Gebruiker:Mike1023/Kladblok4: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Zie Koude Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox oorlog |
{{Infobox oorlog |
||
| − | | Naam = |
+ | | Naam = Hongaarse Opstand |
| − | | Afbeelding = [[Bestand: |
+ | | Afbeelding = [[Bestand:Hungarian_Revolution_of_1956_collage.jpg|250px]] |
| Onderschrift = |
| Onderschrift = |
||
| − | | EersteDatum = |
+ | | EersteDatum = 23 oktober 1956 |
| − | | TweedeDatum = |
+ | | TweedeDatum = 11 november 1956 |
| − | | Locatie = |
+ | | Locatie = {{HU}} |
| − | | Overwinning voor = Sovjet-Unie en |
+ | | Overwinning voor = Sovjet-Unie en Hongaarse regering |
| − | | Resultaat = |
+ | | Resultaat = Een invasie door de Sovjet-Unie maakte een einde aan de opstand. |
| − | | NaamStrijdendePartij1 = |
+ | | NaamStrijdendePartij1 = |
| − | | NaamStrijdendePartij2 = |
+ | | NaamStrijdendePartij2 = |
| NaamStrijdendePartij3 = |
| NaamStrijdendePartij3 = |
||
| − | | LedenStrijdendePartij1 = [[ |
+ | | LedenStrijdendePartij1 = [[Sovjet-Unie]] <br> [[Volksrepubliek Hongarije|Hongaarse regering]] |
| + | | LedenStrijdendePartij2 = Hongaarse opstandelingen |
||
| − | | LedenStrijdendePartij2 = [[Bestand:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|15px]] [[Leonid Brezjnev]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px]] [[Gustáv Husák]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px]] Pro-Sovjetpolitici <br> [[Warschaupact]] |
||
| LedenStrijdendePartij3 = |
| LedenStrijdendePartij3 = |
||
| − | | LeidersStrijdendePartij1 = |
+ | | LeidersStrijdendePartij1 = |
| LeidersStrijdendePartij2 = |
| LeidersStrijdendePartij2 = |
||
| LeidersStrijdendePartij3 = |
| LeidersStrijdendePartij3 = |
||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
| VerliezenStrijdendePartij3 = |
| VerliezenStrijdendePartij3 = |
||
}} |
}} |
||
| + | De '''Hongaarse Opstand''' was een opstand tegen het [[communisme]] in [[Hongarije]] in 1956. De opstand was gericht tegen de communistische regering van het land en de [[Sovjet-Unie]]. De opstand duurde 23 oktober tot 4 november 1956. Het is een van de bekendste opstanden tegen het communisme in Oost-Europa. |
||
| − | De '''Praagse Lente''' is de naam voor de periode tussen 5 januari en 21 augustus 1968 in [[Tsjecho-Slowakije]]. In die tijd was Tsjecho-Slowakije een communistisch land, waar de [[Sovjet-Unie]] grote invloed over had. De periode begon toen [[Alexander Dubček]] werd gekozen tot de leider van de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije. Dubček wilde het communisme in zijn land hervormen en het land land vrijer maken. Hij noemde zijn ideeën ''socialisme met een menselijk gezicht''. Zo wilde hij de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid vergroten, de economie vrijer maken en de politiek democratischer. |
||
| + | De opstand begon in [[Boedapest]] toen een groep studenten samen met de bevolking een protest organiseerde. Het protest was regering tegen de regering van [[Mátyás Rákosi]]. De demonstranten eisten politieke en economische hervormingen. Zij zonden deze via de radio uit, waarna enkele demonstranten vermoord werden. Deze moord zorgde voor een grote opstand in heel Hongarije. De revolutie werd geleid door [[Imre Nagy]]. Nagy wilde dat Hongarije zich uit het [[Warschaupact]] terugtrok en vrije verkiezingen zou organiseren. Na 13 dagen maakte het leger van de [[Sovjet-Unie]] een einde aan de opstand. |
||
| − | De hervormingen vielen in het verkeerde keelgat van de Sovjet-Unie. De Sovjets waren namelijk bang dat de opstand zou overslaan naar de rest van Oost-Europa. Samen met de meeste lidstaten van het [[Warschaupact]] (met uitzondering van Roemenië en Albanië) viel de Sovjet-Unie in augustus 1968 Tsjecho-Slowakije binnen. De opstand werd neergeslagen en Dubček werd vervangen door [[Gustáv Husák]] die trouw was aan de Sovjet-Unie. Tsjecho-Slowakije zou een communistisch land blijven tot aan de [[Fluwelen Revolutie]] van 1989. |
||
| − | + | Na de opstand werden veel politieke tegenstanders vervolgd. Andere vluchtten juist naar buurland [[Oostenrijk]]. De Hongaarse Opstand wordt vaak vergeleken met de [[Praagse Lente]] van 1968. |
|
| + | ==Achtergrond== |
||
| − | ==Achtergrondinformatie== |
||
===Koude Oorlog=== |
===Koude Oorlog=== |
||
| + | {{zie hoofdartikel|Koude Oorlog}} |
||
| − | [[File:Cold war europe military alliances map en.png|left|250px|thumb|Een kaart van invloedsferen in Europa. Blauw is de Amerikaanse invloedsfeer en rood de Russische invloedsfeer. De witte landen waren officieel [[neutraal]].]] |
||
| − | {{Zie hoofdartikel|Koude Oorlog}} |
||
| − | De Koude Oorlog was een groot wereldwijd conflict tussen de [[Verenigde Staten]] (en haar bondgenoten) en de [[Sovjet-Unie]] (en haar bondgenoten). Beide [[supermacht]]en hadden verschillende ideologieën. De Verenigde Staten geloofden in het [[kapitalisme]], terwijl de Sovjet-Unie geloofde in het [[communisme]]. Deze twee ideologieën zijn min of meer het tegenovergestelde van elkaar. Na de Tweede Wereldoorlog begonnen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten toe te nemen. Hierdoor ontstond de ''Koude Oorlog''. In die periode vochten de twee grootmachten niet rechtstreeks met elkaar. Wel probeerden zij hun macht en ideologie uit te breiden door de [[wapenwedloop]], de [[ruimtewedloop]] en oorlogen en conflicten in andere landen. |
||
| + | ===Regering van Mátyás Rákosi=== |
||
| − | Na de Tweede Wereldoorlog werd Europa in tweeën gesplitst. West-Europa kwam in de [[invloedsfeer]] van de Verenigde Staten te liggen. De meeste West-Europese landen werden vervolgens onderdeel van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]]. Oost-Europa kwam in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie te liggen. De meeste Oost-Europese landen waren onderdeel van het [[Warschaupact]]. Tsjecho-Slowakije lag in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie. Na de Tweede Wereldoorlog was Tsjecho-Slowakije eerst een democratisch land. Dat veranderde in 1948 toen het een communistische dictatuur werd. |
||
| + | ===Internationale veranderingen=== |
||
| − | ===Situatie in Tsjecho-Slowakije=== |
||
| − | [[File:Alexander_Dubček,_1990_(color).png|right|300px|thumb|[[Alexander Dubček]]]] |
||
| − | Na de dood van [[Jozef Stalin]] in 1953 begon de [[destalinisatie]] in Tsjecho-Slowakije. Het land bleef een communistische dictatuur, maar er kwam een einde aan de strenge onderdrukking en willekeurige arrestaties. Ondertussen bleef de economie van Tsjecho-Slowakije groeien. Dat veranderde aan het begin van de jaren 1960. De Sovjets wilden de economie van het land laten groeien door middel van [[industrialisatie]]. Dat lukte echter niet, omdat Tsjecho-Slowakije al voor de Tweede Wereldoorlog veel industrie had. Het lukte politiek leider [[Antonín Novotný]] niet om het land uit deze crisis te krijgen. |
||
| − | |||
| − | Ondertussen begon een nieuwe generatie Tsjechen en Slowaken groot te worden. Zij waren beïnvloed door de Tsjecho-Slowaakse democratie van voor de oorlog. Voor hen was [[Tomáš Masaryk]], de stichter van het land, een grote bron van inspiratie. In 1963 kwamen enkele intellectuelen samen om het leven van schrijver [[Franz Kafka]] te bespreken. De discussies gingen echter ook over economische, culturele en democratische hervormingen in Tsjecho-Slowakije. In 1967 kwam ook een groep schrijvers samen om deze ideeën te bespreken. Zij gaven het tijdschrift ''Literární noviny'' uit. Dat tijdschrift kreeg de steun van het Ministerie van Cultuur en andere hervormers, zoals Dubček. |
||
| − | |||
| − | ===Alexander Dubček=== |
||
| − | {{Zie hoofdartikel|Alexander Dubček}} |
||
| − | Dubček was afkomstig uit het huidige Slowakije. Na de communistische [[staatsgreep]] in 1948 maakt hij snel carrière. Tussen 1951 en 1954 was hij parlementslid en vanaf 1958 houdt hij zich bezig met het bestuur van de Communistische Partij. In 1963 werd hij lid van het [[presidium]]. Uiteindelijk werd Dubček in 1968 gekozen tot de nieuwe secretaris van de partij. Hierdoor is hij niet alleen partijleider, maar ook de politieke leider van het land.<ref>{{Citeer bron |url= https://historiek.net/alexander-dubcek-1921-1992/1997/ |titel= Alexander Dubcek (1921-1992) – Politiek leider Tsjechoslowakije |auteur= Redactie |uitgever= Historiek |datum= 3 december 2019 }}</ref> |
||
| − | |||
| − | Al hiervoor stond Dubček bekend als liberaler dan andere partijleden. Hij wist echter een meerderheid van het presidium voor hem te winnen. |
||
==Verloop== |
==Verloop== |
||
| + | ===Studentenprotest=== |
||
| − | ===Socialisme met een menselijk gezicht=== |
||
| − | Dubček gebruikte voor zijn plannen de [[slogan]] ''socialisme met een menselijk gezicht''. Maar wat hielden zijn plannen eigenlijk in? Hieronder een kleine opsomming: |
||
| − | [[File:Dubček.jpg|right|300px|thumb|Een vader wandelt met zijn kind door Praag. Op de achtergrond staat geschreven "Leve Dubček!"]] |
||
| − | * Ruimere [[vrijheid van meningsuiting]] en [[persvrijheid]]: In Tsjecho-Slowakije was er sprake van [[censuur]] en [[propaganda]]. Politieke tegenstanders kunnen vervolgd worden. Dubček wilde juist dat mensen meer hun mening konden delen en dat de pers vrijer werd. |
||
| − | * Ruimere vrijheid van beweging: In Tsjecho-Slowakije konden mensen niet zomaar het land verlaten. Ze moesten vaak toestemming hebben van de regering en een goede reden. Dubček wilde van dat systeem. Tsjecho-Slowaken moesten vrij naar het buitenland kunnen reizen. |
||
| − | * Regering bestaande uit meerdere partijen: In Tsjecho-Slowakije was de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije de enige partij. Het land was een [[eenpartijstaat]]. Dubček geloofde dat Tsjecho-Slowakije een meerpartijenstelsel moest hebben en dat meerdere partijen in de regering moesten zitten. Volgens hem sloot dat aan bij de democratische traditie van het land. |
||
| − | * [[Federatie|Federalisering]]: Tsjecho-Slowakije bestond uit twee delen: [[Tsjechië]] en [[Slowakije]]. Dubček geloofde dat deze twee delen meer zelfbestuur moesten krijgen. Hierdoor konden de Tsjechen en Slowaken hun eigen cultuur beter benadrukken. |
||
| − | * Betere relatie met westerse landen met behoud van de relatie met de Sovjet-Unie en het Warschaupact. |
||
| − | * Minder macht voor de geheime politie in het land. |
||
| − | * Economische veranderingen: Dubček geloofde dat de economie van Tsjecho-Slowakije verouderd was. De economie richtte zich vooral op zware industrie, landbouw en mijnbouw. Dubček vond dat het land moest investeren in de technologische en wetenschappelijke sector. Hij zag dat die sector de toekomst van de wereldeconomie ging worden. Daarnaast moest Tsjecho-Slowakije een gemixte economie worden met zowel een [[vrije markteconomie]] als een [[planeconomie]]. |
||
| − | Dubček week hierdoor af van het [[marxisme-leninisme]] in de Sovjet-Unie. Zijn ideologie kan eerder als [[democratisch socialisme]] gezien worden.<ref>{{Citeer bron |url= https://en.wikipedia.org/wiki/Socialism_with_a_human_face |titel= Socialism with a human face |auteur= Verschillende |uitgever= Wikipedia |datum= }}</ref> |
||
| − | === |
+ | ===Eisen op de radio=== |
| − | [[File:RIAN_archive_36535_Secretary_general_of_the_CPSU_Central_Committee_Leonid_Brezhnev_after_speaking_at_the_VLKSM_Central_Committee_plenary_session.jpg|left|300px|thumb|[[Leonid Brezjnev]] in 1968]] |
||
| − | De Sovjet-Unie was niet blij met Dubčeks plannen. Sovjetleider [[Leonid Brezjnev]] was bang dat de hervormingen ervoor zouden zorgen dat de Sovjet-Unie invloed zou verliezen in de Sovjet-Unie. Ook was Brezjnev bang dat de Verenigde Staten juist meer macht zouden krijgen in Tsjecho-Slowakije. Dubčeks plannen werden als gevaar gezien voor de gehele invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Zijn hervormingen zouden bijvoorbeeld ook naar andere landen, zoals Polen en Hongarije, verspreiden. |
||
| + | ===Nieuwe regering van Imre Nagy=== |
||
| − | Later zou uit deze reactie de [[Brezjnevdoctrine]] ontstaan. Bewegingen en personen die een socialistisch land dichterbij het [[kapitalisme]] wilden brengen, vormden volgens die doctrine niet alleen een gevaar voor het socialisme in dat land. Het vormde een gevaar voor alle socialistische landen. Brezjnev geloofde namelijk dat er een [[domino-effect]] kon ontstaan, waardoor het ene na het andere socialistische land aan het kapitalisme zou vallen. Socialistische landen moesten elkaar daarom "helpen" om deze bewegingen en personen te verslaan. Brezjnev sloot een invasie van dat land niet uit. Hij vond [[solidariteit]] belangrijker dan [[soevereiniteit]] te vinden.<ref>{{Citeer bron |url= https://historiek.net/brezjnev-doctrine-1968-uitleg-koude-oorlog/89901/ |titel= Brezjnev-doctrine (1968) – Politieke doctrine |auteur= Redactie |uitgever= Historiek |datum= 17 januari 2019 }}</ref> Hoewel Brezjnev de speech over zijn doctrine pas op 13 november 1968 deed, was de doctrine al tijdens de Praagse Lente te zien. |
||
| + | ===Internationale reacties=== |
||
| − | ===Reactie van andere landen=== |
||
| − | [[File:Helsinki_demonstration_against_the_invasion_of_Czechoslovakia_in_1968.jpg|right|300px|thumb|In veel landen ontstonden ook protesten als steunbetuiging aan de Praagse Lente. Bovenstaande foto laat zo'n protest in de Finse hoofdstad [[Helsinki]] zien.]] |
||
| − | De meeste Oost-Europese landen keurden Dubčeks hervormingen af. Zij volgden namelijk nauw de lijn van de Sovjet-Unie. Toch waren er twee uitzonderingen. Roemenië koos juist de kant van Dubček. De Roemeense president [[Nicolae Ceaușescu]] was een tegenstander van de invloed van de Sovjet-Unie. Het communisme in Roemenië was dan ook een stuk [[nationalisme|nationalistischer]]. Ook Albanië keurde de reactie van de Sovjet-Unie af. Volgens de Albanese leider [[Enver Hoxha]] was de Sovjet-Unie juist te liberaal geworden sinds de dood van [[Jozef Stalin]]. Hoxha zag de invloed van de Sovjet-Unie over Oost-Europa als een aantasting van de soevereiniteit. Albanië had volgens Hoxha zowel te maken met [[imperialisme]] van de Sovjet-Unie als buurland Joegoslavië. Zowel Ceaușescu als Hoxha keurden de invasie later af. |
||
| + | ===Invasie door de Sovjet-Unie=== |
||
| − | De Joegoslavische president [[Josip Broz Tito]] steunde Dubček. Joegoslavië was communistisch, maar geen onderdeel van het Warschaupact. Het was een neutraal land en een gedeeltelijke [[markteconomie]] en redelijk goede banden met het westen. Joegoslavië had in 1948 namelijk met de Sovjet-Unie gebroken en had een eigen vorm van het communisme. Tito bood tijdens de invasie van Tsjecho-Slowakije zelfs hulp aan Dubček. Dubček sloeg deze hulp echter af. |
||
| + | ==Verschil met de Praagse Lente== |
||
| − | De [[Verenigde Staten]] en de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] hielden zich buiten de Praagse Lente. Ook was president [[Lyndon B. Johnson]] vooral bezig met de [[Vietnamoorlog]]. Hierdoor kon hij geen steun vinden voor een nieuwe oorlog in Tsjecho-Slowakije. Tsjecho-Slowakije viel namelijk onder de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Als de NAVO zo hebben ingegrepen, was de kans groot dat er een direct conflict met de Sovjet-Unie zou ontstaan. Eerder hadden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie afgesproken om de [[wapenwedloop]] te minderen. Na de invasie vroegen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, [[Paraguay]] en Denemarken een vergadering van de [[Veiligheidsraad van de Verenigde Naties]] aan. De Sovjet-Unie sprak een [[veto]] uit, waardoor de VN niet kon ingrijpen. |
||
| + | ==Gevolgen== |
||
| − | <gallery mode="packed" widths="300" heights="200"> |
||
| + | ===In Hongarije=== |
||
| − | File:Studenten_in_Slavische_Taal_demonstreren_bij_Nationaal_Monument_uit_solidariteit,_Bestanddeelnr_922-0353.jpg|Een stilte op de [[Dam (Amsterdam)|Dam]] in [[Amsterdam]] als steunbetuiging. |
||
| − | File:Demonstration_gegen_den_Einmarsch_der_Staaten_des_Warschauer_Paktes_in_die_Tschechoslowakei_auf_dem_Rathausplatz_(Kiel_43.702).jpg|Een steunbetuiging in [[West-Berlijn]], West-Duitsland. |
||
| − | File:Adunare_Piaţa_Palatului_August_1968.jpg|Ceaușescu keurt de Sovjetinvasie van Tsjecho-Slowakije af tijdens een speech in [[Boekarest]], Roemenië. |
||
| − | File:Demonstrasjon_mot_Warszawapaktens_invasjon_av_Tsjekkoslovakia_(1968)_(9653879220).jpg|Steunbetuiging in [[Trondheim]], [[Noorwegen]] |
||
| − | </gallery> |
||
| + | ===In het buitenland=== |
||
| − | De [[Volksrepubliek China]] koos ook de kant van Dubček. De Chinese regering was boos op de Sovjet-Unie. Zij vonden dat de Sovjet-Unie niet het alleenrecht had om te beslissen welk land communistisch was of niet. [[Mao Zedong]] geloofde dat de Sovjet-Unie ook hetzelfde kon doen in China. |
||
| − | |||
| − | ===Invasie van Tsjecho-Slowakije=== |
||
| − | Tussen 20 en 21 augustus 1968 besloot het Warschaupact om Tsjecho-Slowakije binnen te vallen om de Praagse Lente neer te slaan. De legers van de [[Sovjet-Unie]], [[Hongarije]], [[Polen]] en [[Bulgarije]] deden mee aan de invasie. Zij kregen op [[logistiek]] vlak hulp van de [[Duitse Democratische Republiek]] (Oost-Duitsland). De Warschaupactlidstaten [[Roemenië]] en [[Albanië]] weigerden om deel te nemen aan de invasie van Tsjecho-Slowakije. De twee landen steunden daarentegen de Tsjecho-Slowaakse regering. De invasie kreeg de codenaam ''Operatie Donau''. |
||
| − | |||
| − | De invasie begon op 20 augustus om 11 uur 's avonds. Hoewel de Tsjecho-Slowaakse regering de invasie van tevoren kon aanzien komen, nam Dubček geen stappen om het land voor te bereiden. Tegen de morgen van 21 augustus waren Dubček en andere belangrijke regerings- en partijleden gearresteerd. Na dagen van ondervraging en gevangenschap besloten Dubček en de meeste andere gevangenen om het ''Moskouprotocol'' te tekenen. Hierin stond dat de [[censuur]] opnieuw werd ingevoerd en dat politieke tegenstanders onderdrukt en ontslagen moesten worden. Dubček kon aanvankelijk aanblijven als partijleider, maar legde zijn functie in 1969 neer na grootschalige protesten. |
||
| − | |||
| − | <gallery mode="packed" widths="300" heights="150"> |
||
| − | File:Praga_11.jpg|Tsjecho-Slowaakse burgers omringen de [[tank]]s van het Warschaupact. |
||
| − | File:Soviet_tanks_-_Hradcany_Square_Prague_-_via_Swiss_embassy_1968-08-21.png|Tanks door de straten van [[Praag]]. |
||
| − | File:Bratislava_1968_1.jpg|Protesten tijdens de invasie in [[Bratislava]]. |
||
| − | File:21._srpen_1968_v_Ostravě_08.jpg|Warschaupacttroepen in [[Ostrava]]. |
||
| − | </gallery> |
||
| − | |||
| − | In Tsjecho-Slowakije ontstonden direct na de invasie grootschalige protesten. Deze protesten waren vormen van [[geweldloos verzet]]. Soldaten van het Warschaupact werden met tomaten en rotte eieren bekogeld. Ook werd gebruik gemaakt van [[graffiti]] en protestliederen. De protetsen hielden aan tot aan 1969, toen Dubček aftrad en [[Gustáv Husák]] de nieuwe partijleider werd. Husák draaide de hervormingen van Dubček terug. De protesten verdwenen toen ondergronds. |
||
| − | |||
| − | ==Verschil met de Hongaarse Opstand== |
||
| − | De Praagse Lente van 1968 wordt vaak vergeleken met de [[Hongaarse Opstand]] van 1956. Er zijn toch enkele verschillen: |
||
| − | * De Praagse Lente was min of meer geregeld, terwijl de Hongaarse Opstand juist spontaan was ontstaan. |
||
| − | * De Praagse Lente werd gesteund door de president, terwijl dat in Hongarije niet het geval was. |
||
| − | * Tijdens de Hongaarse Opstand kregen de Hongaren hulp van het leger. De Tsjecho-Slowaken stonden er alleen voor. |
||
| − | * Hongarije werd in 1956 door de Sovjet-Unie alleen binnengevallen, terwijl Tsjecho-Slowakije door (bijna) het gehele Warschaupact werd binnengevallen. |
||
| − | * In Hongarije werd meteen door de Sovjet-Unie ingegrepen (na 13 dagen). In Tsjecho-Slowakije duurde dat een tijdje (pas na 8 maanden). |
||
| − | * De Praagse Lente was een relatief vreedzaam protest, terwijl tijdens de Hongaarse Opstand gebruik werd gemaakt van geweld. |
||
| − | * De Hongaarse Opstand was eerst een protest voor [[solidariteit]]. Pas later werd het een anticommunistisch protest. De Praagse Lente was in het begin al gericht op meer vrijheid en democratie. |
||
| − | |||
| − | ==Nasleep== |
||
| − | [[Bestand:Ludwig Binder Haus der Geschichte Studentenrevolte 1968 2001 03 0275.4227 (17086190655).jpg|left|300px|thumb|Een bord in [[West-Berlijn]] leest "Freiheit für die CSSR" (Vrijheid voor Tsjecho-Slowakije).]] |
||
| − | In april 1969 werd Dubček vervangen door [[Gustáv Husák]]. Dubček kreeg eerst de functie van [[ambassadeur]] in Turkije, maar werd vervolgens uit de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije gezet. Hij kreeg vervolgens een baan als inspecteur van bossen rondom [[Bratislava]]. Dubček ging hierdoor in [[ballingschap]]. Hij hield zich buitende media en politiek, maar hoefde niet in de gevangenis in. Husák draaide vee beslissingen van Dubček terug. Tsjecho-Slowakije zou nu nauw de lijn van de Sovjet-Unie volgen. Deze periode staat bekend als de ''Normalisatie'' en duurde tot aan de [[Fluwelen Revolutie]] van 1989. Husák zorgde ervoor dat de levensomstandigheden iets verbeterd werden. Slechts enkele belangrijke demonstranten werden opgepakt, waaronder [[Václav Havel]]. Andere verloren juist hun baan of vluchtten naar het buitenland.<ref>{{Citeer bron |url= https://www.ucis.pitt.edu/crees/sites/default/files/images/documents/outreach/from-the-prague-spring-to-normalization.pdf |titel= 1968 and Beyond: From the Prague Spring to “Normalization” |auteur= Gina M. Peirce |uitgever= University of Pittsburgh |datum= }}</ref> |
||
| − | |||
| − | De Sovjetinvasie zorgde voor protesten in veel westerse landen. Demonstranten wilden hun steun betuigen aan de Tsjecho-Slowaken. Ook in sommige Oost-Europese landen, waaronder [[Oost-Duitsland]], [[Polen]], [[Hongarije]] en [[Bulgarije]] ontstonden protesten. In de Sovjet-Unie zelf demonstreerden mensen in o.a. [[Riga]] (in het huidige [[Letland]]) en [[Moskou]]. Veel van deze protesten werden hard neergeslagen.<ref>{{Citeer bron |url= https://www.ustrcr.cz/en/protests-against-the-1968-occupation-of-czechoslovakia-in-warsaw-pact-countries/ |titel= Protests against the 1968 occupation of Czechoslovakia in Warsaw Pact countries |auteur= Onbekend |uitgever= Institute for the Study of Totalitarian Regimes |datum= }}</ref> |
||
| − | |||
| − | Verschillende communistische partij in West-Europa keurden de Sovjetinvasie van Tsjecho-Slowakije af. Dat was enigszins uniek, omdat ze eerdere invasies (zoals tijdens de Hongaarse Opstand) juist toejuichten. Zo keurde [[Communistische Partij van Nederland]] (CPN) de invasie af, omdat de invasie niets met het communisme te maken had. De partij vond dat de Sovjet-Unie met de invasie de arbeiders bedroeg. Toch was de situatie ook het gevolg van het westers [[imperialisme]].<ref>{{Citeer bron |url= https://historiek.net/cpn-praagse-lente-1968/114693/ |titel= De CPN en de Praagse Lente (1968): Communisme met een menselijk gezicht |auteur= Jan de Vetten |uitgever= Historiek |datum= 2 augustus 2019 }}</ref> Ook de [[Parti communiste français]] (PCF) bekritiseerde de invasie. Dat was de eerste keer dat de partij inging tegen de Sovjet-Unie. Na de invasie namen veel West-Europese communistische partijen afstand van de Sovjet-Unie. Zij hingen een nieuwe vorm van het communisme aan, het [[eurocommunisme]].<ref>{{Citeer bron |url= https://www.jstor.org/stable/40201691?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents |titel= The Prague Spring and Eurocommunism |auteur= A. J. Liehm |uitgever= International Journal |datum= 1978 }}</ref> |
||
==Nagedachtenis== |
==Nagedachtenis== |
||
| − | [[File:Pietna_spomienka_na_obete_21._augusta_1968_(36540833222).jpg|right|300px|thumb|De nagedachtenis van de Praagse Lente in [[Bratislava]], Slowakije.]] |
||
| − | De Praagse Lente wordt vandaag de dag nog jaarlijks herdacht tijdens ceremonies in zowel [[Tsjechië]] als [[Slowakije]]. Desondanks zijn er relatief weinig monumenten in de twee landen. Een voorbeeld is het [[Jan Palachplein]] in [[Praag]]. Dat plein is vernoemd naar de Tsjechische student [[Jan Palach]]. Hij stak zichzelf op 16 januari 1969 in de brand als protest op de bezetting van zijn land en het gebrek aan democratie. Later zouden meer studenten zijn voorbeeld volgen. Ook op het [[Wenceslausplein]], waar hij zichzelf in de brand stak, staat een monument.<ref>{{Citeer bron |url= https://historiek.net/jan-palach-1948-1969/2008/ |titel= Jan Palach, de Tsjechische student die zichzelf in brand stak |auteur= Redactie |uitgever= Historiek |datum= 24 januari 2024 }}</ref> |
||
| − | |||
| − | Daarnaast komt de Praagse Lente in de werken van verschillende Tsjechische en Slowaakse artiesten terug, zoals componist [[Karel Husa]], zanger [[Karel Kryl]] en schrijver [[Václav Havel]]. De roman ''[[De ondraaglijke lichtheid van het bestaan]]'' van [[Milan Kundera]] speelt zich af tijdens de Praagse Lente. |
||
| − | |||
| − | ==Video's== |
||
| − | * [https://schooltv.nl/video-item/high-speed-history-wat-was-de-praagse-lente/communisme-alles-over-het-communistische-gedachtegoed "Wat was de Praagse Lente?" van ''Schooltv''] |
||
| − | * [https://anderetijden.nl/aflevering/318/De-Praagse-Lente "De Praagse Lente" van ''Andere Tijden''] |
||
==Bronnen== |
==Bronnen== |
||
| − | * {{Engels}} [https://en.wikipedia.org/wiki/Prague_Spring Het artikel op de Engelstalige Wikipedia] |
||
| − | |||
| − | {{bronvermelding}} |
||
Versie van 27 dec 2024 22:05
| Hongaarse Opstand | ||
|
| ||
|---|---|---|
| Datum | 23 oktober 1956 - 11 november 1956 | |
| Locatie |  Hongarije
| |
| Overwinning voor | Sovjet-Unie en Hongaarse regering | |
| Resultaat | Een invasie door de Sovjet-Unie maakte een einde aan de opstand. | |
| Strijdende partijen | ||
| Sovjet-Unie Hongaarse regering |
Hongaarse opstandelingen | |
Portaal  Geschiedenis
| ||
De Hongaarse Opstand was een opstand tegen het communisme in Hongarije in 1956. De opstand was gericht tegen de communistische regering van het land en de Sovjet-Unie. De opstand duurde 23 oktober tot 4 november 1956. Het is een van de bekendste opstanden tegen het communisme in Oost-Europa.
De opstand begon in Boedapest toen een groep studenten samen met de bevolking een protest organiseerde. Het protest was regering tegen de regering van Mátyás Rákosi. De demonstranten eisten politieke en economische hervormingen. Zij zonden deze via de radio uit, waarna enkele demonstranten vermoord werden. Deze moord zorgde voor een grote opstand in heel Hongarije. De revolutie werd geleid door Imre Nagy. Nagy wilde dat Hongarije zich uit het Warschaupact terugtrok en vrije verkiezingen zou organiseren. Na 13 dagen maakte het leger van de Sovjet-Unie een einde aan de opstand.
Na de opstand werden veel politieke tegenstanders vervolgd. Andere vluchtten juist naar buurland Oostenrijk. De Hongaarse Opstand wordt vaak vergeleken met de Praagse Lente van 1968.
Achtergrond
Koude Oorlog
Zie Koude Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.