Orangisme (Republiek)
Het orangisme ofwel de prinsgezindheid was een politieke stroming in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795). De orangisten waren de stadhouders van het huis Oranje-Nassau en de bijbehorende takken Nassau-Dillenburg en Nassau-Dietz. Bovendien worden al hun aanhangers er mee bedoeld. Het doel van de orangisten was het opbouwen, instandhouden en verder versterken van het stadhouderlijk stelsel en in zekere zin later het Nederlands koninklijk huis.
De tegenstanders van de orangisten waren de staatsen of staatsgezinden. Dat waren aanhangers van de stroming die voor een republiek kozen. Vanaf circa 1660 ook wel Loevesteiners genoemd. De kern van de staatse partij werd gevormd door de regentenklasse. Vooral handelaren uit Holland.
Vanaf midden 18e eeuw kwamen de patriotten er als derde partij bij. Deze groep streefden naar een democratische republiek, naar voorbeeld van de Fransen die de Franse revolutie steunden. Met steun van Franse revolutionairen brachten de patriotten uiteindelijk in 1795 de door orangisten overheerste Republiek ten val en stichtten de pro-Franse Bataafse Republiek op. Het orangisme bleef echter bestaan en maakte in 1813 de stichting van een monarchie onder het huis Oranje-Nassau mogelijk. Orangisme kan dus gezien worden als monarchisme.