Wagnertuba
De Wagner-tuba is een weinig gebruikt blaasinstrument uit de groep van de koperblazers. Het instrument heeft tooneigenschappen van zowel de hoorn als de trombone. De Wagner-tuba (of Wagnertuben ) wordt ook wel aangeduid als Wagner hoorn of Bayreuth tuba's in het Engels en als Bayreuth-Tuben, Waldhorntuba of gewoon Tuben in het Duits. De term Wagner-tuba wordt sinds de 19e eeuw in het Engels gebruikt en is tegenwoordig standaard, maar eigenlijk klopt de naam niet. Het is geen tuba, maar een hoorn. In de uitgebrachte muziekstukken van de componist Richard Wagner wordt er meestal verwezen naar deze instrumenten in het meervoud, Tuben, maar soms ook in het enkelvoud, Tuba. Dat geeft natuurlijk wat verwarring.
Wagner kreeg het idee om de Wagner-tuba (te laten) uit te vinden na een kort bezoek aan Parijs in 1853. Hij bezocht de winkel van Adolphe Sax, de uitvinder van de saxofoon en saxhoorn. Ze lieten hem een saxhoorn zien, welke vergelijkbaar was met het instrument dat Wagner uiteindelijk wilde. Later liet Wagner er een bouwen door de firma CW Moritz in Berlijn. Wagner wilde een instrument dat het nobele (grootmoedige) en sombere "Walhalla"-motief in het muziekstuk "Das Rheingold" kon laten klinken: zoiets als dat van een trombone, maar met een minder scherpe toon als die van een hoorn. Dit geluid werd voor elkaar gekregen door van een meer conische boring uit te gaan in plaats van de cilindrische boring. Bij een conische boring gaat de buis van smal naar breed vanaf het mondstuk. Bij een cilindrische boring is de buis overal even breed. Het geluid van de Wagner-tuba is even zacht als dat van de hoorn en klinkt verder weg. Het geluid van een eufonium komt het dichtste in de buurt en dit instrument vervangt tegenwoordig de Wagner-tuba.
Bouw
De wagner-tuba is nog gebouwd met draai ventielen. Dit kun je het beste vergelijken met een gewone kraan. Door met de vingers van de linker hand op een van de drie toetsen te drukken, draait deze een klep open waardoor er een omweg voor de lucht in het instrument ontstaat. Net als bij de trompet wordt de lucht door de samengeperste lippen geblazen. De lippen houdt de speler in de cup van het mondstuk en kan zo zo'n zes natuurtonen blazen. Deze trilling wordt doorgegeven aan de luchtkolom in het instrument. Elk van de natuurtonen wordt verlaagd door één of meerdere ventielen te openen. De maat van de Wagner-tuba bepaalt de toonsoort. De iets kleinere tenor is gestemd in B ♭ (bes) en de grotere bas is gestemd in F. Later kreeg je een combinatie van deze twee.
Gebruik
Ook de componist Richard Strauss (1864-1949) gebruikte de Wagner-tuba in zijn orkestwerken en operastukken. Strauss was ook een belangrijke dirigent en theaterregisseur. De Russische Igor Stravinsky (1882-1971) gebruikt ze in "Le Sacre du Printemps" (twee B ♭ -tuba's) en in de eerste versie (1911) van het ballet "The Firebird". De Oostenrijker Anton Bruckner (1824-1896) gebruikt ze in enkele van zijn symfonieën.
Links
- SchoolTV - Richard Wagner
- Muziekweb - Richard Wagner, Richard Strauss, Igor Stravinsky, Anton Bruckner
- YouTube - Wagner-tuba