Jan Amos Comenius
| Wetenschapper | |||
| |||
| Jan Amos Comenius | |||
| Persoonlijke info | |||
|---|---|---|---|
| Volledige naam | Jan Amos Komenský | ||
| Geboren | 28 maart 1592 | ||
| Geboorteplaats | mogelijk Nivnice, Komňa of Uhersky Brod | ||
| Geboorteland | Moravië, Koninkrijk Bohemen, tegenwoordig  Tsjechië
| ||
| Overleden | 15 november 1670, | ||
| Overleden te | Amsterdam | ||
| Gehuwd met / relatie |
Verloor vrouw en twee kinderen aan de pest | ||
| Bekend van | |||
| Vakgebied | theologie, filosofie, hervormer, pansofist en pedagoog | ||
| Actief | 1618-1670 | ||
| Bekend van | boek 'Orbis Sensualium Pictus' | ||
| |||
Jan Amos Comenius werd geboren als Jan Amos Komenský op 28 maart 1592 mogelijk in Nivnice, Komňa of Uhersky Brod (regio Zlín en maakt deel uit van het district Uherské Hradiště) in het huidige Tsjechië. Vroeger heette dat Moravië, dat deel uitmaakte van het Koninkrijk Bohemen. Dat was in de tijd van de godsdiensttwisten. De familie was lid van Jan Amos was lid van de Boheemse Broederschap, die stond voor de zuivering van de kerk. Na zijn studie theologie en filosofie werd Jan Amos in 1618 tot geestelijke van de broederschap gewijd en aangesteld als leraar en predikant. In die tijd trouwde hij ook. Waarschijnlijk kreeg hij toen ook de meer Latijnse naam Comenius.
Vlucht
In 1618 brak de dertigjarige oorlog uit mede door de spanningen tussen de protestanten en de katholieken. Bohemen werd in 1620 verslagen en kwam onder de katholieke Habsburgers te vallen. Vanaf dat moment begon ook de vervolging van de protestanten. Rond dezelfde tijd verloor hij zijn vrouw en twee kinderen aan de pest. Door de omstandigheden moest hij vluchten. Via een lange weg kwam hij in Amsterdam terecht waar hij gastvrij werd ontvangen door de rijke koopmansfamilie De Geer. Hier kon hij in alle rust verder werken aan de theologie, filosofie en pedagogiek.
De alwetende mens
Comenius is in Nederland vooral bekend geworden als de pedagoog. Hij vond het belangrijk dat kinderen een goede opvoeding moesten krijgen om zo de wereld te kunnen verbeteren. Hij vond dan ook dat kinderen veel meer geleerd moest worden dan taal en rekenen alleen. Hij ontwikkelde een eigen onderwijssysteem, waarbij het kijken en nadoen voorop stond. Tegenwoordig noemen we dat aanschouwelijk onderwijs. Pedagogen als Jean-Jacques Rousseau, Friedrich Fröbel, Johann Heinrich Pestalozzi en Maria Montessori bouwden daar op voort. Zijn beroemdste boek 'Orbis Sensualium Pictus' - de zichtbare wereld in plaatjes - laat aan de hand van afbeeldingen (houtsnedes) zien hoe de wereld om ons heen in grote lijnen in elkaar steekt en hoe de dingen met elkaar samenhangen. Het laat vele beroepen zien met de daarbij behorende gereedschappen. Ook ging hij met groepjes kinderen naar bijvoorbeeld de haven en legde ter plekke uit waar alles voor diende. Tegenwoordig zou je dat een excursie noemen.
Behalve veel pedagogische boeken schreef hij ook over de theologie en de filosofie. Ook was hij geïnteresseerd in cartografie, astronomie, muziek (het natuurlijkste van de mens), talen en geneeskunde.
Een medicijn tegen onwetendheid is de educatie, die jonge geesten op school moeten ontvangen; zodanig dat die educatie waar, volledig, helder en duurzaam is (eerste regel in zijn boek 'Orbis Sensualium Pictus')