Gebruiker:Mike1023/Kladblok4: verschil tussen versies

Huidige versie van 24 dec 2024 om 15:08


Praagse Lente

Datum	5 januari 1968 - 21 augustus 1968
Locatie	Tsjecho-Slowakije
Overwinning voor	Sovjet-Unie en Tsjecho-Slowaakse pro-Sovjetpolitici
Resultaat	Alexander Dubček moet aftreden en wordt vervangen door Gustáv Husák Hervormingen van Dubček worden teruggedraaid. Sovjet-Unie houdt haar grip op het communisme in Tsjecho-Slowakije.
Strijdende partijen
Pro-Dubčekfractie	Pro-Sovjetfractie
Alexander Dubček Zijn aanhangers	Leonid Brezjnev Gustáv Husák Pro-Sovjetpolitici Warschaupact
Leiders

Troepensterkte

Verliezen

Portaal Geschiedenis

De Praagse Lente is de naam voor de periode tussen 5 januari en 21 augustus 1968 in Tsjecho-Slowakije. In die tijd was Tsjecho-Slowakije een communistisch land, waar de Sovjet-Unie grote invloed over had. De periode begon toen Alexander Dubček werd gekozen tot de leider van de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije. Dubček wilde het communisme in zijn land hervormen en het land land vrijer maken. Hij noemde zijn ideeën communisme met een menselijk gezicht. Zo wilde hij de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid vergroten, de economie vrijer maken en de politiek democratischer.

De hervormingen vielen in het verkeerde keelgat van de Sovjet-Unie. De Sovjets waren namelijk bang dat de opstand zou overslaan naar de rest van Oost-Europa. Samen met de meeste lidstaten van het Warschaupact (met uitzondering van Roemenië en Albanië) viel de Sovjet-Unie in augustus 1968 Tsjecho-Slowakije binnen. De opstand werd neergeslagen en Dubček werd vervangen door Gustáv Husák die trouw was aan de Sovjet-Unie. Tsjecho-Slowakije zou een communistisch land blijven tot aan de Fluwelen Revolutie van 1989.

1968 was wereldwijd een roerig jaar. In veel landen waren er protesten, zoals Frankrijk en West-Duitsland. Soms wordt de Praagse Lente vergeleken met de Hongaarse Opstand van 1956.

Achtergrondinformatie

Koude Oorlog

Een kaart van invloedsferen in Europa. Blauw is de Amerikaanse invloedsfeer en rood de Russische invloedsfeer. De witte landen waren officieel neutraal.

Zie Koude Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Koude Oorlog was een groot wereldwijd conflict tussen de Verenigde Staten (en haar bondgenoten) en de Sovjet-Unie (en haar bondgenoten). Beide supermachten hadden verschillende ideologieën. De Verenigde Staten geloofden in het kapitalisme, terwijl de Sovjet-Unie geloofde in het communisme. Deze twee ideologieën zijn min of meer het tegenovergestelde van elkaar. Na de Tweede Wereldoorlog begonnen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten toe te nemen. Hierdoor ontstond de Koude Oorlog. In die periode vochten de twee grootmachten niet rechtstreeks met elkaar. Wel probeerden zij hun macht en ideologie uit te breiden door de wapenwedloop, de ruimtewedloop en oorlogen en conflicten in andere landen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Europa in tweeën gesplitst. West-Europa kwam in de invloedsfeer van de Verenigde Staten te liggen. De meeste West-Europese landen werden vervolgens onderdeel van de NAVO. Oost-Europa kwam in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie te liggen. De meeste Oost-Europese landen waren onderdeel van het Warschaupact. Tsjecho-Slowakije lag in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie. Na de Tweede Wereldoorlog was Tsjecho-Slowakije eerst een democratisch land. Dat veranderde in 1948 toen het een communistische dictatuur werd.

Situatie in Tsjecho-Slowakije

Alexander Dubček

Zie Alexander Dubček voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Verloop

Communisme met een menselijk gezicht

Reactie van de Sovjet-Unie

Reactie van andere landen

Invasie van Tsjecho-Slowakije

Nasleep

Een bord in West-Berlijn leest "Freiheit für die CSSR" (Vrijheid voor Tsjecho-Slowakije).

In april 1969 werd Dubček vervangen door Gustáv Husák. Dubček kreeg eerst de functie van ambassadeur in Turkije, maar werd vervolgens uit de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije gezet. Hij kreeg vervolgens een baan als inspecteur van bossen rondom Bratislava. Dubček ging hierdoor in ballingschap. Hij hield zich buitende media en politiek, maar hoefde niet in de gevangenis in. Husák draaide vee beslissingen van Dubček terug. Tsjecho-Slowakije zou nu nauw de lijn van de Sovjet-Unie volgen. Deze periode staat bekend als de Normalisatie en duurde tot aan de Fluwelen Revolutie van 1989. Husák zorgde ervoor dat de levensomstandigheden iets verbeterd werden. Slechts enkele belangrijke demonstranten werden opgepakt, waaronder Václav Havel. Andere verloren juist hun baan of vluchtten naar het buitenland.^[1]

De Sovjetinvasie zorgde voor protesten in veel westerse landen. Demonstranten wilden hun steun betuigen aan de Tsjecho-Slowaken. Ook in sommige Oost-Europese landen, waaronder Oost-Duitsland, Polen, Hongarije en Bulgarije ontstonden protesten. In de Sovjet-Unie zelf demonstreerden mensen in o.a. Riga (in het huidige Letland) en Moskou. Veel van deze protesten werden hard neergeslagen.^[2]

Verschillende communistische partij in West-Europa keurden de Sovjetinvasie van Tsjecho-Slowakije af. Dat was enigszins uniek, omdat ze eerdere invasies (zoals tijdens de Hongaarse Opstand) juist toejuichten. Zo keurde Communistische Partij van Nederland (CPN) de invasie af, omdat de invasie niets met het communisme te maken had. De partij vond dat de Sovjet-Unie met de invasie de arbeiders bedroeg. Toch was de situatie ook het gevolg van het westers imperialisme.^[3] Ook de Parti communiste français (PCF) bekritiseerde de invasie. Dat was de eerste keer dat de partij inging tegen de Sovjet-Unie. Na de invasie namen veel West-Europese communistische partijen afstand van de Sovjet-Unie. Zij hingen een nieuwe vorm van het communisme aan, het eurocommunisme.^[4]

Nagedachtenis

Video's

"Wat was de Praagse Lente?" van Schooltv

Bronnen

Bronvermelding

↑ 1968 and Beyond: From the Prague Spring to “Normalization” Gina M. Peirce. University of Pittsburgh
↑ Protests against the 1968 occupation of Czechoslovakia in Warsaw Pact countries Onbekend. Institute for the Study of Totalitarian Regimes
↑ De CPN en de Praagse Lente (1968): Communisme met een menselijk gezicht Jan de Vetten. Historiek (2 augustus 2019).
↑ The Prague Spring and Eurocommunism A. J. Liehm. International Journal (1978).

[1] 1968 and Beyond: From the Prague Spring to “Normalization” Gina M. Peirce. University of Pittsburgh

[2] Protests against the 1968 occupation of Czechoslovakia in Warsaw Pact countries Onbekend. Institute for the Study of Totalitarian Regimes

[3] De CPN en de Praagse Lente (1968): Communisme met een menselijk gezicht Jan de Vetten. Historiek (2 augustus 2019).

[4] The Prague Spring and Eurocommunism A. J. Liehm. International Journal (1978).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Regel 5: / Regel 5: @@
 | EersteDatum                     = 5 januari 1968
 | TweedeDatum                     = 21 augustus 1968
-| Locatie                         = [[Tsjecho-Slowakije]]
+| Locatie                         = [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px|border]] [[Tsjecho-Slowakije]]
 | Overwinning voor                = Sovjet-Unie en Tsjecho-Slowaakse pro-Sovjetpolitici
 | Resultaat                       = [[Alexander Dubček]] moet aftreden en wordt vervangen door [[Gustáv Husák]] <br> Hervormingen van Dubček worden teruggedraaid. <br> Sovjet-Unie houdt haar grip op het communisme in Tsjecho-Slowakije.
@@ Regel 11: / Regel 11: @@
 | NaamStrijdendePartij2           = Pro-Sovjetfractie
 | NaamStrijdendePartij3           =
-| LedenStrijdendePartij1          = [[Alexander Dubček]] <br> Zijn aanhangers
+| LedenStrijdendePartij1          = [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px]] [[Alexander Dubček]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px]] Zijn aanhangers
-| LedenStrijdendePartij2          = [[Leonid Brezjnev]] <br> [[Gustáv Husák]] <br> Pro-Sovjetpolitici <br> [[Warschaupact]]
+| LedenStrijdendePartij2          = [[Bestand:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|15px]] [[Leonid Brezjnev]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px]] [[Gustáv Husák]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|15px]] Pro-Sovjetpolitici <br> [[Warschaupact]]
 | LedenStrijdendePartij3          =
 | LeidersStrijdendePartij1        =
@@ Regel 32: / Regel 32: @@
 ==Achtergrondinformatie==
 ===Koude Oorlog===
+[[File:Cold war europe military alliances map en.png|left|250px|thumb|Een kaart van invloedsferen in Europa. Blauw is de Amerikaanse invloedsfeer en rood de Russische invloedsfeer. De witte landen waren officieel [[neutraal]].]]
 {{Zie hoofdartikel|Koude Oorlog}}
+De Koude Oorlog was een groot wereldwijd conflict tussen de [[Verenigde Staten]] (en haar bondgenoten) en de [[Sovjet-Unie]] (en haar bondgenoten). Beide [[supermacht]]en hadden verschillende ideologieën. De Verenigde Staten geloofden in het [[kapitalisme]], terwijl de Sovjet-Unie geloofde in het [[communisme]]. Deze twee ideologieën zijn min of meer het tegenovergestelde van elkaar. Na de Tweede Wereldoorlog begonnen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten toe te nemen. Hierdoor ontstond de ''Koude Oorlog''. In die periode vochten de twee grootmachten niet rechtstreeks met elkaar. Wel probeerden zij hun macht en ideologie uit te breiden door de [[wapenwedloop]], de [[ruimtewedloop]] en oorlogen en conflicten in andere landen.
+Na de Tweede Wereldoorlog werd Europa in tweeën gesplitst. West-Europa kwam in de [[invloedsfeer]] van de Verenigde Staten te liggen. De meeste West-Europese landen werden vervolgens onderdeel van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]]. Oost-Europa kwam in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie te liggen. De meeste Oost-Europese landen waren onderdeel van het [[Warschaupact]]. Tsjecho-Slowakije lag in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie. Na de Tweede Wereldoorlog was Tsjecho-Slowakije eerst een democratisch land. Dat veranderde in 1948 toen het een communistische dictatuur werd.
 ===Situatie in Tsjecho-Slowakije===
@@ Regel 49: / Regel 53: @@
 ==Nasleep==
+[[Bestand:Ludwig Binder Haus der Geschichte Studentenrevolte 1968 2001 03 0275.4227 (17086190655).jpg|right|300px|thumb|Een bord in [[West-Berlijn]] leest "Freiheit für die CSSR" (Vrijheid voor Tsjecho-Slowakije).]]
+In april 1969 werd Dubček vervangen door [[Gustáv Husák]]. Dubček kreeg eerst de functie van [[ambassadeur]] in Turkije, maar werd vervolgens uit de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije gezet. Hij kreeg vervolgens een baan als inspecteur van bossen rondom [[Bratislava]]. Dubček ging hierdoor in [[ballingschap]]. Hij hield zich buitende media en politiek, maar hoefde niet in de gevangenis in. Husák draaide vee beslissingen van Dubček terug. Tsjecho-Slowakije zou nu nauw de lijn van de Sovjet-Unie volgen. Deze periode staat bekend als de ''Normalisatie'' en duurde tot aan de [[Fluwelen Revolutie]] van 1989. Husák zorgde ervoor dat de levensomstandigheden iets verbeterd werden. Slechts enkele belangrijke demonstranten werden opgepakt, waaronder [[Václav Havel]]. Andere verloren juist hun baan of vluchtten naar het buitenland.<ref>{{Citeer bron |url= https://www.ucis.pitt.edu/crees/sites/default/files/images/documents/outreach/from-the-prague-spring-to-normalization.pdf |titel= 1968 and Beyond: From the Prague Spring to “Normalization” |auteur= Gina M. Peirce |uitgever= University of Pittsburgh |datum= }}</ref>
+De Sovjetinvasie zorgde voor protesten in veel westerse landen. Demonstranten wilden hun steun betuigen aan de Tsjecho-Slowaken. Ook in sommige Oost-Europese landen, waaronder [[Oost-Duitsland]], [[Polen]], [[Hongarije]] en [[Bulgarije]] ontstonden protesten. In de Sovjet-Unie zelf demonstreerden mensen in o.a. [[Riga]] (in het huidige [[Letland]]) en [[Moskou]]. Veel van deze protesten werden hard neergeslagen.<ref>{{Citeer bron |url= https://www.ustrcr.cz/en/protests-against-the-1968-occupation-of-czechoslovakia-in-warsaw-pact-countries/ |titel= Protests against the 1968 occupation of Czechoslovakia in Warsaw Pact countries |auteur= Onbekend |uitgever= Institute for the Study of Totalitarian Regimes |datum= }}</ref>
+Verschillende communistische partij in West-Europa keurden de Sovjetinvasie van Tsjecho-Slowakije af. Dat was enigszins uniek, omdat ze eerdere invasies (zoals tijdens de Hongaarse Opstand) juist toejuichten. Zo keurde [[Communistische Partij van Nederland]] (CPN) de invasie af, omdat de invasie niets met het communisme te maken had. De partij vond dat de Sovjet-Unie met de invasie de arbeiders bedroeg. Toch was de situatie ook het gevolg van het westers [[imperialisme]].<ref>{{Citeer bron |url= https://historiek.net/cpn-praagse-lente-1968/114693/ |titel= De CPN en de Praagse Lente (1968): Communisme met een menselijk gezicht |auteur= Jan de Vetten |uitgever= Historiek |datum= 2 augustus 2019 }}</ref> Ook de [[Parti communiste français]] (PCF) bekritiseerde de invasie. Dat was de eerste keer dat de partij inging tegen de Sovjet-Unie. Na de invasie namen veel West-Europese communistische partijen afstand van de Sovjet-Unie. Zij hingen een nieuwe vorm van het communisme aan, het [[eurocommunisme]].<ref>{{Citeer bron |url= https://www.jstor.org/stable/40201691?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents |titel= The Prague Spring and Eurocommunism |auteur= A. J. Liehm |uitgever= International Journal |datum= 1978 }}</ref>
 ==Nagedachtenis==
@@ Regel 58: / Regel 68: @@
 * {{Engels}} [https://en.wikipedia.org/wiki/Prague_Spring Het artikel op de Engelstalige Wikipedia]
 * [https://anderetijden.nl/aflevering/318/De-Praagse-Lente "De Praagse Lente" van ''Andere Tijden'']
+{{bronvermelding}}
-* De Vetten, Jan (2 augustus 2019). [https://historiek.net/cpn-praagse-lente-1968/114693/ "De CPN en de Praagse Lente (1968). Communisme met een menselijk gezicht."] ''Historiek''.