Romeins recht

Het Romeins recht is een van oorsprong Romeins rechtsysteem, dat zich heeft ontwikkeld over een periode van meer dan 2.500 jaar vanaf ca 550 v. Chr. Het veranderde door de tijd heen. In het oude Rome ontwikkelde het zich als gewoonterecht uit regionaal geldende rechtsregels, waarbij de gepleegde rechtspraak en regels van oudere en andere culturen uit de regio kwamen, bijvoorbeeld die van de Grieken. De Grieken op hun beurt gebruikten rechtregels die deels terug te voeren zijn op regels uit het oude Egypte. Tot het Romeins recht horen niet alleen rechtsfiguren (rechter, aanklager, griffier), maar ook de regels, rechtspraak en juridische literatuur, en de organisatie van de rechtspraak, de staatsinrichting en een fijnmazig bestuurlijk systeem.

Door de lange duur en groei van het Romeinse en Byzantijnse rijk, kent het Romeins recht een lange en voortdurende geschiedenis, verbreid over Europa, tot in het Verenigd Koninkrijk, Turkije en het Midden-Oosten.

De eerst bekende wet was de Twaalftafelenwet van omstreeks 450 v.Chr., een nieuwere wet werd in de zesde eeuw samengesteld in opdracht van de Byzantijnse keizer Justinianus. Na het verval van het Romeinse rijk leefden de Rechtsregels, rechtsfiguren en Rechtsbeginselen voort in veel Europese vorstendommen, hertogdommen en graafschappen, als gewoonterecht en via het kerkelijk recht. Dit kwam vooral door de hoge juridisch-technische kwaliteit en de begrijpelijkheid ervan.

Het Romeins recht veranderde mee met de veranderingen in de samenlevingen en de nieuwere machtsstructuren waarbinnen het werd toegepast. Het heeft door de eeuwen heen een grote invloed gehad op wetgeving, rechtspraak en rechtsontwikkeling in vrijwel alle Europese landen. Rechtsfiguren, rechtsbegrippen, rechtsbeginselen en discussies uit de vroegere Codex Justinianus, vormen ook in België en Nederland nog steeds een basis voor wetgeving, rechtspraak en juridische literatuur.