Zwerfafval
Overal op straat vind je wel zwerfafval, zoals blikjes of plastic. Zwerfafval is afval dat ergens niet thuis hoort. Het zorgt voor milieuvervuiling. Zwerfafval is ongeveer 1,5% van het huishoudelijke afval. Mensen gooien afval op straat of in de natuur.
Hoe ontstaat zwerfafval? Afval zomaar op straat of in de natuur weggooien, waarom doen mensen dat?
Het ligt vooral aan het gedrag van mensen. Het komt voort uit gewoontegedrag. Dat betekent dat het onbewust gebeurt. Mensen weten soms niet dat iets wat ze achterlaten ook afval is. Ze weten niet dat een sigaret of een bananenschil ook zwerfafval is. Een andere reden is dat ze denken dat hun kleine beetje afval niet zoveel uitmaakt. Het maakt geen verschil, want er ligt op andere plekken ook afval.
Verder wordt het gedrag beïnvloed door anderen. Zo kan het stoer lijken om een sigaret op de grond te gooien, of zie je een groepje mensen het allemaal doen, dus doe jij het ook maar. Dit gedrag is vaak een gewoonte geworden. Hierdoor gebeurt het vaak onbewust en is het lastig om het gedrag aan te pakken.
Tot slot is het vaak aantrekkelijker om de niet-milieuvriendelijke keuze te maken. Als jij de enige bent die het afval goed weggooit, zal je niet veel effect zien, de rommel van anderen ligt er ten slotte nog. Hierdoor gooien mensen minder snel hun afval in de prullenbak. Het duurt te lang voordat het effect te zien is. Zo komen mensen voor een keuze te staan: wil ik mezelf nu plezier doen door dit papier snel op de grond te gooien, zodat ik op tijd kom voor de trein? Of mis ik de trein en gooi ik het papiertje netjes weg, terwijl hier al meer sigaretten en papiertjes liggen? Mensen zullen eerder kiezen voor het eigenbelang op korte termijn, dan voor de milieuvriendelijke keuze waarvan je het effect pas na langere tijd en met behulp van het gedrag anderen zult zien.
En natuurlijk: mensen kunnen ook per ongeluk iets verliezen. Het zou mooi zijn als ze het dan weer terug kunnen krijgen. Het gebeurt bijvoorbeeld vaak met handschoenen. Je kunt er dan voor kiezen die in het zicht te hangen. Als het echt iets waardevols is kun je het ook brengen naar het Bureau Gevonden voorwerpen in je gemeente. Soms kun je zien van wie het is doordat er een telefoonnummer opstaat. Dan kun je diegene opbellen.
Welke soorten zwerfafval zijn er?
Je hebt verschillende soorten zwerfafval en al deze soorten verteren op verschillende manieren. Er zijn veel verschillende soorten zwerfafval. Deze verschillende soorten afval verteren niet allemaal even snel of helemaal niet. Dit komt door de verschillende omstandigheden waardoor afval sneller of juist langzamer verteert. Deze omstandigheden zijn: grootte van het afval, klimaat, bodem, lucht en materiaal. De onderstaande tabel laat zien hoe lang het duurt voordat verschillende materialen verteerd zijn. Hieronder een aantal voorbeelden en wat het voor het milieu doet:
| Soort afval | Afbreektijd in jaren |
|---|---|
| Sigarettenpeuk | 2 tot 12 |
| Karton | 0.5 |
| Bananenschil | 1 |
| Plastic zak | Verbrokkelt, maar breekt niet af |
| Kauwgom | Minimaal 20 |
| Glazen fles | Breekt niet af |
| Aluminium blikje | Breekt niet af |
| Stalen blikje | Minimaal 50 jaar |
Gevolgen van zwerfafval
Zwerfafval kan vele gevolgen hebben voor mens, dier en milieu. Om te beginnen ziet het er niet zo netjes uit als overal afval in de omgeving ligt. Daarbij kan het ook nog eens gaan stinken en komt er ongedierte op af. Zoals je hierboven al kunt lezen is er groot verschil in hoelang het duurt voordat iets is afgebroken. Plastic, bijvoorbeeld, verteert helemaal niet, maar verbrokkelt alleen. Hierdoor is het op straat gooien van plastic een groot probleem. Het kan namelijk de zee in waaien, dit draagt bij aan de Plastic soep in de zeeën en oceanen. Dieren kunnen stikken in de plastic verpakkingen, maar ze kunnen het ook opeten. Doordat het plastic niet verteert, verhongeren de dieren. Daarnaast kunnen kleine stukjes plastic in de bodem en in het water belanden. Dit zorgt ervoor dat er stukjes plastic in ons voedsel of in het voedsel van de dieren terecht komt.
Verder kost het ook nog eens ontzettend veel geld. Er zijn veel organisaties die Nederland schoon proberen te houden. Zij proberen al het zwerfafval op te ruimen. Dit is zo'n 50 miljoen kilo afval per jaar. Om al dit afval op te ruimen is er erg veel geld nodig. Er wordt dan ook per jaar ongeveer 250 miljoen euro uitgegeven om al het zwerfafval in Nederland op te ruimen. Al het zwerfafval dat wordt verzameld, wordt vervolgens verbrand. Het kan dan niet meer gerecyled worden. Dit betekent dat er veel grondstoffen verloren gaan door het afval niet in de prullenbak te gooien.
Wat doet Nederland tegen zwerfafval?
Er zijn erg veel organisaties en gemeenten die zich inzetten tegen zwerfafval. Je kunt hier ook zelf bij aansluiten. Voorbeelden van deze organisaties zijn:
- Stichting Nederland Schoon, zij proberen te bereiken dat iedereen aan de slag gaat met zwerfafval opruimen: in je eentje of samen. Ook is er de Landelijke Opschoondag, meestal jaarlijks in de maand maart.
- En verder Landschappen.nl, dat onder andere de Natuurwerkdag Junior houdt.
- De gemeente waar je woont is vaak bereid om je spullen uit te lenen wanneer je van plan bent de omgeving op te ruimen. Voor gemeentes is het erg belangrijk om zwerfafval tegen te gaan. Wanneer de omgeving er netjes uitziet, zal het aantrekkelijker zijn voor mensen. Gemeentes doen dan ook erg hun best om het zwerfafval tegen te gaan. Zo worden er op veel plekken prullenbakken neergezet. Ze zijn opvallend en staan goed in het zicht. Zo valt het mensen op en zullen ze er eerder hun afval weggooien. Daarbij is het belangrijk dat deze prullenbakken op tijd worden geleegd en schoongemaakt. Op deze manier blijft het fijn om je afval er weg te gooien. Als een prullenbak vol zit met afval en er niks meer bij past, gooi je minder snel je afval erin. Ook kan de gemeente zorgen dat er meer wordt gehandhaafd. Er wordt meer in de gaten gehouden of de omgeving schoon blijft en mensen worden zich er bewust van gemaakt wanneer dit niet gebeurt. Ook kun je van mensen die er voor de gemeente op toezien, zogenaamde handhavers, een boete van wel 140 euro krijgen wanneer je afval op straat gooit. Trouwens: ook winkels en Horeca zijn verplicht om hun omgeving schoon te houden. Zij moeten zorgen dat het gebied rond de winkel schoon blijft.
- Tot slot kunnen ook scholen, sportorganisaties en buurtverenigingen zich inzetten om de omgeving schoon te houden. Nederland Schoon heeft bijvoorbeeld veel acties waar je je bij kunt aanmelden. Ook worden er lesprogramma's voor scholen aangeboden. Kijk bij Aandeslagmetafval.nl.
Campagnes
Naast dat deze organisaties en gemeenten zelf acties beginnen om het afval op te ruimen, maken ze ook campagnes. Dit betekent dat ze een soort reclame maken om mensen te overtuigen om hun afval op te ruimen. Uit onderzoek blijkt helaas dat deze campagnes nog niet het gewilde resultaat opleveren, al kan het tegelijk zijn dat ze nog niet aansprekend genoeg zijn. Tot nu toe is het gedrag van mensen door de reclamecampagnes in ieder geval nog niet merkbaar veranderd.
Statiegeld en minder wegwerpverpakkingen
Verder begint er steeds meer verbod te komen op wegwerpverpakkingen. Zo zijn gratis plastic tassen sinds 2016 verboden en worden plastic rietjes steeds meer vervangen door rietjes van afbreekbaar materiaal zoals karton. Ook wordt er gekeken of er op meer verpakkingen, net als plastic flessen, statiegeld kan komen. Voor (niet ingedeukte) blikjes is dat per 1 april 2023 ook het geval. Dit zal er voor zorgen dat mensen gemotiveerd worden om hun verpakkingen terug te brengen naar de winkel.
Wat kan je zelf doen tegen zwerfafval?
Er zijn veel verschillende dingen die je kan doen om zwerfafval tegen te gaan. Het is belangrijk dat je zelf niks op straat gooit. Hieronder staan een aantal voorbeelden om het zwerfafval te verminderen.
- Gooi al het afval in de prullenbak, want zo voorkom je afval op staat of in de natuur.
- Spreek de rommelmaker aan op zijn gedrag.
- Laat geen ballonnen in de lucht, deze komen later weer terug in de natuur.
- Begin een opruimactie. Ga samen de straat op om op te ruimen!
- Laat een prullenbak neerzetten door de gemeente. Bij diverse gemeenten kun je ook een prullenbak adopteren. Je zorgt er dan zelf voor dat je hem op tijd leegt als hij vol zit.
Bronnen
- TUE, Broeders, R., Midden, C., & Ham, J. (2010). Zwerfafval: Met automatisch gemak gooi je het in de afvalbak. TUE, 6–65. Geraadpleegd van http://www.kenniswijzerzwerfafval.nl/sites/default/files/media/TU%20Eindhoven_Met%20automatisch%20gemak%20gooi%20je%20het%20in%20de%20afvalbak.pdf
- Rijkswaterstaat. (2020, 13 juli). Zwerfafval. Geraadpleegd op 30 oktober 2020, van https://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterbeheer/natuur-en-milieu/zwerfafval/index.aspx#230943
- Supporter van schoon. (z.d.). Alles over zwerfafval. Geraadpleegd op 30 oktober 2020, van https://www.supportervanschoon.nl/over-zwerfafval/#slide-2
- MilieuCentraal. (z.d.). Zwerfafval: zo voorkom je het. Geraadpleegd op 2 november 2020, van https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/voorkom-afval/zwerfafval/#:%7E:text=Geschat%20wordt%20dat%20er%20in,of%20in%20het%20groen%20belandt.
- Mijers, M. (2016). Waarom langdurig milieuvriendelijk gedrag niet altijd vanzelfsprekend is. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 298–310. Geraadpleegd van https://dare.uva.nl/search?identifier=d79945e1-9db4-47fc-ba45-739aa5230776
- Recycling Netwerk. (2020, 13 oktober). Dutch government must decide deposits on cans in this term of office. Geraadpleegd op 2 november 2020, van https://recyclingnetwerk.org/2020/10/13/dutch-government-must-decide-deposits-on-cans-this-term-of-office/
- Ministerie van Algemene Zaken. (z.d.). Afval. Geraadpleegd op 2 november 2020, van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/afval
- Nederland Schoon. (z.d.). Gemeenteprogramma-zwerfafval. Geraadpleegd op 2 oktober 2020, van https://www.nederlandschoon.nl/Gemeenteprogramma-zwerfafval