Barbeel
| Barbeel Barbus barbus | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Niet bedreigd | |||
| Leefgebied | West- en Midden-Europa | ||
| Leefomgeving | middenlopen van rivieren | ||
| Behoort tot de | Karperachtigen, Zoetwatervissen, Beenvissen, Vissen | ||
|
| |||
| |||
De gewone barbeel (Barbus barbus) is een soort zoetwatervis die behoort tot de Karperachtigen (Cyprinidae). Het deelt de algemene naam 'baard' met zijn vele verwanten in de soort Barbus, waarvan het de typesoort is. In Nederland wordt het meestal gewoon de barbeel genoemd; soortgelijke namen worden elders in Europa gebruikt, zoals barbeau in Frankrijk en flodbarb in Zweden. De naam is afgeleid van de vier snorhaarachtige structuren in de mondhoeken van de vis, die hij gebruikt om voedsel te op te sporen.
De vis is inheems in heel Noord- en Oost- Europa , variërend in het noorden en oosten van de Pyreneeën en de Alpen tot Litouwen, Rusland en het noordelijke stroomgebied van de Zwarte Zee. Zijn favoriete leefgebieden zijn de zogenaamde barbeelzones in snelstromende rivieren met grind- of steenbodems, hoewel hij regelmatig voorkomt in langzamere rivieren en met succes door de mens is uitgezet in stilstaand water.
Beschrijving
Volwassen barbelen kunnen 1,2 m lang en 12 kg zwaar worden, hoewel ze meestal worden aangetroffen in kleinere maten (50-100 cm lang, gewicht 1-3 kg). Volwassen barbeel kan meer dan 20 jaar oud worden. Hun schuine voorhoofd, afgeplatte onderkant, slanke lichamen en horizontaal georiënteerde borstvinnenzijn zijn allemaal aanpassingen voor hun leven in snelle, diepe rivieren, waardoor ze in zeer sterke stromingen dicht bij de rivierbedding blijven. Jonge vissen zijn meestal grijs en gevlekt; volwassenen zijn meestal donkerbruin, brons of grijs van kleur met een bleke onderkant, met opvallend roodachtige of oranje getinte vinnen. De lobben van de staart zijn asymmetrisch, de onderkwab is afgerond en iets korter dan de puntige bovenkwab.
Leefwijze
Barbelen zijn actieve vissen en leggen vaak lange afstanden af in vrij korte tijdsperioden. Individuen kunnen zich in een jaar tussen 16 en 68 km verplaatsen, met een gemiddelde (gemiddelde) dagelijkse verplaatsing tussen 26 en 139 m. Volwassenen voeden zich gewoonlijk 's nachts, hoewel ze zich overdag kunnen voeden in de veiligheid van dieper water of in de buurt van afdekkingen aan de oever en obstakels onder water. Hun onderhangende monden maken ze bijzonder goed aangepast om zich te voeden met bodemorganismen, waaronder schaaldieren, insectenlarven en weekdieren, die ze uit het grind en de stenen van de rivierbedding opscharelen. Barbeel-diëten veranderen naarmate de vissen zich ontwikkelen van jongen tot juvenielen (pubers) en vervolgens tot volwassen exemplaren. Zogeheten diatomeeën (soort algen) die rotsen bedekken en de larven van niet-bijtende muggen (Chironomidae) zijn bijzonder belangrijk voedsel voor jonge vissen.
Mannetjes worden na drie tot vier jaar volwassen, vrouwtjes na vijf tot acht jaar. Het paaien vindt plaats tussen mei en eind juni op de meeste rivieren, wanneer groepen mannetjes zich in ondiep water verzamelen om partners te achtervolgen. Stroomopwaartse migratie (trekken) naar paaigronden vindt meestal plaats tussen maart en mei, afhankelijk van de watertemperatuur. Vrouwtjes produceren tussen de 8.000 en 12.000 eieren per kilogram lichaamsgewicht, die worden bevrucht door mannetjes als ze worden losgelaten en afgezet in ondiepe uitgravingen in het grind van de rivierbedding. Barbeel begraaft hun eieren onder het grind, waardoor roodachtige put- en uitstroomstructuren ontstaan. Grote hoeveelheden fijn sediment (slib) kunnen schadelijk zijn voor de eieren en larven van barbeel, waarbij de opkomst wordt vertraagd wanneer het zandgehalte hoger is dan 30%. Barbeel kan in gevangenschap meerdere keren paaien en er zijn ook aanwijzingen voor het meerdere keren paaien van individuen of van de hele populatie in wilde rivieren.