Data

Allerlei soorten gegevens of data

Data is simpel gezegd een ander woord voor gegevens. De tekst die je hier leest is een gegeven en bestaat uit een reeks lettertekens die woorden vormen van een bepaalde betekenis. Letters en cijfers zijn symbolen. Op school leer je al er de betekenis van kennen en ook van de woorden en getallen die ermee gemaakt worden.

Een dataset is een verzameling gegevens. Dit kunnen bijvoorbeeld getallen en dergelijke in een tabel zijn. De lijst van landen van de wereld is zo'n tabel. Ook WikiKids is een website vol met data.

Daarnaast heb je data die zo geordend zijn, dat je ze voor berekeningen kunt gebruiken. Dat is bijvoorbeeld de tafel van 5. Of het is een reeks metingen die op allerlei plekken zijn gedaan over het weer, zoals temperatuur, luchtdruk, luchtvochtigheid enzovoorts.

Meteorologen willen vervolgens weten wat die data (zoals hier de weergegevens) voor de toekomst betekenen. In dit voorbeeld is dat de weersverwachting. Men kan aan de hand van de gegevens (data) een inschatting maken wat het weer in de komende tijd gaat doen. Daar is veel kennis en ervaring voor nodig om te snappen wat die cijfers betekenen. Interpreteren heet dat. Men moet er over nadenken en eventueel overleggen. Bij het weer op de lange termijn zit er altijd een stuk onzekerheid bij: 'er is een kans dat het gaat vriezen, maar ook dat het blijft dooien'.

Dat is bij andere soorten onderzoeken ook zo. Met kansberekening kan men toch aangeven wat het meest waarschijnlijk zal zijn. Dus of het dat ook wordt weet je dan een beetje zeker, half om half, of behoorlijk zeker. Maar nooit helemaal zeker. Dat zie je ook bij verkiezingen. Men vraagt verspreid over het land aan een groot aantal kiezers wat ze gekozen hebben. Dat zijn dus ook data. Je weet natuurlijk nooit of iedereen de waarheid sprak. Toch kan men met deze data vlak na het sluiten van de stembussen een zogeheten exitpoll geven, waarin de verwachting wordt uitgesproken wat de (eind)uitslag zal worden.

Big data

Zo worden er dus op vele vlakken data verzameld, zoveel dat men het big data is gaan noemen. Ze worden verwerkt en gecombineerd: geprobeerd ze met elkaar in verband te brengen. Daar probeert men dan een conclusie uit te trekken. Heel slimme computers kunnen met al die data zaken berekenen en in zekere zin voorspellingen doen, vaak sneller dan dat een mens dat kan. Dat is ook de basis voor kunstmatige intelligentie (KI).

Apps die data gebruiken

Er zijn veel apps die gegevens verzamelen en gebruiken, zoals sociale media-apps, fitness-tracking-apps, navigatie-apps en bank-apps. Ze verzamelen

Gevaren

Wie over veel data kan beschikken, kan ook verkeerde beslissingen nemen over het gebruik ervan. Een voorbeeld is het combineren van postcodes met big data, waardoor soms mensen niet krijgen waar ze eigenlijk recht op zouden hebben. Zeker bij kunstmatige intelligentie, waarbij een beslissing kan worden genomen zonder dat iemand controleert of die wel juist is. 'De computer zegt nee.'

Gegevens/data die niet goed beveiligd zijn kunnen soms worden bekeken door anderen die daarmee niets te maken hebben. Op die manier kan de privacy van mensen in gevaar komen. In de Europese Unie is daarom de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing voor alle landen die er lid van zijn.

Verder kan men er een zekere macht mee uitoefenen of er foute en zelfs criminele dingen mee doen. Want ook hier geldt nog steeds het oude gezegde "Kennis maakt macht". Daarom zijn er steeds meer mensen huiverig voor kunstmatige intelligentie. Want wie is de eigenaar van al die data en worden die wel eerlijk verkregen? Dus is men ook bang voor datalekken en hackers die data kunnen stelen. Grote techbedrijven als Google, TikTok en Meta Inc. weten soms meer van ons dan wijzelf bewust zijn.