Benjamin Franklin
| Wetenschapper | |||
| |||
| Benjamin Franklin door Joseph Duplessis, 1778 | |||
| Persoonlijke info | |||
|---|---|---|---|
| Volledige naam | Benjamin Franklin | ||
| Geboren | 17 januari 1706 | ||
| Geboorteplaats | Boston | ||
| Geboorteland | Verenigde Staten | ||
| Overleden | 17 april 1790 | ||
| Overleden te | Philadelphia | ||
| Gehuwd met / relatie |
Deborah Lees (huw. 1730, overleden 1774) | ||
| Bekend van | |||
| Vakgebied | geleerde die actief was als schrijver, wetenschapper (natuurkunde), uitvinder, staatsman, diplomaat, drukker, uitgever en politiek filosoof. | ||
| Actief | krantenredacteur en drukker in Philadelphia (1722), bibliothecaris (1731), schrijver en uitgever (1733), onderzoek naar elektriciteit (1743), raadslid Philadelphia (1743), president van de Academie (1749), Voorzitter van de Pennsylvania Assembly (1764) tot 6e president van Pennsylvania (1785-1788) | ||
| Bekend van | proef met de vlieger in onweer | ||
| |||
Benjamin Franklin (Boston (Amerika), 17 januari 1706 - Philadelphia, 17 april 1790) was een een uitvinder, politicus en moralist uit Amerika, uit de tijd van de verlichting.
Voor zijn carrière
Hij was de vijftiende van de zeventien kinderen, en jongste zoon van een kaarsenmaker, Josiah Franklin. Eerst werd hij boekdrukker, dat leerde hij van zijn halfbroer. Hij was multitalent en deed van alles, hij was wetenschapper, moralist en Amerikaans politicus.
Wetenschapper en uitvinder
In 1756 was Franklin lid geworden van de Society for the Promotion of Arts, Manufactures & Commerce (nu de Royal Society of Arts), die in 1754 was opgericht. De studie van de natuurfilosofie (tegenwoordig wetenschap in het algemeen genoemd) bracht hem in contact met verschillende kennisgebieden. Franklin begon het fenomeen elektriciteit te onderzoeken in 1746 toen hij enkele lezingen van Archibald Spencer zag waarin statische elektriciteit werd gebruikt (statische elektriciteit is het geknetter wat je ziet en voelt als je een trui uittrekt en je haren overeind zet).
Franklin bracht een voorstel uit voor een proef om te bewijzen dat bliksem elektriciteit is. Dit door een vlieger te laten vliegen in een storm. Op 10 mei 1752 voerde Thomas-François Dalibard uit Frankrijk het experiment van Franklin uit met een 12 meter hoge ijzeren staaf in plaats van een vlieger, en hij haalde elektrische vonken uit een wolk. Op 15 juni 1752 heeft Franklin mogelijk zijn bekende vlieger-experiment in Philadelphia uitgevoerd, waarbij hij met succes vonken uit een wolk heeft gehaald. Franklin beschreef de proef in zijn krant, The Pennsylvania Gazette, op 19 oktober 1752. Franklin was wel zo verstandig en voorzichtig door op een isolator te gaan staan en droog te blijven onder een dak om het gevaar van elektrische schokken te voorkomen.
Dit zijn enkele van zijn uitvindingen/ontdekkingen:
- Biofocale glazen, dankzij deze verstelbare glazen hoef je niet van bril(glazen) te wisselen om ver of dichtbij te zien
- Bliksemafleider, deze beschermt huizen tegen blikseminslagen, en de daarna volgende brand
- Zwemvliezen, dit waren houten vliezen voor handen en voeten die ervoor zorgden dat je sneller zwom
- Ontdekker van de golfstroom in de oceanen
- Hij had ideeën voor zeeankers, catamaran-rompen, waterdichte compartimenten in schepen, bliksemafleiders aan boord en een soepkom om stabiel te blijven in stormachtige het weer.
Hij vroeg nooit patent aan op zijn uitvindingen, wat de meeste uitvinders wel deden.
Meteorologie
Behalve de ontdekking van de bliksemafleider, bestudeerde Franklin ook andere weer fenomenen. Bijvoorbeeld ontdekte hij dat een storm een andere koers heeft dan de heersende windrichting.
Na de IJslandse vulkaanuitbarsting van Lakiin 1783, en de daaropvolgende strenge Europese winter van 1784, deed Franklin waarnemingen en bracht deze twee afzonderlijke gebeurtenissen met elkaar in verband. Hij schreef erover in een lezingenreeks.
Hij ontdekte ook hoe het werkt als verdamping van vocht op de huid tot afkoeling leidt. In een proef met een kwik thermometer (onderaan) gewikkeld in een met ether bevochtigd doekje zag hij hoe de temperatuur daalde als er tegen dit doekje geblazen werd met een blaasbalg.
Studie van bevolkingsgroei
Franklin had een grote invloed op de opkomende wetenschap van demografie of bevolkingsonderzoek. In de jaren 1730 en 1740 begon Franklin aantekeningen te maken over de bevolkingsgroei en ontdekte dat de Amerikaanse bevolking de snelste groei op aarde had. Hij benadrukte dat de bevolkingsgroei afhing van voedselvoorziening en beschikbare landbouwgrond in Amerika.
Politicus
Franklin raakte betrokken bij de politiek in Philadelphia en maakte snel vorderingen. In oktober 1748 werd hij gekozen als raadslid; in juni 1749 werd hij een vrederechter voor Philadelphia; en in 1751 werd hij verkozen tot lid van de Pennsylvania Assembly. Op 10 augustus 1753 werd Franklin benoemd tot plaatsvervangend postmeester-generaal van Brits Noord-Amerika. Hij zorgde voor de hervorming van het postsysteem, waarbij elke week post werd verzonden. In 1756 was hij één van de 56 'Founding Fathers' die het vredesverdrag van Amerika ondertekenen.
In 1751 kregen Franklin en Thomas Bond de opdracht van de wetgevende macht van Pennsylvania om een ziekenhuis op te richten. Pennsylvania Hospital was het eerste ziekenhuis in de koloniën.
Rond dezelfde tijd is hij betrokken bij de oprichting van een universiteit waarbij Engels in plaats van Latijn de voertaal is. Het college zou invloedrijk worden in het begeleiden van de oprichtings-documenten van de Verenigde Staten, waaronder de onafhankelijkheids-verklaring.
Enkele feitjes
- Franklin verbleef verschillende periodes in Londen
- Hij was een groot voorstander van het recht op vrijheid van meningsuiting
- Hij had 7 slaven in dienst, maar zou later tegen slavernij zijn
- Franklin speelde viool, harp en gitaar en heeft de Glazen mondharmonica bedacht en gebouwd
- Franklin speelde graag schaak.
- Hij vond het volkslied, het schaakspel, de glasharmonica en de bliksemafleider.
- Hij deed een studie over heksenprocessen en noorderstormen.
- Sinds 1914 staat Benjamin Franklin op het biljet van 100 dollar.
Afbeeldingen
Proef met de vlieger in onweer
Golfstroom in de Atlantische Oceaan
Benjamin Franklin National Memorial, Franklin Institute, Philadelphia, Pennsylvania
Handtekening Benjamin Franklin
Franklin als drukker en uitgever
Franklin op postzegel
Herdenkingsmunt
Franklin op 100 dollar biljet
.png)
