Desiderius Erasmus

Wetenschapper
Persoonlijke info
Volledige naam	Desiderius Erasmus Roterodamus
Bijnaam
Pseudoniem
Geboren	28 oktober 1466/1467/1469
Geboorteplaats	Rotterdam
Geboorteland	Nederland, Bourgondische en Habsburgse Nederlanden
Overleden	12 juli 1536
Overleden te	Basel Zwitserland
Gehuwd met / relatie
Bekend van
Vakgebied	Filosofie, Theologie, Pedagogiek, priester, humanist, auteur
Actief
Bekend van	boek Lof der Zotheid
Portaal Wetenschap Onderwijs

Desiderius Erasmus (1466-1536) was een geleerde die zo'n 500 jaar geleden leefde. Desiderius Erasmus had vier banen en hij was ongeveer 70 jaar geworden.

Erasmus was filosoof (een wijsgeer) en theoloog (een godsgeleerde). Hij was een humanist. Dat betekende toen iemand die graag oude talen en de boeken uit de oudheid bestudeerde, in plaats van zomaar de ingewikkelde theorieën te geloven die de theologen uit de middeleeuwen hadden bedacht.

Erasmus zelf was christelijk, toch vond hij dat het moest veranderen hoeveel macht de Kerk had en hoe die daar gebruik van maakte om rijk te worden en nog meer macht te krijgen: hij vond dat de mensen zelf moesten nadenken en dat mensen de Bijbel in hun eigen taal moesten kunnen lezen. Hij heeft veel boeken geschreven, waarvan Lof der Zotheid het bekendst is.

Leven van Erasmus

Erasmus’ vader heette Rutger Gerards en was een priester uit Gouda. Hij kreeg een kindje met zijn huishoudster. Katholieke priesters mogen eigenlijk geen relatie hebben met een vrouw, en krijgen dus normaal ook geen kinderen. Pastoor Gerards had nog 10 broers en was op een na de jongste. Uit alle broers werd net hij uitgekozen om priester te worden. De pastoor had zelfs nog een zoontje: Pieter, de oudere broer van Erasmus.

Erasmus is geboren in Rotterdam. Toen hij drie jaar was vertrok zijn moeder met de kinderen naar Gouda. Tussen 1473 en 1487 was Erasmus leerling op de parochieschool (Latijnse school, Coornhert Gymnasium). Daar kreeg hij les van zijn oom. Daarna werd Erasmus overgenomen in een klooster, en daar werd hij verder opgevoed tot zijn 12e jaar.

Erasmus leerde graag talen en vond dat heel belangrijk. In het klooster leerde hij zichzelf Latijn en Grieks. Hij bestudeerde de Bijbel graag in het Grieks in plaats van in het Latijn. Later vond hij het jammer dat hij niet zo vloeiend Hebreeuws kende. Hij zorgde dat Hebreeuws een schoolvak werd aan de nieuwe taalschool in Leuven.

Hij liet een versie van de Bijbeltekst van het Nieuwe Testament in het Grieks drukken, en vertalers gebruikten dit om de Bijbel te vertalen naar hun eigen taal, bijvoorbeeld Maarten Luther naar het Duits, of William Tyndale naar het Engels.

Erasmus merkte dat er heel veel fouten werden gemaakt in de Kerk. In die tijd werden er veel verschillen gemaakt tussen arm en rijk. Bisschoppen waren heel rijk, maar andere mensen moesten hard werken en waren vaak heel arm. De priesters gaven niks aan de armen, maar was het niet Jezus die zei dat je goed door elkaar moest zorgen?

In 1517 begon Maarten Luther in Duitsland openlijk kritiek te geven op de paus en sommige dingen in de Katholieke Kerk. Erasmus wou ook wel dat er dingen zouden gaan veranderen, maar hij vond dat het op Luthers manier niet zou lukken. Hij probeerde vriendelijk tussenbeide te komen. Maar daarom vonden de protestanten hem maar een verrader en vertrouwden de katholieken hem ook niet. In 1522 heeft paus Adrianus VI aan Erasmus gevraagd om hem te helpen bij de hervorming van de Katholieke Kerk en zo de kloof met Luther te verkleinen. Adrianus is de enige Nederlander die ooit tot paus is verkozen. Erasmus werkte er niet aan mee, omdat hij een onafhankelijke denker in de wetenschap wilde blijven.

Hij reisde veel en stierf in Bazel (Zwitserland) op 12 juli 1536, de stad waar hij ook zijn boeken liet drukken.

Pagina uit Lof der Zotheid met een tekening van Hans Holbein

Boeken van Erasmus

Het bekendste boek van Erasmus heet Lof der Zotheid. Hij bracht het uit in 1512. Hij had veel kritiek op de maatschappij waarin hij leefde. Naast koningen, werd ook gespot met de Katholieke Kerk. Vooral pausen, bisschoppen, priesters en kloosterlingen moesten het ontgelden. In die tijd leefden pausen als gewone koningen en deden geen moeite om te leven volgens de idealen van Jezus Christus. Dat had natuurlijk ook zijn uitstraling naar de rest van de Katholieke Kerk. Erasmus bracht in 1516, een jaar voor de reformatie, een Bijbelvertaling uit, waarin naast de oorspronkelijke tekst een nieuwe Latijnse vertaling stond. Dit was helemaal nieuw, want iedereen kon controleren of de Latijnse vertaling van Erasmus goed was. Ineens kon iedereen zien dat er fouten stonden in de Latijnse vertaling die de Katholieke Kerk gebruikte. In de eeuw erna zou deze vertaling van Erasmus nog vaak worden gebruikt om de Bijbel te vertalen in de landstaal. Ook Luther zou later gebruikmaken van Griekse en Latijnse tekst van Erasmus.

Erasmus heeft enorm veel geschreven. Een voorbeeld is een boekje waarin hij Nederland manieren heeft bijgeleerd met goeie manieren. Niet boeren. Niezen met je hand voor je mond. Je neus niet snuiten in het tafellaken, je handen wassen na het bezoekje aan het toilet etc.

Rotterdam

Als je zelf in Rotterdam woont, is het je misschien al opgevallen dat de naam Erasmus heel veel wordt gebruikt. Je hebt immers de Erasmusbrug, het Erasmus MC, het Erasmiaans Gymnasium, enzovoorts. Die zijn dus allemaal vernoemd naar Erasmus, die ook een Rotterdammer was. Jarenlang stond op het briefje van 100 Gulden (de voorloper van de Euro) een portret van Erasmus.

De Erasmuszaal in de bibliotheek Rotterdam bezit namens de gemeente Rotterdam een van de grootste Erasmuscollecties ter wereld. Ze hebben daar honderden boeken uit de vijftiende en zestiende eeuw. Zo'n 90 werken zijn er in de eerste druk aanwezig. In de collectie zijn ook vier brieven van Erasmus te vinden. Ook zijn er bijzondere versies van zijn bekendste boek 'Lof der Zotheid'.

Videoclip

• Het humanisme van Erasmus

Externe link

• Kort overzicht leven van Erasmus