Biodiversiteit

Piramide van de biodiversiteit

Biodiversiteit is leven Stel je eens voor dat er alleen maar muggen op aarde zouden zijn. Of alleen maar cactussen. Hoe zou de wereld er dan uitzien? Dat werkt toch niet?

De verschillende soorten op aarde houden de natuur in balans. Samen vormen ze een levende en productieve natuur. Dit noemen we biodiversiteit.

Biodiversiteit?

Tja, het is een vreemd woord waar veel mensen nooit van hebben gehoord. "Bio" betekent leven "diversiteit" betekent afwisseling, verschil, verscheidenheid. Biodiversiteit is een parapluterm voor alle verschillende soorten die we op aarde hebben. Het is belangrijk dat we –bijvoorbeeld- niet alleen maar meeuwen hebben, maar ook mussen, niet alleen maar gras, maar ook zand. Variatie is belangrijk voor het evenwicht in de natuur, omdat er verschillende soorten zijn blijft de natuur in evenwicht.

Biodiversiteit is belangrijker dan je misschien zou denken. Door biodiversiteit hebben we landbouw, om maar eens wat te noemen. Meer dan veertig procent van de medicijnen komen voort uit de natuur. Biodiversiteit zorgt voor schoon water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat. Het levert ook voedsel en grondstoffen voor huisvesting, kleding, brandstof en medicijnen. Deze natuurlijke hulpbronnen zorgen dat we kunnen bestaan.

Soorten

Biodiversiteit omvat alle soorten die er op aarde zijn, waaronder alle dieren- en planten-soorten. Op dit moment zijn bijna twee miljoen soorten bekend, waarvan zo’n 40.000 soorten in Nederland zijn aangetroffen. Waarschijnlijk zijn er in werkelijkheid vele miljoenen soorten op aarde. Een groot deel van de biodiversiteit is dus nog onbekend. Ook in Nederland worden nog voortdurend nieuwe soorten ontdekt.

Ecosystemen

Naast de verscheidenheid aan soorten omvat biodiversiteit ook de diverse ecosystemen (of: leefgebieden) waar die soorten voorkomen. Bijvoorbeeld de tropische regenwouden, de koraalriffen, de savannen of de hoogvenen.

Genen

Tot slot omvat biodiversiteit ook de genetische variatie binnen soorten. Bijvoorbeeld de varianten binnen een boomsoort als de wilde appel of de verschillende ondersoorten van een diersoort, als de grote vuurvlinder.

Daarnaast is er nog de verscheidenheid aan levensvormen die de mens heeft gedomesticeerd. Het gaat dan om dieren die tot (landbouw-)huisdier en gewassen die tot landbouwgewassen zijn gemaakt.

Het belang van biodiversiteit

De wereld kan niet zonder biodiversiteit. Soorten en ecosystemen zorgen bijvoorbeeld voor de productie van zuurstof, afbraak van dode dieren en planten, bestuiving van planten (waaronder landbouwgewassen), waterzuivering en het beheersen van plagen. Biodiversiteit betekent voor de mens voedsel, bouwmateriaal, brandstof (hout) en grondstoffen voor kleding (zoals katoen) en medicijnen. We noemen dit ecosysteemdiensten.

De stand van zaken

De biodiversiteit is in Nederland (en ook elders in de wereld) hard achteruit gegaan. Vandaar ook dat het Natuurnetwerk Nederland bestaat dat hierin weer verbetering moet brengen, maar dat is niet eenvoudig. In mei 2024 is het Nationaal Dashboard Biodiversiteit in het leven geroepen om de stand van zaken in de biodiversiteit van Nederland bij te houden (te monitoren). Het gaat hierbij om een groep onafhankelijke natuuronderzoekers die kijkt of internationale afspraken worden gehaald (groen) of dat het te langzaam gaat (oranje), of dat het wel eens te laat zou kunnen zijn (rood).