Jotun

Thor in gevecht met de Jotner (schilderij van Mårten Eskil Winge - 1872)

Een jotun of jotne (meervoud jotner), ook wel turse, rijm turse, jutul, jøtul en gyger (vrouwelijke jotne) genoemd, is een gigantisch wezen (reus) in de Noordse mythologie dat verblijft in Jotunheim, waar het kasteel of de plaats Utgard zich zou bevinden. De Jots zijn in sommige verhalen de vijanden van de Æsirs, in andere verhalen zijn ze weer de seksuele partners van de Æsirs. Veel jots zijn in het bezit van grote wijsheid, dit geldt bijvoorbeeld voor Vavtrudne, die qua slimheid concurreert met de hoofdgod Odin zelf. De strijd tussen de Jots en Thor, de gevaarlijkste tegenstander van de Jots onder de Æsir, is een hoofdmotief in de Noordse mythen.

Bovennatuurlijke wezens zoals jotners, risers, tussers en gygers, en later ook trollen, hebben een lange traditie in de latere Scandinavische folklore. Daar worden ze vaak omschreven als enorme, kwaadaardige en vaak domme wezens die in de bergen leven en vijandig tegenover mensen staan. Deze grote reuzen hadden vaak iets beestachtigs, maar bezaten goddelijke kracht en macht. Soms zijn het ook meerkoppige monsters. Een reuzin kon ook als een gýgr worden aangeduid, wat doet denken aan ons Nederlandse woord gigantisch. Reuzen en goden hebben vaak ruzie met elkaar, hoewel sommigen elkaar helpen.

De meeste reuzen vertegenwoordigen aspecten van het natuurgeweld, zoals:

• Vorstreuzen/rijpreuzen
• Water- en Oceaanreuzen
• Vuurreuzen
• Lucht- en Stormreuzen
• Berg- en Steenreuzen
• Woudreuzen

Tot in de 19e eeuw bleef het geloof bestaan ​​dat de eerste bewoners van de Scandinavische landen de reuzen waren die de mythes jotns noemen. Het was een overtuiging die blijkbaar werd ondersteund door de ontdekking van enorme botten die, na later bleek, afkomstig waren van mammoeten en andere dieren.