Tandwiel

tandwielen

Een tandwiel is een soort wieltje. In het midden zit de as. Het tandwiel draait om de as heen. Aan de buitenkant van het tandwiel zitten de tanden. Ze passen precies in de tanden van een ander tandwiel. Met een tandwiel kun je een beweging van één voorwerp naar een ander voorwerp overbrengen. Dat heet een tandwieloverbrenging.

Je vindt tandwielen op veel verschillende plekken. Je kunt er iets mee optillen en ze zitten bijvoorbeeld in een wekker, blikopener, motor, molen, op een gitaar

Er zijn verschillende soorten tandwielen onder andere:

- kroonwiel (of kroonrad): Het grote wiel in een molen heet een kroonrad. Een kroonwiel wordt onder andere gebruikt in horloges en analoge klokken. Het kroonwiel kan wel minder dan 1 cm groot zijn!

kroonrad

- wormwiel: Een wormwiel wordt bijvoorbeeld gebruikt om elektrische garagedeuren te bedienen. Het wormwiel is spiraalvormig en staat haaks op het tandwiel. Door het draaien van het wormwiel komt het tandwiel in beweging. Andersom kan niet, dan blokkeert het systeem. Het mechanisme waarmee je de snaren van bijvoorbeeld een gitaar spant, bestaat ook uit een wormwiel (waar je aan draait) en een tandwiel die in verbinding staat met een lier (waar de snaar omheen draait).

Dubbele V-snaar die over 3 poelies draait

- riemwiel: Een riemwiel, poelie of snaarwiel zit op een motor van een auto. De V-snaar verbindt de motor met de dynamo die ook een riemwiel heeft. Ook laat een riem of v-snaar vanaf een elektromotor de trommel van de wasdroger of wasmachine draaien, maar ook een rupsband van een tank gaat over een soort riemwiel.

- kettingwiel: Het bekendste kettingwiel (kettingblad) zit voor en achter op je fiets, en ook achtbanen maken gebruik van kettingwielen.

- kegelwiel: Een kegelwiel of conische tandwielen vind je in de motor van een auto. Hiermee kan onder diverse hoeken een kracht worden overgebracht. Het kegelwiel loop een beetje schuin.

• 

  Kegelwiel

• 

  Wormwiel

Fietsversnelling

• 

  fietsketting

Een tandwiel zit bijvoorbeeld ook in een fiets. De ketting ligt over het tandwiel heen. Als je trapt, begint het tandwiel te draaien. Het tandwiel zet ook het andere tandwiel in beweging, waardoor de ketting gaat draaien, en daardoor gaat het achterwiel ook draaien. Als tandwielen in elkaar gaan, draaien ze allebei een andere kant op. Als tandwielen door een ketting verbonden zijn draaien ze wel in dezelfde richting. Het achterwiel gaat draaien, waardoor de fiets vaart krijgt. Door de vaart gaat ook het voorwiel draaien. Tandwielen kunnen een beweging ook sneller of langzamer maken, dat ligt aan hoe groot of klein het tandwiel is.

Sommige fietsen hebben versnellingen. Hoe meer versnellingen, hoe meer tandwielen. Kies je een klein kettingwiel voor en een groot tandwiel achter, dan heb je een kleine versnelling. Het achterwiel draait dan bijna net zo snel als als de trappers. Je trapt licht en je gaat langzaam vooruit. Een kleine versnelling is handig als het hard waait of als je een berg op fietst. Ga je bergaf? Dan kies je voor een grote versnelling. Een grote versnelling is een groot kettingwiel voor en een klein tandwiel achter. Je draait één keer met de trappers en je achterwiel draait meer dan één keer rond. Zo kun je lekker hard fietsen. Tenminste als je sterk genoeg bent, want het kost veel kracht om de trappers rond te krijgen.

Meer info op Pdf

• Les over tandwielen pdf van niutec.nl