen we glycogeen. De lever heeft een glycogeenreserve, dat betekent dus een reserve aan brandstof.
waarom zit er bij een gezond persoon geen glucose in de urine?
Alles wat in de bloedvloeistof opgelost is en niet te groot is, kan in principe in de urine terechtkomen. Glucose hoort daar ook bij. Maar dat gebeurt niet, want de nieren zijn erop gemaakt om alle glucose die in de urine terecht dreigt te komen, terug te sturen naar het bloed. Alleen als de glucosespiegel in het bloed sterk gestegen is, kunnen de nieren dat niet meer aan. Ze moeten wat glucose doorlaten.
Na de maaltijd
Na een maaltijd met koolhydraten stijgt de glucosespiegel in het bloed. Die stijging mag niet te
lang duren. Glucose moet ook weer snel uit het bloed weg, het moet de cellen in. Daar is het nodig, voor de verbranding. Insuline moet ervoor zorgen dat glucose de cel in kan.Koolhydraten die een lange vertering nodig hebben voordat ze afgebroken zijn tot glucose, vinden we in brood, pasta, aardappelen en granen. Deze bestanddelen zorgen voor een geleidelijk stijging van de glucosespiegel in het bloed. Snelle suikers' zijn koolhydraten die geen enkele vertering nodig hebben (kant en klare glucose, dextrose) of maar één stap: 'kristalsuiker' (sacharose, een tweevoudige suiker). Het nuttigen van deze suikers leidt tot een snelle piek in de bloedglucosespiegel.
Insuline
Insuline is een hormoon. Het helpt de cellen in allerlei weefsels en organen om glucose in zich op te nemen. Zonder insuline in de buurt kan glucose de cellen niet in. De kanaaltjes die glucosedoor kunnen laten, gaan alleen maar open als er insuline in de buurt is. Zonder insuline moeten de cellen andere brandstof verbranden. Die andere brandstof is bijvoorbeeld vet of eiwit. Vet en eiwit hebben bij verbranding een groot nadeel: ze laten vies afval achter. Eiwit is als bouwstof eigenlijk veel te kostbaar, bijvoorbeeld voor in de spieren.Met insuline nemen de cellen de glucose uit het bloed graag op. De levercellen doen met de opgenomen glucose nog iets meer: ze leggen de glucose vast in stapels glucose. Deze stapel glucose in de cel heet zetmeel, een veel gebruikte naam is glycogeen. Het is een mooie reserve. Ook dat is een taak van insuline. Tenslotte remt insuline al in kleine hoeveelheden de aanmaak van glucose uit eiwitten en vet in de lever.Deze acties van insuline zorgen er samen voor dat het bloedglucosegehalte snel daalt als het hoger is geworden na een maaltijd.
Eilandjes van lange hands
De alvleesklier maakt alvleeskliersap voor de vertering en stuurt dat sap via een buis naar de darm.In de alvleesklier liggen ongeveer 1 miljoen aparte klompjes cellen die hormonen maken. Dat zijn de eilandjes van Langerhans.Die miljoen eilandjes wegen samen 1 tot 1,5 gram, dat is minder dan 2% van het gewicht van de alvleesklier.De bètacellen in de eilandjes maken insuline. De alphacellen maken glucagon. Drie andere soorten cellen maken nog weer andere hormonen.
Hormonen die anders werken
Andere hormonen kunnen een te laag bloedglucosegehalte 'opkrikken'. Dat zijn:
- adrenaline uit het bijniermerg
- glucagon uit de eilandjes van Langerhans
- cortisol uit de bijnierschors (prednison is synthetisch bijnierschorshormoon)Dat zijn de belangrijkste, er zijn er nog meer: zwangerschapshormoon en groeihormoon. Al deze hormonen werken insuline tegen en zorgen er vooral voor dat de lever heel snel glucose maakt uit de reserve aan glycogeen en uit aminozuren.