Gebruiker:Groempdebeer/Romeins aquaduct

De Pont du Gard bij de Franse stad Nîmes. Deze brug over de rivier de Gard is onderdeel van het aquaduct van Nemausus.

Een Romeins aquaduct is een aquaduct, een waterweg, gebouwd door het Romeinse rijk.

Wat is een aquaduct precies?

Een aquaduct is in principe niks anders dan een soort waterleiding. Vaak wordt wel gedacht dat een aquaduct alleen een brug is, zoals de beroemde brug Pont du Gard bij Nîmes, die rechtsboven te zien is. Dat is echter niet zo. Een aquaduct is het gehele traject van de bron tot aan de stad. Het grootste deel van een aquaduct is niet te zien. Dit deel ligt, net als onze waterleidingen van nu, onder de grond.

De eerste aquaducten

Route van de Aqua Appia in Rome.

De Romeinen keken veel van hun bouwkunsten af van de Oude Grieken. Ook het aquaduct was een Griekse uitvinding. De Griekse bouwwerken bleven klein, maar de Romeinen bouwden al gauw een stuk grotere, ingewikkeldere aquaducten. Het eerste aquaduct van Rome, de Aqua Appia, werd in 312 v.Chr. gebouwd.

Traject

Het begin

Schematische weergave van een aquaducttraject.

Het traject van een aquaduct is uniek. De meeste aquaducten hebben wel dezelfde elementen. Ze beginnen allemaal op een hooggelegen punt, bij een waterbron. Dit kan een rivier of een meer zijn. In deze bron wordt een houten toren gebouwd. Hierdoor stroomt het water het aquaduct in. De ingang van het aquaduct bevindt zich boven de bodem van de bron. Zo komt er geen zand mee naar binnen. Omdat water altijd naar het laagste punt stroomt, is de bron omringd door bergen. Na de houten toren komt dus gelijk een tunnel. Deze tunnel brengt het water vanuit de bron naar de andere kant van de berg.

Het vervolg

Het vervolg van de aquaducten is het meest divers. Hier zijn geen standaarden, maar wordt er gekeken hoe het aquaduct zo goedkoop mogelijk naar het eindpunt komt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een aantal elementen, zoals tunnels, ondergrondse leidingen, bruggen, arcades en sifons. De verschillende elementen worden een voor een beschreven.

Tunnel

Een tunnel. De buizen van boven naar beneden zijn toegangen voor onderhoud.

Water stroomt altijd omlaag. Dat is een feit. Het is dus niet zo makkelijk om water door een berg heen te leiden. Hiervoor zijn tunnels nodig. Deze tunnels dalen gedurende het traject iets, want anders staat het water stil. De precieze daling is afhankelijk van de lengte en het hoogte verschil van het aquaduct, maar meestal is het enkele tientallen centimeters per kilometer. Als aquaducten te vlak zijn staat het water stil, en als ze te stijl zijn gaat het aquaduct eroderen, wat het bouwwerk vernietigt.

De tunnels moesten wel onderhouden worden, net als de rest van het aquaduct. Anders kwamen er kalkafzettingen. Dan blijft het kalk in het aquaduct zitten, waardoor het water minder plek heeft om te stromen en het aquaduct kapot drukt. Om deze tunnels te onderhouden moesten er andere tunnels komen. Deze tunnels gingen vanuit de berg omlaag richting het aquaduct. Hier moesten arbeiders eventuele kalkafzettingen verwijderen.

Ondergrondse leiding

Het merendeel van de aquaducten bestond uit ondergrondse leidingen.

Het einde

Het castellum in Nîmes. Het grote gat op de achtergrond is waar het aquaduct eindigt, de kleinere gaten op de voorgrond zijn de beginpunten van de waterleidingen van Nîmes. Deze gaan de stad in.