Spinnewiel: verschil tussen versies
k (→Hobby) |
k (→Links) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| ⚫ | [[Bestand:Woman with spinning wheel NLW3364037.jpg|miniatuur|Hand aangedreven spinnewiel]]Een '''spinnewiel''' is een apparaat om draad of garen van vezels als [[katoen]], [[vlas]], [[wol]] en [[hennep]] te [[Spinnen (textiel)|spinnen]]. Het was van fundamenteel belang voor de katoentextielindustrie voorafgaand aan de [[industriële revolutie]]. Het legde de basis voor latere machines zoals de [[spinning jenny]] en het spinframe, die tijdens de industriële revolutie het spinnewiel verdrongen. |
||
| − | [[Bestand:Woman with spinning wheel NLW3364037.jpg|miniatuur|Hand aangedreven spinnewiel]]{{Werk}} |
||
| ⚫ | Een '''spinnewiel''' is een apparaat om draad of garen van vezels als [[katoen]], [[vlas]], [[wol]] en [[hennep]] te [[Spinnen (textiel)|spinnen]]. Het was van fundamenteel belang voor de katoentextielindustrie voorafgaand aan de [[industriële revolutie]]. Het legde de basis voor latere machines zoals de [[spinning jenny]] en het spinframe, die tijdens de industriële revolutie het spinnewiel verdrongen. |
||
Het spinnen werd al eeuwen gedaan middels een [[spintol]]. De draaibeweging van deze tol werd in de [[middeleeuwen]] overgemen door het wiel. De spindel van de spintol bleef in feite bestaan als opwindklos, -kluts of spoel. |
Het spinnen werd al eeuwen gedaan middels een [[spintol]]. De draaibeweging van deze tol werd in de [[middeleeuwen]] overgemen door het wiel. De spindel van de spintol bleef in feite bestaan als opwindklos, -kluts of spoel. |
||
| Regel 8: | Regel 7: | ||
Eerst was het een [[horizontaal]] handaangedreven wiel. Later werd dit [[verticaal]] geplaatst. Een bundeltje vezels wordt in de hand gehouden en plukjes ervan telkens rondgedraaid met behulp van het wiel tot een draad dat zich op een spil of spoel wordt opgewonden. |
Eerst was het een [[horizontaal]] handaangedreven wiel. Later werd dit [[verticaal]] geplaatst. Een bundeltje vezels wordt in de hand gehouden en plukjes ervan telkens rondgedraaid met behulp van het wiel tot een draad dat zich op een spil of spoel wordt opgewonden. |
||
[[Bestand:Spinning wheel Turtul.jpg|miniatuur|Spinnewiel met voetaandrijving]] |
[[Bestand:Spinning wheel Turtul.jpg|miniatuur|Spinnewiel met voetaandrijving]] |
||
| − | Ergens in de 16e eeuw maakt men met het [[krukas]]-principe het mogelijk om het wiel middels een voetpedaal in beweging te brengen en te houden. Met een krukas zet je een op-en-neergaande beweging om in een ronddraaiende beweging of andersom (zoals bij een zaagmolen). |
+ | Ergens in de 16e eeuw maakt men met het [[krukas]]-principe het mogelijk om het wiel middels een voetpedaal in beweging te brengen en te houden. Met een krukas zet je een op-en-neergaande beweging om in een ronddraaiende beweging of andersom (zoals bij een [[zaagmolen]]). |
[[Leonardo da Vinci]] maakte een tekening van de zogeheten flyer, die het garen draait voordat het op de spoel wordt gewikkeld. |
[[Leonardo da Vinci]] maakte een tekening van de zogeheten flyer, die het garen draait voordat het op de spoel wordt gewikkeld. |
||
| Regel 24: | Regel 23: | ||
* [https://youtu.be/sTLoFRZ41hs Spinnewiel] (bron: YouTube ) |
* [https://youtu.be/sTLoFRZ41hs Spinnewiel] (bron: YouTube ) |
||
| + | [[Categorie:Techniek]] |
||
| + | [[Categorie:Textiel]] |
||
| + | [[Categorie:Hobby]] |
||
Versie van 23 jul 2023 22:25
Een spinnewiel is een apparaat om draad of garen van vezels als katoen, vlas, wol en hennep te spinnen. Het was van fundamenteel belang voor de katoentextielindustrie voorafgaand aan de industriële revolutie. Het legde de basis voor latere machines zoals de spinning jenny en het spinframe, die tijdens de industriële revolutie het spinnewiel verdrongen.
Het spinnen werd al eeuwen gedaan middels een spintol. De draaibeweging van deze tol werd in de middeleeuwen overgemen door het wiel. De spindel van de spintol bleef in feite bestaan als opwindklos, -kluts of spoel.
Over het ontstaan van het spinnewiel lopen de meningen uiteen. Het kan al in 500-1000 na Christus in India, China of de Arabische wereld zijn uitgevonden. In de 13e eeuw kwam het naar Europa.
Eerst was het een horizontaal handaangedreven wiel. Later werd dit verticaal geplaatst. Een bundeltje vezels wordt in de hand gehouden en plukjes ervan telkens rondgedraaid met behulp van het wiel tot een draad dat zich op een spil of spoel wordt opgewonden.
Ergens in de 16e eeuw maakt men met het krukas-principe het mogelijk om het wiel middels een voetpedaal in beweging te brengen en te houden. Met een krukas zet je een op-en-neergaande beweging om in een ronddraaiende beweging of andersom (zoals bij een zaagmolen).
Leonardo da Vinci maakte een tekening van de zogeheten flyer, die het garen draait voordat het op de spoel wordt gewikkeld.
De eerste op water aangedreven spinnewielen ontstonden in China. Pas in de 18e eeuw werd dit in Europa toegepast.
Hobby
Tegenwoordig wordt er nog op kleine schaal door hobbyisten gesponnen. Er zijn verschillende typen spinnewielen. In Nederland is Louet een bekend merk. Jaarlijks is er in Juli in Hoorn de weversmarkt, waar veel demonstraties op gebied van weven en spinnen worden gegeven.
Sprookjes
Het spinnewiel speelt een belangrijke rol in de sprookjes van Repelsteeltje en Doornroosje.
Links
- Spinnewiel (bron: YouTube )