Tafeltje dek je, ezeltje strek je en knuppel uit de zak
Tafeltje dek je, ezeltje strek je en knuppel uit de zak is een sprookje. Vaak wordt gedacht dat ezeltje strek je en tafeltje dek je twee aparte sprookjes zijn, maar eigenlijk zijn ze onderdeel van hetzelfde verhaal. Knuppel uit de zak wordt vaak vergeten, maar is ook onderdeel van het sprookje. Het sprookje gaat over een tafel die zichzelf dekt, een ezel die gouden munten poept en een knuppel die je beschermt wanneer je hem roept.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Er was eens een kleermaker die drie zonen had. Ze leefden van de melk van een geit. Iedere dag nam de oudste zoon de geit mee naar het kerkhof, zodat de geit daar gras kon eten. Op het kerkhof groeide namelijk het lekkerste gras. Aan het einde van de dag vraagt de oudste zoon aan de geit of hij genoeg gegeten heeft. De geit antwoord "ja" en ze keren naar huis. Thuis zegt de geit echter tegen de vader dat hij niet genoeg gegeten heeft. De vader gelooft de geit en noemt zijn zoon een leugenaar. Deze wordt vervolgens het huis uitgezet. De volgende dag neemt de middelste zoon de geit mee naar de heg. Aan het einde van de dag vraagt hij of de geit genoeg gegeten heeft. De geit antwoord "ja" en ze gaan weer naar huis. Thuis verteld de geit aan de vader dat hij niet genoeg gegeten heeft. De vader gelooft de geit opnieuw en verjaagd ook de middelste zoon het huis uit. De dag hierna neemt de jongste zoon de geit mee naar de struiken. Opnieuw liegt de geit dat hij genoeg gegeten heeft en ze keren weer naar huis. Thuis verteld de geit aan de vader dat hij niet genoeg gegeten heeft. De vader jaagt ook de jongste zoon het huis uit.
Doordat alle drie de zonen het huis uit zijn gejaagd, moet de vader de geit zelf meenemen. De geit liegt ook tegen de vader dat hij genoeg gegeten heeft, maar thuis hoort de vader dat dit niet geval. De vader beseft dan dat de geit loog en de zonen de waarheid vertelden. De vader besluit vervolgens de geit kaal te scheren en weg te jagen. De zonen zijn inmiddels hun eigen weg ingeslagen.
De oudste zoon is het beroep van meubelmaker aan het leren. Voor zijn opleiding moet hij een tafeltje maken. Dit is een magische tafel, want als je "tafeltje dek je" zegt moet er uit het niets een tafelkleed te voorschijn met heerlijke gerechten en een glas rode wijn. De oudste zoon wil dit tafeltje aan zijn vader geven, zodat ze altijd te eten hebben. Als hij op weg is naar zijn vader moet hij overnachten in een herberg. In de herberg laat hij aan de bezoekers zien wat het tafeltje kan. Iedereen geniet van het eten en de eigenaar van de herberg besluit het tafeltje te stelen. Hij wisselt het tafeltje om voor een doodgewoon tafeltje dat er precies op lijkt in het midden van de nacht. Hij reist met dit tafeltje naar zijn vader toe. De zoon is er nog steeds van overtuigd dat het tafeltje magisch is. Zijn vader heeft familieleden uitgenodigd om te genieten van het eten. Wanneer hij "tafeltje dek je" zegt, gebeurd er echter niets. De zoon begrijpt niet wat er aan de hand is en wordt uitgelachen door de familie.
De middelste zoon besluit het beroep van molenaar te leren. Hier krijgt hij een bijzondere ezel. Iedere keer als je zegt "ezeltje strek je", poept de ezel een aantal goudstukken. De middelste zoon wil de ezel aan zijn vader geven, zodat ze altijd geld hebben. Hi komt aan bij dezelfde herberg, waar hij de ezel in de stal zet en betaald met goudstukken. De eigenaar van de herberg ziet wat de ezel kan en besluit deze te stelen. In de nacht wisselt hij de ezel om voor een doodnormale ezel. De middelste zoon merkt hier niets van en reist met de ezel naar zijn vader. Wanneer hij zegt "ezeltje strek je" gebeurd er niets. In plaats van gouden munten poept de ezel alleen uitwerpselen. Ook de middelste zoon wordt de familie uitgelachen.
.jpg)
De jongste zoon besluit het beroep van houtdraaier te leren. Hij hoort wat er gebeurd is met zijn twee oudste broers en besluit naar zijn vader toe te reizen. Om zich te beschermen op zijn reis krijgt hij een houten knuppel mee. Wanneer hij "knuppel uit de zak" roept, zal deze knuppel hem beschermen als hem onrecht aangedaan wordt. De knuppel stopt pas als je zegt "knuppel in de zak". De zoon komt aan in dezelfde herberg en hoort het verhaal van de magische tafel en ezel. 's Nachts besluit hij deze terug te stelen van de eigenaar. De zoon stuurt de knuppel op de eigenaar af, waarna de eigenaar de spullen aan de jongen teruggeeft.
De volgende dag komt de jongste zoon met het tafeltje, de ezel en knuppel bij zijn vader aan. Hier zijn ook zijn oudste twee broers. Deze laten de kunsten van de tafel en ezel zien. De familie hoeft hierdoor nooit meer honger te hebben of armoede te lijden. De vader stopt ook met zijn werk als kleermaker en iedereen leefde nog lang en gelukkig.
Dit geldt echter niet voor de geit aan het begin van het verhaal. De geit vlucht het hol van een vos in. De vos schrikt van de kale kop van de geit en vraagt aan een beer om de geit te verjagen. De beer wil dit doen, maar schrikt ook van de kale kop. Uiteindelijk prikt een bij twee keer op het kale hoofd van de geit, waarna de geit het hol verlaat. Niemand heeft de geit ooit meer gezien.
Achtergrondinformatie
Ontstaan
De gebroeders Grimm haalden dit verhaal uit Hessen. Dit is een Duitse regio waar de broers ook woonden. Zij schreven het verhaal op in 1812 voor hun sprookjesboek. Het verhaal bestond al voor deze tijd. De gebroeders Grimm verzamelden namelijk alleen sprookjes en schreven ze zelf niet. Zij wilde een verzameling maken van alle bestaande sprookjes en volksverhalen in Duitsland.
Het is onduidelijk wanneer het verhaal precies ontstond. Wel zijn er veel verhalen in Europa en Azië die op het verhaal lijken. Vermoedelijk ontstond het oorspronkelijk verhaal in de 6e eeuw in China en is uiteindelijk in Europa gekomen. Door de eeuwen is het verhaal wel steeds aangepast naar de tijd en regio waar het verteld werd.
Verschillende versies
Doordat sprookjes vroeger niet opgeschreven waren, zijn er tegenwoordig een hoop verschillende versies. Belangrijke verschillen zijn:
- Vaak wordt het verhaal van de geit weggelaten uit het verhaal. Vooral in moderne versies is dit aanwezig, aangezien het niet echt toevoeging heeft aan het verhaal. In deze versies zorgt de geit er niet voor dat de zonen weggaan, maar het feit dat de familie in armoede leeft en honger heeft. De zonen besluiten hun vader te helpen en gaan daarom een beroep leren.
- In sommige versies geeft de vader de zonen het tafeltje, de ezel en de knuppel als cadeau of krijgen ze dit uit een erfenis.
- In sommige versies heeft de oudste zoon de ezel, terwijl de middelste zoon het tafeltje heeft. Voor het verhaal maakt het namelijk niet veel uit of eerst het tafeltje of eerst het ezeltje komt. De knuppel komt sowieso altijd als laatste en is altijd in bezit van de jongste zoon.
Bewerkingen
Hoewel het verhaal soms vergeten wordt, zijn de ezel en tafel wel bekend. In veel attractieparken staan standbeelden van "ezeltje strek je". Wanneer men een muntstuk in een zuil onder de ezel werpt, maakt deze geluid en poept iets uit. Vaak is dit iets van snoep (vaak chocoladegeld), een suprise-ei, een klein speeltje of een plastic munt met een gouden kleur. Deze standbeelden staan onder andere in Duinrell en de Efteling.
Sinds 1999 is het sprookje ook afgebeeld in het Sprookjesbos van de Efteling. Hier vindt men "herberg de Erstling". In de eerste ruimte vindt men de "knuppel uit de zak" die probeert uit te breken uit een ijzeren kooi. In grote ruimte ziet men een jongen achter een tafeltje zitten en wordt een deel van het verhaal verteld. De jongen zegt "ezeltje strek je", waarna het eten op de tafel verschijnt. De eigenaar van de herberg staat achter een deur en luistert mee. Op het plein voor de herberg staat een standbeeld van de ezel. Dit standbeeld stond oorspronkelijk in de speeltuin van het park, maar werd in 1999 naar de herberg verplaatst.
_headpiece_p149.png){kind=small}
