Referendum

Met een referendum of een volksraadpleging wordt het voorleggen van een bepaalde wet aan de bevolking van een land of regio. Net als bij verkiezingen krijgen kiesgerechtigden de kans om te stemmen. In plaats van op politici en/of een politieke partij kan de stemmer zich direct uitspreken over een bepaalde kwestie. Het referendum is daarom een vorm van directe democratie.

Referenda worden vaak gehouden bij grote en belangrijke vraagstukken, zoals het goedkeuren van een nieuwe grondwet, het lidmaatschap van de Europese Unie, het adopteren van de euro, het invoeren van abortus of het homohuwelijk of het afschaffen van de monarchie. Overigens hoeft dit niet standaard te gebeuren en het verschilt per land hoe vaak en wanneer een referendum wordt gehouden. België en Nederland kennen beide een referendum, maar deze worden niet vaak gehouden. Zwitserland daarentegen heeft jaarlijks wel een stuk of tien referenda, aangezien het daar gebruikelijk is dat het volk zich mag uitspreken in kwesties.

In Nederland zijn er sinds 2000 in totaal drie referenda gehouden. Dit waren het referendum over de Europese grondwet (2006), het associatieverdrag met Oekraïne (2016) en de wet op de inlichtingendiensten (2017). Hierbij ging het raadgevende referenda, waarbij het parlement de uitslag slechts als een advies ziet en niet hoeft op te volgen. Met uitzondering van de Europese grondwet, werden de andere twee uitslagen genegeerd. Het raadgevend referendum werd in 2018 afgeschaft. Het bindend referendum, waarbij het parlement de uitslag moet opvolgen, was ooit een idee om in te voeren. Tijdens de pogingen in 1999 en 2017 werd dit beide keren verworpen. Oorspronkelijk was Democraten 66 (D66) de belangrijkste voorvechter van het bindend referendum, maar tegenwoordig is dit Forum voor Democratie (FvD).