Commune van Parijs

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Barricades bij uitroepen van de commune van Parijs

De commune van Parijs (Frans: Commune de Paris) was de periode tussen 18 maart en 28 mei 1871 in Parijs. Gedurende deze periode stond de stad onder een eigen regering, nadat de Franse regering naar Versailles was gevlucht. De stad werd hierna bestuurd door socialisten, anarchisten en republikeinse liberalen. Iets meer dan twee maanden later viel het Franse leger de stad binnen en hief de commune op. De Franse regering zetelde hierna weer in Parijs.

Deze gebeurtenis viel samen met het einde van de Frans-Duitse Oorlog, wat een nederlaag voor Frankrijk was. Veel socialisten en anarchisten zien de revolutie in Parijs als een revolutie tegen het kapitalisme. O.a. Karl Marx en Vladimir Lenin zagen de Commune van Parijs als een "sociale republiek", waarin er geen klassen waren. Het is een voorbeeld van een zogeheten dictatuur van het proletariaat. Latere denkers zetten vraagtekens bij of de revolutie wel socialistisch was.

Voorgeschiedenis

Tussen 1852 en 1870 bestond het Tweede Franse Keizerrijk onder Napoleon III (het neefje van Napoleon Bonaparte). Napoleon III was oorspronkelijk president van Frankrijk, maar greep in 1851 de macht in een staatsgreep en kroonde zich een jaar later tot keizer. Oorspronkelijk had Napoleon III alle macht in handen, maar tijdens de jaren 1860 moest hij steeds meer macht overdragen aan het parlement. In 1869 werd het keizerrijk zelfs omgevormd in een constitutionele monarchie. Hoewel Napoleon III erg populair was in Frankrijk, had hij ook veel tegenstanders. Zijn tegenstanders waren voornamelijk republikeinen (voorstanders van de republiek), linkse liberalen, socialisten, anarchisten en communisten. Tijdens de jaren 1860 wonnen zij steeds meer aan steun.

In 1870 brak de Frans-Duitse Oorlog uit tussen Frankrijk en Duitsland. Het Duitse leger viel Frankrijk binnen en bij de slag bij Sedan werd keizer Napoleon III gevangengenomen. Hierdoor viel de laatste steun voor het Tweede Franse Keizerrijk weg. Het Franse parlement besloot op 4 september 1870 dat Frankrijk een republiek zou worden. Hierdoor ontstond de Derde Franse Republiek. In deze tijd had Frankrijk grote economische problemen o.a. door de Amerikaanse Burgeroorlog en de Franse interventie in Mexico. Deze problemen leidden tot hoge prijzen en werkloosheid. Het volk geloofde daarom ook dat de nieuwe republiek hier verandering in zou brengen.

Ondertussen ging de Frans-Duitse Oorlog gewoon door. Het Duitse leger won in alle chaos razendsnel aan terrein en belegerde de stad Parijs. Uiteindelijk zou de Pruisische koning zich zelfs tot keizer Wilhelm II van Duitsland kronen in het kasteel van Versailles. De rijke Parijzenaren waren uit de stad vertrokken en de arbeiders kwamen regelmatig in opstand. Zij wilden dat het Franse leger bleef doorvechten, maar deze leed veel nederlagen. Volgens de Parijzenaren was de nieuwe Franse regering onder Adolphe Thiers zwak. Ondertussen lag de Parijse economie vrijwel stil.

Verloop

Ontstaan

De directe aanleiding voor de commune van Parijs was een beslissing van de regering van Thiers. Thiers' regering wilde namelijk dat alle Parijzenaren onmiddellijk hun belasting, pacht, rente en huur betaalden. Door de oorlog hadden de meeste Parijzenaren geen inkomen meer. Onder de vorige regering kregen de Parijzenaren hierdoor uitstel, maar Thiers wilde het geld meteen hebben. Zijn keuze zorgde ervoor dat 300.000 huishoudens en (kleine) bedrijven failliet gingen binnen enkele dagen.

Tegelijkertijd stopte de regering tijdelijk met het betalen van loon aan de Nationale Garde. Dit was een militie bestaande uit vrijwilligers. De Nationale Garde weigerde echter hun wapens in te leveren. Hierop besloot de Franse regering het leger in te zetten, wat tot grote protesten leidde. Dit leidde tot grote woede bij de Nationale Garde. Met de steun van het volk bezette zij de regeringsgebouwen en strategische punten in de stad. Zij namen het bestuur over en zette de burgemeester af. Vervolgens riepen zij nieuwe verkiezingen uit en stichtten de "commune van Parijs".

De Franse regering en het Franse parlement moesten noodgedwongen uit de stad vertrekken. Zij vestigden zich in het kasteel van Versailles net buiten Parijs.