Jacob Jan Cremer

Jacob Jan Cremer

Jacob(us) Jan Cremer, ook bekend als J.J. Cremer, (Arnhem, 1 september 1827 – Den Haag, 5 juni 1880) was een Nederlands schrijver en kunstschilder. Cremer is begonnen als kunstschilder, maar werd later schrijver. Hij is vooral bekend vanwege het boekje Fabriekskinderen (1863) en zijn verzet tegen kinderarbeid. Door middel van dit boek wilde hij veel rijke en belangrijke Nederlanders in laten zien, dat kinderarbeid niet kon. Cremer was erg belangrijk in de strijd tegen kinderarbeid in Nederland, aangezien het zorgde dat de politiek zich ermee ging bemoeien.

Cremer zelf groeide op als kind van koopman Alexander Cremer, die actief was in de tabakshandel. Hij groeide op in Arnhem, maar kwam met het platteland in aanraking op de buitenplaats van de familie bij het Gelderse Driel. Cremer had belangstelling voor kunst en toneel. Hoewel zijn ouders dit aanvankelijk niet steunden, lieten ze hem later toch een kunstopleiding volgen. Bij begon met het schilderen van schilderijen, maar al snel bleek hij zich meer aangetrokken te voelen tot literatuur. Hij schreef: "Inkt vloeit beter dan verf". Ondanks is hij altijd blijven schilderen. Op zijn schilderijen zijn vooral de Gelderse landschappen te zien in een romantische stijl. Zijn eerste romans en verhalen waren in het dialect van de Betuwe geschreven en speelden zich daar ook af. In e Betuwe waren de boeken erg populair, maar latere boeken van Cremer speelden zich af in de steden van West-Nederland. Cremer bereikte hierdoor heel Nederland en verhuisde ook naar het westen.

Fabriekskinderen speelt zich af in het Zuid-Hollandse Leiden en volgt het lot van de kinderen, die daar tien tot vijftien uur per dag moesten werken. Hij beschreef de werkomstandigheden en wat er gebeurde als iemand ziek werd. Het boek bereikte de rijke Nederlanders, die zich bezighielden met de politiek en invloed hadden op de fabrieken. Deze Nederlanders wisten vaak niet wat er in de fabrieken gebeurden en hoe slecht de omstandigheden waren. Cremer deed aan het einde van zijn boek een oproep aan koning Willem III. Na het boek gebeurde er aanvankelijk niet veel tot dat Cremer in 1870 een oproep publiceerde in een grote Nederlandse krant. Dit zorgde ervoor dat in 1874 het Kinderwetje van Van Houten werd aangenomen. Hoewel kinderarbeid vanaf toen strafbaar was, waren grote groepen kinderen ontzien. Zo gold de wet niet voor kinderen in de land- en mijnbouw. Ook werd de wet amper gecontroleerd. Pas twintig jaar na de dood van Cremer veranderde echt iets. Toen werd in 1900 de Leerplichtwet aangenomen, die voor alle kinderen gold. Cremer zelf stierf op 52-jarige leeftijd in Den Haag.