Karel V van het Heilige Roomse Rijk

Karl de Vijfde

Keizer Karel V (Gent, België, 24 februari 1500 – Yuste, Spanje, 21 september 1558) was een groot heerser. Hij werd leider over de gehele Nederlanden (Betekenis: dat wat nu Nederland, België en Luxemburg heet), hij was de eerste koning van Spanje, hij was aartshertog van het Aartshertogdom Oostenrijk en keizer van het Heilige Roomse Rijk. Zijn ouders waren Felipe I van Castilië en Juana van Aragon.

Karel staat onder verschillende namen bekend. In Nederland en België wordt hij gewoon "Karel" genoemd. In Spanje noemen ze hem "Carlos" en in Duitsland "Karl".

Macht

Afstamming

Dankzij drie zeer belangrijke huwelijken is Karl zeer machtig geworden

Karl V was zo machtig omdat hij allerlei verschillende titels (functies) van zijn familie heeft geërfd. De opa's en oma's van Karl V behoorden allen tot een ander vorstengeslacht (familie van vorsten):

• Maximilian I van het Heilige Roomse Rijk, opa aan vaderszijde, behoorde tot het vorstengeslacht Habsburg. Leden van het huis (een familie wordt wel huis genoemd) Habsburg hebben voor Maximilians dood steeds de erfbare titel Aartshertog van Oostenrijk gekregen. Oostenrijk lag binnen de grenzen van het Heilige Roomse Rijk, maar het was wel een eigen land. Dat houdt dus in dat Aartshertogen van Oostenrijk steeds aan de keizer van het Heilige Roomse Rijk geld moesten betalen om eigen wetten te mogen hebben. Maximilian was toevallig zelf naast Aartshertog van Oostenrijk ook nog keizer van het Heilige Roomse Rijk, maar deze laatste was geen erfbare titel.
• Marie van Bourgondië, oma aan de vaderszijde, behoorde tot het vorstengeslacht van Bourgondische hertogen. In de loop der jaren hebben Bourgondische hertogen, meestal op eerlijke wijze, allerlei Nederlandse gewesten in het bezit gekregen. De Nederlandse gewesten waren allerlei verschillende landen binnen het Heilige Roomse Rijk waarvan de baas geld aan de keizer van het Heilige Roomse Rijk moest betalen om eigen wetten te mogen hebben. Bourgondië was ook zo'n land. Naast gravin van Bourgondië (zij had het graafschap-deel niet geërfd) was Marie ook nog:
  • hertogin van Brabant
  • hertogin van Gelre (Gelderland)
  • hertogin van Limburg
  • gravin van Lothier
  • gravin van Luxemburg
  • markgravin van Namen
  • gravin van Artesië
  • gravin van Charolais
  • gravin van Vlaanderen
  • gravin van Henegouwen
  • gravin van Holland
  • gravin van Zeeland
  • gravin van Zutphen.
• Fernando II van Aragon, opa aan de moederszijde, behoorde tot het het vorstengeslacht van koningen van Aragon. Zelf was hij ook koning van Aragon.
• Isabel I van Castilië, oma aan de moederszijde, behoorde tot het vorstengeslacht van koningen van Castilië. Zelf was zij ook koningin van Castilië.

Karl heeft alle erfbare titels die zijn grootouders in bezit hadden zelf gekregen. Hij kreeg niet alles in één keer, maar in 1519 kwam hij uiteindelijk in het bezit van al deze titels.

Aragon en Castilië werden sinds Karl over beide heerste tezamen Spanje genoemd. Zo werd Spanje dus gevormd. Tijdens de regeerperiode van Isabel I van Castilië heeft Columbus onder de Castiliaanse vlag het werelddeel Amerika ontdekt en zijn de Castilianen dus hier het rijk uit gaan breidden. Karl V heerste over het grootste deel van Midden-AmerikaMidden- en Zuid-Amerika.

• 

  Castilië (in werkelijkheid groter, vanwege Columbus)

• 

  Aragon

Keizerskeuze

Bestand:Heilige Roomse Rijk.jpg

Het Heilige Roomse Rijk. De witte strepen zijn de grenzen van nu.

Het keizerschap over het Heilige Roomse Rijk was niet erfelijk. De keizer werd telkens gekozen door de keurvorsten, die steeds een leider van een ander land kozen (er moet hierbij dus niet gedacht worden aan een democratie, want dat is heel anders). Ze kozen nu steeds weer een heersende aartshertog van Oostenrijk. Het was dus best voorspelbaar dat Karl tot keizer van het Heilige Roomse Rijk gekroond zou worden. Op 23 oktober 1520 gebeurde dit en werd hij gekroond door paus Leo X. Sinds dien heette hij Karl V, omdat hij de vijfde keizer van het Heilige Roomse rijk was die Karl heette. Voorgaande keizers van het Heilige Roomse Rijk met die naam waren:

• Karl de Grote, Karl de Grote
• Karl de Kale
• Karl de Dikke
• Karl IV van het Heilige Roomse Rijk

Karl V had geen totale macht over het gebied wat rechts aangegeven wordt. Binnen de grenzen van het Heilige Roomse Rijk waren allerlei kleinere landjes. De leiders hiervan mochten eigen wetten hebben en op eigen wijze regeren, maar daarvoor moesten ze wel geld aan de keizer betalen. Karl V was zelf ook leider van zulke landjes binnen het Heilige Roomse Rijk (neem Oostenrijk en een aantal Nederlandse gewesten bijvoorbeeld).

Leider over de gehele Nederlanden

Allerlei voorouders van Karl V wilden zoveel mogelijk Nederlandse gewesten in handen krijgen. Karl was in feite al leider over de gehele Nederlanden bij zijn keizerschap, maar hij vond dit niet genoeg. Er waren immers kleinere landjes binnen de Nederlanden die geld aan Karl moesten betalen, maar Karel wou zelf leider over deze landjes zijn. De oorlog met Frankrijk. ! In 1520 was Karel V gekroond tot keizer van het heilige Roomse rijk ! Dat zorgde voor Frans I voor onrust hij begon een oorlog tegen zijn rijk ! Frans I op dat jaar een verbond met england maar dat ging mis ! Henderik viii koos de kant van karel v in 1521! De eerste oorlog van 1521-1526 tegen Frans I in de Italiaanse oorlogen Het inneem van Milaan 1521 was een succes voor de habsburg en zijn bondgenoten ! En in 1522 de slag bij Bicocca en dan koos Frans I voor Sulejmani de grote van het ottomaanse rijk de grote vijand vande Paus In 1523 viel de Engels Frankrijk binnen Terwijl karel van III van Bourbon Frans I voelt verraden en aan de keizer aansloot op ! Een Franse poging mislukt in 1524 bij Lombardije En 1525 de slag om Pavia werd Frans I gevanggenom de keizers troepen En in 1526 was de oorlog gedaan Frankrijk zal Vlaanderen niet meer invallen Maar de oorlog ging nog voort de tweede oorlog 1526-1530 De Lige 1526 winst voor de Habsburgers De plundering in ROMe in 1527 paus Clemens' Vii vlucht st anglo kerk . 1527-1528 Napels Lange durig oorlog En genua 1528 waar de Frans moest opgeven Bologna 1529 Frankrijk won de slag bij Marino Florence 1529-1530 De belegering van Florence won de Habsburgers En later trouwt Frans I met de ouder zus van karel v in 1530 En dat zelfde jaar werd karel door paus Clemens' VII gekroond op zijn verjaardag tot keizer

Zijn overgrootvader, Karel de Stoute (vader van Marie van Bourgondië), was al oorlog begonnen tegen de landen die Karl V nu wilde veroveren. Uiteindelijk is het Karl V gelukt leider over de gehele Nederlanden te worden, zonder dat hier kleinere landjes binnen waren. Hij werd:

• in 1524 Heer van Friesland
• in 1525 Heer van Doornik en het Doornikse
• in 1528 Heer van Utrecht
• in 1528 Heer van Overijssel
• in 1528 Heer van Drenthe
• in 1528 Heer van Wedde
• in 1528 Heer van Westwoldingerland
• in 1536 Heer van Groningen
• in 1543 Hertog van Gelre
• in 1543 Graaf van Zutphen

Zo is Karl V in 1543 dus leider over de gehele Nederlanden geworden.

Huwelijk en kinderen

Op 10 maart 1526 trouwde hij in Sevilla met Isabel van Portugal. Ze kregen vijf kinderen:

• Felipe (21 mei 1527 - 13 september 1598)
• María (21 juni 1528 - 26 februari 1603)
• Fernando (1530-1530)
• Juana (26 juni 1537 - 7 september 1573)
• Juan (20 april 1539 - 20 april 1539)

Troonsafstand

In 1555 tradt hij af en volgde zijn oudste zoon hem op; de oude keizer was oud geworden en leidde aan de jicht en aan artritis. Hij kon niet meer goed regeren maar zijn zoon kon dat wel. Het volk was erg verdrietig want de keizer was populairder dan zijn zoon. En later trek karel zich terug in een Spaans klooster en sterft op 21-september 1558. Slecht 58 jaar . Na zijn dood werd zijn rijk verdeeld het Spaanse rijk aan zijn zoon en het heilige roomse rijk aan zijn broer Ferdinand van Oostenrijk .

Externe links

• Weetje Karl de Vijfde