Lijstduwer

Een lijstduwer is een bekende kandidaat tijdens verkiezingen die helemaal onderaan de kieslijst voor een politieke partij staat. De lijstduwer staat hierdoor op de allerlaatste plaats, waardoor deze niet verkozen zal worden. Vaak is een lijstduwer een bekend persoon, zoals een schrijver, activist, professor, oud-politici, topsporter of andere beroemdheid. Deze persoon wil zelf niet verkozen worden, maar stelt zich verkiesbaar om meer stemmen of bekendheid te werven voor de partij. Het is dus een manier om steun uit te spreken.

In Nederland maken verschillende partijen iedere verkiezingen gebruik van lijstduwers. Ze worden niet alleen gebruikt tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, maar ook tijdens de gemeenteraadsverkiezingen, Europese Parlementsverkiezingen en Provinciale Statenverkiezingen. Je ziet bijvoorbeeld dat landelijk bekende politici meedoen als lijstduwer namens de partijafdeling in hun provincie of gemeente. Hierdoor steunen ze de afdelingen om meer stemmen te werven.

Een lijstduwer moet niet verward worden met een lijsttrekker die op de eerste plaats van een kieslijst staat.

Kritiek

Er is ook kritiek op het gebruik van lijstduwers. Sommige mensen vinden namelijk dat het "kiezersbedrog" is. De lijstduwer geeft namelijk van tevoren aan zijn zetel niet in te nemen, maar dit staat niet op het stembiljet aangegeven. Hierdoor kunnen kiezers stemmen voor een kandidaat die nooit hen zal vertegenwoordigen.

Andere mensen vinden deze kritiek onrechtvaardig. Een lijstduwer staat namelijk op een onverkiesbare plek en kan in feite enkel met voorkeurstemmen gekozen worden, wat vrij moeilijk is. Ook maken lijstduwers in de Nederlandse media vaak bekend dat zij geen behoefte hebben om hun zetel in te nemen.

Voorbeelden

• Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 was presentator en historicus Maarten van Rossum lijstduwer voor de Partij van de Arbeid (PvdA) in Utrecht.
• Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 en 2021 was topsporter Maarten van der Weijden lijstduwer voor de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD).
• Tijdens de Europese Parlementsverkiezingen van 2006 had de Partij voor de Dieren (PvdD) een hele rij aan lijstduwers, waaronder actrice Georgina Verbaan, rechtenfilosoof Paul Cliteur, presentator Martin Gaus en schrijver Maarten 't Hart.