Tinwhistle
De tinwhistle, is een houtblazer van de Britse eilanden. Het werd in de 19e eeuw in Manchester (Engeland) uitgevonden door Robert Clarke en in zijn fabriek gemaakt van 1840 tot 1889. Het is een klein fluitje gemaakt van gerold blik of messing, aluminium, hout, plastic of ander materiaal. Het heeft zes vingergaten, die drie aan drie staan. Het heeft een vergelijkbaar mondstuk als de blokfluit. Vroeger was dat van lood, maar dat is giftig. Tegenwoordig worden de mondstukken van plastic gemaakt. Het is mogelijk om meerdere, of zelfs alle hele en halve tonen van de toonladder op 1 fluit te spelen, o.a. door de gaatjes half te bedekken met de vingers. Dit wordt echter onpraktisch wanneer de te spelen toonsoort teveel afwijkt van de toonsoort van de fluit zelf. Daarom worden er tinwhistles in verschillende toonsoorten gemaakt. De meest voorkomende tinwhistles zijn in de toonsoorten D en G, gevolgd door fluitjes in C en F, en dan B ♭ (Bes) en E ♭ (Es). De D-fluit is verreweg de meest gebruikte keuze voor Ierse en Schotse muziek. Door de fluit te 'overblazen' kun je ook de boventonen (hoge toonladder) spelen. Hierbij moet het bovenste gaatje half bedekt worden.
Het instrument wordt ook wel pennywhistle genoemd vanwege de lage prijs; in Nederland zeggen ze: een fluitje van een cent. Vanwege zijn betaalbaarheid was de blikken fluit een populair huishoudelijk instrument, net zo als de mondharmonica.
De "grote broer" van de tinwhistle is de lowwhistle. Deze fluit is net een maatje groter dan de tinwhistle. Beide zijn typisch Ierse en Folk-instrumenten (Keltische muziek) en werden in de jaren '60 van de twintigste eeuw weer populair, maar ze werden ook veel gebruikt in de traditionele muziek van Engeland, Schotland en Amerika. In zuid-Afrika werd het instrument in de jaren '50 gebruikt in de zogeheten Kwela, een muziekstijl dat vrolijk en jazz-achtig klinkt en veel werd gespeeld in de arme sloppenwijken ofwel townships.
Het blikken fluitje is duidelijk herkenbaar in het nummer "My Heart Will Go On" van Celine Dion in de film Titanic. Ook in de "Concerning Hobbits" uit de filmtrilogie Lord of the Rings is de tinwhistle te horen. Het blikken fluitje symboliseert daar de Shire (het land van de Hobbits).
Links
- Baidin Feidhlimidh op tinwhistle in D en op YouTube
- YouTube - Tin Whistle
- YouTube - penny whistle Kwela
- Muziekweb - Tin whistle