Ballets Russes
Tussen 1909 en 1929 bestond er een heel bijzonder balletgezelschap in Parijs. Ballet stelde in Europa op dat moment niet zoveel voor. In Rusland was het wel prachtig, maar ook een beetje ouderwets. Alles leek op elkaar, vaak was het een gedanst sprookje waarbij de danseressen tutu’s droegen en alles draaide om de sterdanseres.
Serge Diaghilev (1872-1929) was een man die heel veel van schilderijen, muziek en ballet hield. Hij bracht Russische dansers en andere kunstenaars bij elkaar en maakte heel vernieuwende voorstellingen in Parijs. Hij noemde de groep de Ballets Russes (Russisch Ballet). Het was een enorm succes! Niet alleen in Parijs want de groep gaf ook voorstellingen in andere landen, zelfs in Amerika.
Alles anders
De prachtige dansers en danseressen wilde iedereen graag zien. Maar ook de nieuwe, kortere balletten en de muziek en aankleding trokken veel publiek. Diaghilev vroeg componisten om muziek te schrijven en kunstenaars om de decors (alles wat je op het toneel ziet, zoals een achterdoek en meubels) en kostuums te maken. Het was allemaal heel modern, ze maakten dingen die nog niet eerder gemaakt waren. Ze keken wel naar de tradities, wat er allemaal al gemaakt was in de kunst, maar verzonnen ook hele nieuwe dingen. Hun ideeën kwamen uit de klassieke oudheid (de Grieken en Romeinen), de Russische folklore of juist uit de tijd waarin ze leefden. Er veranderde namelijk heel veel in die jaren. De industriële revolutie (grote vernieuwingen en uitvindingen in de industrie) had het leven totaal veranderd. Door de uitvinding van de stoommachine bijvoorbeeld, kwamen er fabrieken en treinen. Er gingen meer mensen in de steden wonen en ze kregen voor het eerst een beetje vrije tijd. Daarom konden er nu ook ‘normale’ (werkende) mensen naar het theater gaan. In de tijd daarvoor hadden alleen hele rijke mensen tijd en geld voor kunst.
Igor Stravinsky
De kunstenaars kwamen uit Rusland, waar Diaghilev ook vandaan kwam. Ze zijn allemaal heel erg beroemd geworden. Componist Igor Stravinsky bijvoorbeeld. Hij maakte prachtige muziek speciaal voor de balletten van de Ballet Russes. Deze worden nu nog vaak door orkesten over de hele wereld gespeeld, ook zonder ballet. Het klonk heel anders dan de klassieke muziek die daarvoor was gemaakt. De mensen moesten wel erg wennen aan de nieuwe klanken. Maar ze vonden het wel erg mooi. Hij maakte bijvoorbeeld De vuurvogel, Petrouschka en Le sacre du printemps (de heilige lente).
_(4555465155).jpg)
Pablo Picasso
Later werkten er ook kunstenaars uit andere landen voor de Ballet Russes. De Spaanse schilder Pablo Picasso was één van die kunstenaars. Zijn stijl was heel apart, een beetje vierkant. Dit heet kubisme. Voor de balletvoorstelling Parade maakte hij kostuums die lijken op de wolkenkrabbers in New York. Die waren toen net gebouwd. Eric Satie componeerde de muziek. Deze was heel bijzonder, er werd namelijk niet alleen op muziekinstrumenten gespeeld. Er zaten ook geluiden in zoals van een typemachine, melkflessen en zelfs een pistool! Het idee voor het verhaal kwam van de Franse schrijver Jean Cocteau. In het ballet zie je nog meer nieuwe uitvindingen terug. Bijvoorbeeld de net nieuwe en heel populaire Amerikaanse ‘stomme film’ (zo noemde ze de eerste films die nog zonder geluid waren).
_(4561717830).jpg)
De dansers
De beroemdste danser van de Ballets Russes was Vaslav Nijinski. Hij maakte ook balletten (choreografie). De beroemdste danseres was Anna Pavlova. Zij reisde de wereld rond en werd beroemd om haar uitvoeringen van De stervende zwaan.
Organisatie
Diaghilev was zelf geen kunstenaar, maar een impressario. Dat betekent dat hij alles regelde wat nodig was voor de voorstellingen. Als eerste geld om alles te betalen. Dit kreeg hij vaak (te leen) van rijke vrienden. Hij betaalde de dansers, componisten, choreografen en ontwerpers. Hij zorgde dat er repetitie (oefen) ruimte was en dat de voorstellingen in de theaters konden worden uitgevoerd. En natuurlijk dat het publiek kwam kijken. Maar wat hij misschien wel het allerbeste kon, is dat hij wist wie er talent had en bracht deze bijzondere mensen bij elkaar. En hielp hen om samen mooie, nieuwe voorstellingen te maken.
Erfenis
Toen Diaghilev in 1929 overleed stopte de Ballet Russes in Parijs. De dansers en choreografen verspreidden zich over de wereld. Daar leerden ze andere dansers de balletten. Soms begonnen ze nieuwe balletgezelschappen. Bijvoorbeeld in Engeland (The Royal Ballet), Amerika (New York City Ballet) en ook in Nederland (Het Nationale Ballet). George Balanchine is één van de choreografen die bij de Ballets Russes is begonnen en naar Amerika ging. Hij is wereldberoemd geworden met zijn eigen stijl die we neoklassiek noemen. Klassieke ballettechniek maar dan met veel moderne veranderingen. Zoals minder versieringen, strakkere lijnen en bewegingen. Zijn balletten hebben geen verhaaltje of sprookje, maar gewoon mooie bewegingen. Dans om te dansen (l’art pour l’art).