Overhaaste generalisatie
Een overhaaste generalisatie is een drogreden. Een generalisatie is het algemeen maken van iets. Generalisaties worden in de statistiek gebruikt om een steekproef aan de populatie te koppelen. Bij een overhaaste generalisatie maak je een generalisatie op basis van één of enkele voorbeelden. Hierdoor is de steekproef niet-representatief; de steekproef is namelijk veel te klein.
Een goed voorbeeld: "Mijn opa rookte altijd één pakje sigaretten per dag en werd 98 jaar oud. Roken is daarom helemaal niet dodelijk." In dit voorbeeld zeg je dat iemand die veel rookt een zeer hoge leeftijd behaalt. Het gaat dus om een individueel geval. Dat geval (de steekproef) vertaal je vervolgens door naar alle rokers (de populatie). Hierdoor kom je tot de conclusie dat roken helemaal niet dodelijk is, omdat één zware roker 98 jaar werd. Dat argument is fout, omdat je veel meer gevallen nodig hebt om te concluderen of jouw stelling waar is. In dit geval is de opa waarschijnlijk een uitzondering. Onderzoek toont aan dat rokers gemiddeld minder oud worden dan niet rokers.
Andere voorbeelden
Overhaaste generalisaties zijn meestal gebaseerd op anekdotes. Dat zijn verhalen die jij of een vriend/familielid hebben meegemaakt. Vaak gaat dat om één of een paar gevallen. Die gevallen breng je op als bewijs voor een zeer grote groep mensen. Voorbeelden zijn:
- Tegenwoordig is er meer criminaliteit dan vroeger, want bij mijn buurvrouw is laatst ingebroken.
- Mijn hond heeft een bruine vacht. Hierdoor hebben alle honden een bruine vacht.
- Ik was drie dagen in Parijs en toen regende het. Het regent daarom altijd in Parijs.
Je ziet dat de argumenten slechts op één of enkele gevallen gebaseerd zijn. Hierdoor trek je een foute conclusie. Om je conclusie te onderbouwen is meer bewijs nodig. Voor de eerste stelling kun je bijvoorbeeld criminaliteitscijfers opzoeken. Die cijfers laten veel meer gevallen zien, waardoor een trend te bepalen is.
Daarnaast wordt een overhaaste generalisatie getrokken op basis van misbruik met statistische gegevens. Soms doen mensen dat onbewust, omdat ze geen statistische kennis hebben of iets over het hoofd zien. In andere gevallen proberen ze bewust statistische gegevens te misbruiken:
- De gemiddelde temperatuur in november was de koudste in ruim 100 jaar. Klimaatverandering kan daarom niet echt zijn.
In dit geval is de novembermaand een statistische uitschieter. In de statistiek heb je namelijk af en toe met uitschieters te maken. Die worden alleen duidelijk als je ze met grote aantallen gegevens vergelijkt. In dit geval zou dat de gemiddelde temperatuur van alle maanden van de afgelopen 100 jaar zijn. De uitspraak is gebaseerd op slechts één gegeven, waardoor het een overhaaste generalisatie is.