Berimbau
De berimbau is een slaginstrument met een snaar, een muzikale boog of strijkstok, oorspronkelijk uit Afrika. Het wordt nu algemeen gebruikt in Brazilië. In Afrika had het verschillende namen. De berimbau werd uiteindelijk gebruikt bij de Afro-Braziliaanse krijgskunst capoeira.
Hoe het begon
De oorsprong van de berimbau is niet helemaal bekend, hoewel het hoogstwaarschijnlijk een aanpassing is van Afrikaanse kalebas- muziekstrijkstokken. Het is niet waarschijnlijk dat de inheemse Braziliaanse indianen of Europese mensen de strijkstokken gebruikten.
De manier waarop de berimbau en de Afrikaanse versie m'bulumbumba in het zuidwesten van Angola worden gemaakt en bespeeld, lijken erg op elkaar. Zowel de stemming en basispatronen die op deze instrumenten worden uitgevoerd zijn hetzelfde. Het in gebruik nemen van dit Afrikaanse instrument in de Braziliaanse capoeira blijkt ook uit andere Bantoe termen die worden gebruikt voor strijkstokken in het Braziliaans Portugees, waaronder urucungo en madimba lungungu.
Tegen de twintigste eeuw was het instrument met de jogo de capoeira (spel van capoeira), en bekend was komen te staan als de berimbau, eigenlijk een verkeerde Portugese benaming. De Portugezen gebruikten dit woord namelijk al voor hun muziekinstrument de guimbarde, ook wel bekend als een joodse mondharp. Het kleinere type Afrikaanse boog (waarbij de mond van de uitvoerder wordt gebruikt als resonator) werd de "berimbau de boca" (mond guimbarde) terwijl het kalebas-klankkast model de "berimbau de barriga" ( buikguimbarde) werd. Vandaar de verwarring.
De berimbau verving langzaam de trommel als het centrale instrument voor de jogo de capoeira, waar hij nu beroemd om is.
Bouw en gebruik
De berimbau bestaat uit een houten boog (de verga - traditioneel gemaakt van biribá- hout, dat groeit in Brazilië). Deze is ongeveer 1,2 tot 1,5 meter lang, met een stalen snaar (de arame - vaak getrokken uit de binnenkant van een auto band) die strak gespannen en vastgezet van het ene uiteinde van de verga naar het andere. Een kalebas (de cabaça) die werkt als een klankkast, wordt gedroogd, geopend, uitgehold, en bevestigd aan het onderste deel van de verga door een lus van stevig touw.
Sinds de jaren vijftig worden Braziliaanse berimbaus in felle kleuren geschilderd, naar de lokale Braziliaanse smaak. Dit lijk meer voor de toeristen te zijn gedaan. Daarom zoekt met naar de kleuren (of zelfs zonder) van de oorspronkelijke berimbau.
Om de berimbau te spelen, houd je hem in één hand, wikkel je de twee middelvingers om de verga en plaats je de pink onder de snaarlus van de kalebas of cabaça (de anel), en balanceer je het gewicht daar. Een kleine steen of munt (pedra of dobrão) wordt gehouden tussen de wijsvinger en duim van dezelfde hand die de berimbau vasthoudt. De cabaça rust tegen de buik. In de andere hand houdt men een stok (baqueta of vaqueta – meestal van hout, zelden van metaal) en een shaker (caxixi). Men slaat met de stok (baqueta) op de stalen snaar (arame) om het geluid te maken. De shaker (caxixi) begeleidt de baqueta. De steen of munt (pedra of dobrão) wordt heen en weer bewogen vanuit de snaar (arame) om de door de berimbau gemaakte toonhoogte te veranderen. Het geluid kan ook worden veranderd door de kalebas (cabaça) heen en weer te bewegen vanuit de buik, waardoor een wah- achtig geluid ontstaat.
Links
- YouTube - Berimbau instrument