Math fab Mathonwy

Het gevecht tussen Gwydion en Pryderi

Math fab Mathonwy (Math, zoon van Mathonwy) is een personage in de Welshe mythologie. Zijn verhaal en dat van zijn aanverwanten vormt het vierde verhaal van De vier takken van de Mabinogi(on). Hij is de vorst van Gwynedd, tegenwoordig een graafschap in het noordwesten van Wales. Deze koning kon slechts leven als zijn voeten bij een maagd op schoot lagen, behalve als hij bij een oorlog aanwezig moest zijn. Zijn neven Gwydion en Gilvaetwy, beide zonen van de godin Dôn (de zus van Math), trokken voor hem door het land zodat hij zijn voeten in de schoot van het mooiste meisje van het land kon leggen. Zij heette Goewin of Goedes en was de dochter van Pebin van Dol Pebin in Arvon.

Er ontstonden problemen vanaf het moment dat Gilvaetwy hevig verliefd werd op Goewin. Hij vertelde over zijn verliefdheid aan zijn broer Gwydion, die hem wel wilde helpen. Gwydion ging naar Math om hem te vragen of hij naar Pryderi mocht gaan om daar om een kudde zwijnen te vragen voor Math. Dit waren zwijnen die Pryderi had gekregen van Arawn, koning van Annwn. Gwydion kreeg toestemming en samen met Gilvaetwy en tien anderen vertrokken ze naar Dyfed. Ze vermomden zich als barden toen ze bij het paleis van Pryderi aankwamen. Ze vermaakte het hof en na afloop vroegen ze om de zwijnen. Pryderi had echter met zijn volk afgesproken die nooit te verkopen of weg te geven voordat de zwijnen jonkies hadden gekregen en in aantal verdubbeld zouden zijn. "Kunnen we ze dan niet ruilen?" waarna hij 12 paarden en 12 honden tevoorschijn toverde en deze aan Pryderi gaf. Snel ging hij er met de zwijnen vandoor en zei tegen zijn metgezellen dat de getoverde dieren maar 24 uren zouden bestaan.

Pryderi was bedrogen en viel het land van Math binnen om zijn zwijnen terug te krijgen. Math ging in de tegenaanval. Ondertussen nam Gilvaetwy van de gelegenheid gebruik om Goewin tot zijn vrouw te nemen, hoewel ze daar eigenlijk geen zin in had. De strijd werd uiteindelijk uitgevochten tussen Pryderi en Gwydion. Gwydion was sterker en zette ook tovermiddelen in en doodde Pryderi.

Bij de terugkeer ontdekte Math dat Gilvaetwy Goewin van hem had afgenomen en besloot met haar te trouwen, maar ze bleek door Gilvaety ontmaagd te zijn. Om aan de woede van Math te ontkomen vluchtte Gilvaetwy en Gwydion naar het grensgebied en leefde daar als ballingen. Uiteindelijk gingen ze naar Math terug en ondergingen daar hun straf. Math veranderde ze in herten en zei dat ze na 12 maanden terug moesten komen. Toen ze na een jaar terugkwamen hadden ze een reekalf bij zich. Dat werd in een mens omgetoverd en gedoopt met de naam Hyddwn. De broers werden nu in twee wilde zwijnen veranderd. Opnieuw kwamen ze na een jaar terug, nu met een big. Ook die toverde ze om in een mens en het werd gedoopt met de naam Hychddwn. Opnieuw werden ze veranderd, nu in een wolf. En ook nu weer kwamen ze na een jaar terug met een welp (wolvenjong). Ook deze werd tot mens veranderd en werd gedoopt met de naam Bleiddwn ("Wolfman"). Deze keer kregen de broers hun mensenuiterlijk terug.

Math had een nieuwe maagd nodig, zodat hij weer zijn voeten in haar schoot kon leggen. Gwydion stelde voor om zijn zus Arianrhod hiervoor te vragen. Toen Arianrhod bij Math kwam, vroeg hij of ze nog maagd was. "Ja, voor zover ik weet wel", zei ze. Maar toen Math haar op magische wijze testte viel ze door de mand een beviel ze van twee zonen. De ene noemden ze Dylan ('Zoon van Golf'), een zeegod. Direct na zijn doop dook Dylan in de zee. Daar bleek dat hij heel goed kon zwemmen. Hij zou later gedood worden door zijn oom Govannon. De andere zoon werd door Gwydion van Arianrhod afgepakt en onder zijn toezicht opgevoed. Deze zoon had nog steeds geen naam. Toen Gwydion met het kind bij Arianrhod op bezoek ging, zei zij dat alleen zij hem een naam zou geven. Gwydion moest een list verzinnen. Op een dag toverde hij zichzelf om in een schoenmaker en zijn zoon als leerling schoenmaker. Ze gingen op het strand zitten en maakte daar van zeewier wonderschoenen. Arianrhod hoorde daarvan en wilde die schoenen ook wel hebben. Een winterkoninkje lande op de mast van haar boot. De jongen schoot een pijl op het vogeltje af en schoot precies door het pootje. Arianrhod zei, "knap gedaan, de Leeuw (Lleu) heeft een vaste hand (llaw gyffes). Gwydion riep vervolgens: "Je hebt de jongen zojuist Lleu Llaw Gyffes genoemd, en voortaan zal hij zo heten. Arianrhod was woedend en sprak een nieuwe vloek uit over de jongen: "Hij zal nooit wapens dragen tot ik hem die geef".

Lleu stijgt op in de vorm van een adelaar. Afbeelding uit de Mabinogion, Charlotte Guest , 1877.

Deze derde vloek van Arianrhod is dat Lleu niet met een menselijke vrouw mag trouwen. Gwydion en Math bouwen een prachtige vrouw voor hem uit eikenbloesem, brembloemen en moerasspirea, en noemen haar Blodeuwedd (Bloemengezicht). Maar Blodeuwedd wordt verliefd op de krijger/jager Gronw Pebr en ze worden in het geheim minnaars. Gronw vertelt haar dat ze het geheim van Lleu 's beschermde leven moet zien te ontdekken, wat ze doet in het vertrouwen van haar huwelijksbed. Ze smeekt Lleu om het uit te leggen, zodat ze weet hoe ze hem kan beschermen. De methode is ingewikkeld en kost een jaar van bijna onmogelijke inspanning. Gronw maakt het karwei af en gaat met Lleu een gevecht aan. Lleu valt daarbij op zijn speer, verandert in een adelaar en vertrekt. Blodeuwedd en Gronw wonen vanaf dan samen.

Gwydion gaat op zoek naar Lleu, die ver weg in de vorm van een adelaar in een boom zit te sterven. Gwydion volgt een zeug die hij vindt terwijl hij maden eet die uit Lleu 's rottende lichaam vallen. Gwydion zingt een magisch gedicht dat Lleu geleidelijk terugbrengt naar de mensheid. Gronw biedt aan om Lleu te compenseren; maar Lleu staat erop de slag terug te geven zoals die hem werd toegebracht. Gronw is laf en probeert het te ontwijken met een stenen schild. Lleu doodt Gronw met zijn speer, die hem door het stenen schild boort. Gwydion straft Blodeuwedd door haar in een uil te veranderen, een paria onder de vogels.