Bossanova

Gitarist Jaime Santos

Bossanova is een samba-stijl ontwikkeld in de late jaren 1950 en vroege jaren 1960 in Rio de Janeiro, Brazilië. Het wordt vooral gekenmerkt door "verschillende maatslagen" die uit de samba-stijl komen. Bossanova wordt als muziekstijl gerekend tot het Latin genre.

Herkomst

Volgens de Braziliaanse journalist Ruy Castro was de bossa-beat (die zou zijn bedacht door de drummer Milton Banana) "een extreme vereenvoudiging van de beat van de sambaschool". Het was alsof alle instrumenten waren verwijderd en alleen de tamborim (slaginstrument) bewaard was gebleven. Een van de belangrijkste vernieuwingen van de bossanova was om het ritme van de samba op een klassieke gitaar te spelen.

De bossanova is mede ontwikkeld om de samba bekendheid te geven. Dit was ook om de Braziliaanse muziek te moderniseren. De stijl ontstond in de tijd dat de samba-canção (samba-lied) het meest bekende ritme was in de Braziliaanse muziekscene. De Bosa nova verscheen voor het eerst op grammofoonplaat op het album "Canção do Amor Demais". Hierbij nam zangeres Elizeth Cardoso twee specifieke nummers op van het duo Antonio Carlos Jobim en Vinicius de Moraes. Dat waren de nummers "Outra Vez" en "Chega de Saudade". Deze nummers werden begeleid door de gitaar van João Gilberto. Het was de eerste keer dat de Bahiaanse muzikant het ritme van zijn gitaar liet horen dat kenmerkend zou worden voor de bossanova-stijl. Door Cardoso's stem te begeleiden, vernieuwde Gilberto het tempo van het ritme. Hierbij werden de eerder zwakkere maten van de samba juist geaccentueerd. Zo ontstond er een samensmelting van de akkoorden en het ritme van samba op gitaar.

Maanden later werd João Gilberto's eerste grammofoonplaat uitgebracht, met daarop de nummers "Chega de Saudade" en "Bim Bom". Dit wordt beschouwd als de geboorte van de bossanova. Het liet ook Gilberto's vernieuwende manier van samba zingen horen. Met de langspeelplaat "Chega de Saudade", uitgebracht in 1959, maakte Gilberto de bossanova definitief als een nieuwe manier van samba spelen. Zijn modernere manier van spelen en zingen van samba werd onmiddellijk gewaardeerd bij andere musici die op zoek waren naar nieuwe manieren van spelen van samba in Rio de Janeiro. Veel van die muzikanten werden ook beïnvloed door de Amerikaanse jazz. Het zou dan ook niet lang duren dat er een mengvorm van Braziliaanse samba met jazz zou ontstaan.

In Brazilië is 'bossa' een ouderwets woord voor iets als charme, natuurlijke flair of aangeboren talent. "Bossa nova" betekent letterlijk "nieuwe trend" of "nieuwe golf".

Cabasa

Instrumenten

Bossanova wordt meestal uitgevoerd op de klassieke gitaar met nylon snaren, gespeeld met de plukkende vingers in plaats van met een plectrum (plastic plaatje). Zelfs in grotere, jazzachtige stukken voor groepen is er bijna altijd een gitaar die het onderliggende ritme speelt. Volgens de Braziliaanse muzikant Paulo Bitencourt sloot João Gilberto zichzelf soms op in de badkamer, waar hij urenlang een en hetzelfde akkoord speelde. Dit deed hij om een ​​nieuwe manier van gitaar spelen te vinden.

Net als bij samba wordt er op de surdo (basdrum) een ritme gespeeld telkens op de downbeat, zo van eNE, twee-E. Met de clave (klankstokjes) wordt een sneller ritme gespeeld. Ook belangrijk in de percussie-sectie voor bossanova is de cabasa (een soort rammelaar met kralen), die elke tel, vier bewegingen speelt (16e noten). Deze verschillende ritmes zijn gemakkelijk aan te passen voor het drumstel, waardoor bossanova een vrij populaire Braziliaanse stijl is voor drummers.

Teksten

De thema's die je in bossanova-teksten vaak kunt horen, gaan onder meer over vrouwen, liefde, verlangen, heimwee en natuur. Je zult zelden iets over politiek horen. De teksten van de late jaren 1950 verbeeldden het gemakkelijke leven van de Brazilianen uit de midden- tot hogere klasse. En dat terwijl de meerderheid van de bevolking tot de arbeidersklasse behoorde.

Overig

In de single-versie van de Amerikaanse zanger Elvis Presley werd Bossa Nova Baby een hit in 1963. Het werd opgenomen voor de soundtrack van de film Fun in Acapulco uit 1963. In 2014 werd het gebruikt in een Heineken-commercial. Het nummer is een mix van bossanova en rock. Het origineel "Bossanova Baby" is van Tippie and The Clovers, uitgebracht in 1962.

De Belgische jazz mondharmonicaspeler Toots Thielemans, die ook in Nederland zeer bekend was, speelde jazzachtige bossanova-nummers.

Links

• Muziekweb - Bossa nova, Braziliaanse Jazz
• "Outra Vez" - Elizeth Cardoso (1958)
• "Chega de Saudade" - Elizeth Cardoso (1958)
• "Bim Bom" - Astrud Gilberto (1966)
• "Bossanova Baby" - Tippie and The Clovers (1962)
• "Bossa Nova Baby" - Elvis Presley (1963)
• Vintage Brazil Bossa-Nova
• "Desafinado" - Joao Gilberto
• "Corcovado" (AC Jobim ) - Toots Thielemans - Leny Andrade Trio(1991)