Koolmonoxide: verschil tussen versies
k (→Waarschuwing: typos fixed: cylinder → cilinder) |
(Wat bewerkt en geredigeerd.) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Carbon monoxide alarm.jpg|miniatuur|Koolmonoxidemelder]] | [[Bestand:Carbon monoxide alarm.jpg|miniatuur|Koolmonoxidemelder]] | ||
| − | '''Koolmonoxide''' (CO) ook wel kolendamp is organische stof dat bestaat uit [[koolstof]] en [[Zuurstof (element)|zuurstof]], niet te verwarren met [[koolstofdioxide]] (CO<sub>2</sub>) wat je normaal uitademt. Als je te veel koolmonoxide inademt kan dit dodelijk zijn. | + | '''Koolmonoxide''' (CO) ook wel kolendamp is organische stof dat bestaat uit [[koolstof]] en [[Zuurstof (element)|zuurstof]], niet te verwarren met [[koolstofdioxide]] (CO<sub>2</sub>) wat je normaal uitademt. Als je te veel koolmonoxide inademt kan dit dodelijk zijn: je kunt er [[koolmonoxidevergiftiging]] van krijgen. |
| − | Het is een kleurloos, geurloos, smaakloos, ontvlambaar [[gas]] dat iets minder dicht is dan [[Lucht (zuurstof)|lucht]]. Koolmonoxide (CO) is in kleine hoeveelheden aanwezig in de atmosfeer van de aarde. Natuurlijke bronnen van CO zijn onder meer vulkanen, bos- en heidebranden en diverse andere vormen van verbranding zoals fossiele brandstoffen (alles wat van [[aardolie]] wordt gemaakt). Koolmonoxide | + | Het is een kleurloos, geurloos, smaakloos, ontvlambaar [[gas]] dat iets minder dicht is dan [[Lucht (zuurstof)|lucht]]. Koolmonoxide (CO) is in kleine hoeveelheden aanwezig in de atmosfeer van de aarde. Natuurlijke bronnen van CO zijn onder meer vulkanen, bos- en heidebranden en diverse andere vormen van verbranding zoals fossiele brandstoffen (alles wat van [[aardolie]] wordt gemaakt). |
| + | |||
| + | Koolmonoxide verontreinigt de lucht vooral in stedelijke gebieden. Het is voornamelijk afkomstig van de uitlaatgassen van verbrandingsmotoren (inclusief voertuigen, draagbare generatoren en hulpgeneratoren, grasmaaiers, hogedrukreinigers, enz.). Ook komt het vrij bij onvolledige verbranding van verschillende andere brandstoffen. En het wordt veel gebruikt bij het maken van producten in de chemie en de staalindustrie. | ||
| + | |||
| + | Koolmonoxide zit ook in [[smog]]. Dat is een soort mist die lang kan blijven hangen, vooral bij weinig wind. Is er smog, dan kan dat vanuit de ruimte boven steden worden waargenomen. | ||
== Hoe herken je koolmonoxide == | == Hoe herken je koolmonoxide == | ||
| − | Koolmonoxide kan je niet ruiken, niet proeven maar ook niet zien. Je herkent alleen als je klachten krijgt of als je een koolmonoxidemelder hebt die afgaat. CO is een kleurloos, smaakloos en geurloos gas dat wordt geproduceerd door onvolledige verbranding van koolstof-houdende materialen. Het wordt vaak de "stille moordenaar" genoemd | + | Koolmonoxide kan je niet ruiken, niet proeven maar ook niet zien. Je herkent alleen als je klachten krijgt of als je een koolmonoxidemelder hebt die afgaat. CO is een kleurloos, smaakloos en geurloos gas dat wordt geproduceerd door onvolledige verbranding van koolstof-houdende materialen. Het wordt vaak de "stille moordenaar" genoemd. |
== Koolmonoxidevergiftiging == | == Koolmonoxidevergiftiging == | ||
| − | Doordat je het niet kan ruiken of proeven is het heel gevaarlijk en kan het soms te laat worden ontdekt. Daarom is belangrijk als je klachten krijgt of je melder af gaat dat je actie onderneemt. Elk jaar overlijden in | + | Doordat je het niet kan ruiken of proeven is het heel gevaarlijk en kan het soms te laat worden ontdekt. '''Daarom is het belangrijk als je klachten krijgt of je melder af gaat dat je actie onderneemt.''' Elk jaar overlijden in Nederland gemiddeld 5 tot 10 mensen door koolmonoxidevergiftiging en nog eens honderden mensen komen erdoor in het ziekenhuis terecht. Naar schatting van de [[Onderzoeksraad]] is het werkelijke aantal slachtoffers 3 tot 5 keer groter. Dit komt doordat koolmonoxidevergiftiging vaak niet erkend en/of herkend wordt (bron: brandweer). |
| − | Vaak wordt het veroorzaakt door kapotte brandstof verbrandende apparaten zoals ovens, kachels, Cv-ketels, fornuizen, | + | Vaak wordt het veroorzaakt door kapotte brandstof-verbrandende apparaten zoals ovens, kachels, Cv-ketels, fornuizen, waterverwarmers zoals geisers en gas- en kerosineverwarmers; motor-aangedreven apparatuur zoals draagbare stroomgeneratoren (en motoren van auto's die in aangebouwde garages blijven draaien), open haarden en houtskool dat wordt verbrand in huizen en andere afgesloten ruimtes. |
| − | Koolmonoxide reageert met de hemoglobine (je | + | Koolmonoxide reageert met de hemoglobine (je zuurstofvervoerder in de rode bloedcellen) in je [[bloed]] en beïnvloedt daardoor de gaswisseling in je lijf. Een niveau van 50% van deze ''carboxyhemoglobine'' kan leiden tot [[Epilepsie|epileptische aanvallen]], [[coma]] en overlijden. Omdat het gas sneller in het bloed wordt opgenomen dan zuurstof, ontstaat er zuurstofgebrek in belangrijke organen. Zo kan er bijvoorbeeld hersenbeschadiging ontstaan. |
Klachten die je kunt krijgen zijn : | Klachten die je kunt krijgen zijn : | ||
* lichte hoofdpijn | * lichte hoofdpijn | ||
| − | * | + | * misselijkheid |
* overgeven | * overgeven | ||
| − | * | + | * vermoeidheid |
| − | * | + | * verwardheid |
| − | * | + | * slaperigheid |
| − | * | + | * versnelde hartslag |
== Waarschuwing == | == Waarschuwing == | ||
Versie van 23 mrt 2025 16:09
Koolmonoxide (CO) ook wel kolendamp is organische stof dat bestaat uit koolstof en zuurstof, niet te verwarren met koolstofdioxide (CO2) wat je normaal uitademt. Als je te veel koolmonoxide inademt kan dit dodelijk zijn: je kunt er koolmonoxidevergiftiging van krijgen.
Het is een kleurloos, geurloos, smaakloos, ontvlambaar gas dat iets minder dicht is dan lucht. Koolmonoxide (CO) is in kleine hoeveelheden aanwezig in de atmosfeer van de aarde. Natuurlijke bronnen van CO zijn onder meer vulkanen, bos- en heidebranden en diverse andere vormen van verbranding zoals fossiele brandstoffen (alles wat van aardolie wordt gemaakt).
Koolmonoxide verontreinigt de lucht vooral in stedelijke gebieden. Het is voornamelijk afkomstig van de uitlaatgassen van verbrandingsmotoren (inclusief voertuigen, draagbare generatoren en hulpgeneratoren, grasmaaiers, hogedrukreinigers, enz.). Ook komt het vrij bij onvolledige verbranding van verschillende andere brandstoffen. En het wordt veel gebruikt bij het maken van producten in de chemie en de staalindustrie.
Koolmonoxide zit ook in smog. Dat is een soort mist die lang kan blijven hangen, vooral bij weinig wind. Is er smog, dan kan dat vanuit de ruimte boven steden worden waargenomen.
Hoe herken je koolmonoxide
Koolmonoxide kan je niet ruiken, niet proeven maar ook niet zien. Je herkent alleen als je klachten krijgt of als je een koolmonoxidemelder hebt die afgaat. CO is een kleurloos, smaakloos en geurloos gas dat wordt geproduceerd door onvolledige verbranding van koolstof-houdende materialen. Het wordt vaak de "stille moordenaar" genoemd.
Koolmonoxidevergiftiging
Doordat je het niet kan ruiken of proeven is het heel gevaarlijk en kan het soms te laat worden ontdekt. Daarom is het belangrijk als je klachten krijgt of je melder af gaat dat je actie onderneemt. Elk jaar overlijden in Nederland gemiddeld 5 tot 10 mensen door koolmonoxidevergiftiging en nog eens honderden mensen komen erdoor in het ziekenhuis terecht. Naar schatting van de Onderzoeksraad is het werkelijke aantal slachtoffers 3 tot 5 keer groter. Dit komt doordat koolmonoxidevergiftiging vaak niet erkend en/of herkend wordt (bron: brandweer).
Vaak wordt het veroorzaakt door kapotte brandstof-verbrandende apparaten zoals ovens, kachels, Cv-ketels, fornuizen, waterverwarmers zoals geisers en gas- en kerosineverwarmers; motor-aangedreven apparatuur zoals draagbare stroomgeneratoren (en motoren van auto's die in aangebouwde garages blijven draaien), open haarden en houtskool dat wordt verbrand in huizen en andere afgesloten ruimtes.
Koolmonoxide reageert met de hemoglobine (je zuurstofvervoerder in de rode bloedcellen) in je bloed en beïnvloedt daardoor de gaswisseling in je lijf. Een niveau van 50% van deze carboxyhemoglobine kan leiden tot epileptische aanvallen, coma en overlijden. Omdat het gas sneller in het bloed wordt opgenomen dan zuurstof, ontstaat er zuurstofgebrek in belangrijke organen. Zo kan er bijvoorbeeld hersenbeschadiging ontstaan.
Klachten die je kunt krijgen zijn :
- lichte hoofdpijn
- misselijkheid
- overgeven
- vermoeidheid
- verwardheid
- slaperigheid
- versnelde hartslag
Waarschuwing
Brandgevaarlijk
Druk op een gascilinder
Dodelijk
Giftig en ziekmakend
