Grondwet

Liberalisme
Stromingen
Klassiek liberalisme Conservatief-liberalisme Sociaalliberalisme Nationaalliberalisme Economisch liberalisme Libertarisme
Begrippen
Trias politica Grondrechten Rechtsstaat Vrijhandel Liberale democratie Republicanisme
Sleutelfiguren
John Locke Charles Montesquieu Adam Smith Alexis de Tocqueville Johan Rudolph Thorbecke John Maynard Keynes Milton Friedman
Portaal Politiek

De Grondwet is de basis van alle andere wetten. Het is de wet die in grote lijnen het bestuur van een land bepaalt. In de grondwet staan onder andere de regels waar mensen zich aan moeten houden. De eerste regel in de grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. Dit betekent dat iedereen voor de wet gelijk is, het maakt niet uit wie je bent, of hoe je er uit ziet, iedereen is gelijk.

De eerste versie van de Grondwet was uit het jaar 1814.[1] De Grondwet van nu, is grotendeels in 1983 ontstaan. Dit betekent niet dat er al die tijd niks is veranderd. Een grote verandering vond bijvoorbeeld plaats in het jaar 1848. Er zijn toen meerdere dingen veranderd. Een paar voorbeelden hiervan zijn: - De koning kreeg minder macht, de ministers waren verantwoordelijk voor alles wat de koning deed. - Mensen kregen meer rechten. Voortaan had iedereen bijvoorbeeld vrijheid van onderwijs en vrijheid van meningsuiting. Hierdoor mogen wij nu zeggen wat we vinden en naar de school gaan die we willen.

Heel belangrijk dus zo'n grondwet!

Grondwet van 1848

Zie Grondwetsherziening van 1848 voor het hoofdartikel over dit onderwerp

De belangrijkste verandering van de Nederlandse grondwet kwam met de Grondwetsherziening van 1848. De grondwetsherziening werd ontworpen door een staatscommissie onder leiding van de belangrijke liberaal Johan Rudolph Thorbecke. De staatscommissie bestond uit belangrijke adviseurs en werd aangesteld door koning Willem II. Dit was bijzonder, omdat in veel andere landen in Europa de koningen dit niet wilden, waardoor er veel revoluties uitbraken. Om dit te voorkomen, werkte Willem II toch mee.

Inhoud van de Grondwet

De Grondwet is beschreven in een boek dat uit 8 hoofdstukken bestaat, bevat bijna 150 wetten.

Hier een heel korte samenvatting van de jeugdsite van het openbare ministerie (genaamd “vetverkeerd”; die website zelf bestaat overigens niet meer):

• Hoofdstuk 1 van de Grondwet bevat wetten waarin staat opgeschreven welke belangrijke rechten de burgers van Nederland hebben.
• In hoofdstuk 2 is geregeld dat Nederland een koningin heeft. Verder staat er in hoe de ministers hun werk moeten doen.
• Hoofdstuk 3 gaat over de volksvertegenwoordigers. Er staat hoe deze mannen en vrouwen worden gekozen en hoe ze als volksvertegenwoordiger moeten werken.
• In hoofdstuk 4 worden allemaal zaken geregeld over organisaties die advies moeten geven aan de overheid en die erop moeten letten dat de overheid haar werk goed doet.
• In hoofdstuk 5 wordt van alles geregeld over de wetgeving en het bestuur.
• In hoofdstuk 6 van de Grondwet staan allemaal regels over hoe de rechtspraak in Nederland werkt.
• Hoofdstuk 7 gaat over de provincies, de dorpen en de steden.
• Hoofdstuk 8 bevat de wetten waarin staat hoe de Grondwet gewijzigd moet worden.

Rechten

Gelijke behandeling, discrimineren mag niet

In Artikel 1 van de Grondwet staat bijvoorbeeld dat je niet mag discrimineren. In Nederland is iedereen gelijk en heeft iedereen recht op een gelijke behandeling. Dat houdt in dat je mensen niet mag uitschelden of dingen verbieden omdat ze een ander geloof of huidskleur hebben of omdat ze homoseksueel zijn.

Vrijheid van meningsuiting

Dat staat in artikel 7: Dat betekent dat je in Nederland mag zeggen hoe je over van alles denkt zolang je geen leugens vertelt en ook niemand beledigt.

Verder staat in de Grondwet bijvoorbeeld ook dat je vrij bent om een eigen godsdienst of politieke partij te kiezen, dat niemand je spullen mag afpakken of zomaar je huis mag binnenkomen.

En dat iedereen recht heeft op een eerlijk proces. Niemand kan zonder proces worden veroordeeld en er wordt rechtgesproken door onafhankelijke rechters.

Plichten

Plichten van de burgers

Maar in de Grondwet staan ook plichten: bijvoorbeeld voor de burgers de leerplicht (dus de plicht om naar school te gaan!), de plicht om je aan verkeersregels te houden en de plicht om belasting te betalen.

Plichten van de overheid

De overheid moet bijvoorbeeld ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen werk hebben, het milieu beschermd wordt, de inwoners van Nederland gezond kunnen leven en dat er voldoende scholen zijn.

Overzicht van alle wijzigingen

Wat er zo in de loop der jaren in de Grondwet is gewijzigd en aangevuld (of juist niet) vind je hier: Grondwetgeving in behandeling op: denederlandsegrondwet.nl

Zie ook:

• Rechtspraak

Media

• Wat is de grondwet? (NTR/De vraag vandaag)
• Canon: Grondwet (NTR/Het Klokhuis)