IJje Wijkstra

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

IJje Wijkstra, geboren in Doezum op 4 juli 1895, overleden in Eindhoven op 6 juni 1941, was een Nederlandse misdadiger.

Context

Een plaggenhut in 1913 in Opende, bij Doezum.

Wijkstra werd geboren in Doezum. Dat is een dorpje in het Groningse Westerkwartier. Deze streek was in de tijd van IJje heel arm. De bewoners hadden kleine boerderijtjes. De armste mensen woonden in zogenoemde plaggenhutten. Dat zijn kuilen in de veengrond met plaggen (stukken grond met begroeiing erop) als dak. Ook moest er vaak worden gestroopt. Stropen is het vangen van dieren om ze op te eten. IJje moest dat ook doen. Hij had van zijn vader, ook IJje Wijkstra, leren stropen. Bij een van die keren dat zoon IJje ging stropen werd hij betrapt door veldwachter (soort politieagent) Mient van der Molen. IJje kreeg toen straf, want stropen was verboden.

IJje ontwikkelde een grote afkeer tegen het gezag en de overheid. In IJjes tijd was zowat de enige taak van de overheid om te zorgen voor de orde en veiligheid. De overheid maakte dus regels en de politie, de veldwachter, moest die regels handhaven. Er was vanuit de overheid nog geen sociale zekerheid of een verzorgingsstaat zoals we die nu kennen. IJje vond het dus verschrikkelijk dat de overheid wel bepaalde dat hij niet mocht stropen, maar hem niet hielp om voldoende eten en geld te hebben. Hij was hier niet alleen in. Veel mensen in het arme noordoosten van Nederland (Friesland, Groningen, Drenthe en delen van Overijssel) vonden ook dat de overheid socialer moest worden. Hun leider was Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Hij was eerst een socialist. Hij vond dat er een minimumloon moest komen, net als kortere werkdagen, gratis onderwijs en een verbod op kinderarbeid. Ook wilde hij algemeen kiesrecht. In de tijd van Domela Nieuwenhuis mochten alleen rijke mannen stemmen. Toen Domela Nieuwenhuis merkte dat zijn ideeën binnen de politiek weinig steun kregen, keerde hij zich steeds meer tegen de politiek. Hij wilde nu afschaffing van de overheid. Deze werkte volgens hem de arbeiders tegen. Hij werd dus anarchist.

Hoewel Domela Nieuwenhuis al uit de politiek was verdwenen toen IJje ouder was, was IJje Wijkstra nog altijd een anarchist. Hij vond overheidsgezag niks. Zijn inkomen was wel stabiel geworden; hij werkte inmiddels als metselaar.