Zadel (fiets)
Een fietszadel is het onderdeel van een fiets waarop je zit als je fietst. De betere fietszadels zijn van leer. Dat men een fietszadel "zadel" noemt en niet zitje of zitting, komt doordat de fiets als een soort paard werd beschouwd. Want een fiets wordt ook wel "stalen ros" (ros = paard) genoemd. Het ontwerp is vermoedelijk afgeleid van een zadel voor op een paard, maar dan kleiner en zonder zijflappen. Hoewel er tegenwoordig weinig onderscheid meer is tussen een heren- en een dameszadel, herken je in het midden een versteviging (de boom) en aan weerskanten daarvan een zachter gedeelte wat het zitbeen van de bereider opvangt. Ook dat is vergelijkbaar met een paardenzadel. Onder het zadel zijn stalen veren aangebracht om het zitcomfort te verbeteren. Tegenwoordig zit er onder het kunstleer vaak gel dat de schokken helpt op te vangen.
Dierenzadel
Bij het berijden van een paard zit men ook op een zadel (tenzij het paard niet opgezadeld is). Het is een geheel van doeken of leer wat als zitgedeelte dient voor een berijder van een dier, vastgemaakt aan de rug van een dier door een singel. De singel is een soort brede riem die vanaf het zadel om de buik van het dier zit en aan de andere kant bij het zadel wordt vastgemaakt. Het meest voorkomende type is het ruiterzadel ontworpen voor een paard. Er zijn echter gespecialiseerde zadels gemaakt voor ossen, kamelen en andere dieren.
Het is niet precies bekend wanneer ruiters voor het eerst een soort vulling of bescherming begonnen te gebruiken, maar een deken bevestigd door een of andere vorm van singel of touw was waarschijnlijk het eerste "zadel", later gevolgd door meer uitgebreide gewatteerde ontwerpen.
Het meest voorkomende type zadel wat wereldwijd wordt gebruikt is het Engelse zadel.
Geschiedenis
Er is bewijs, hoewel daarover de meningen verschillen, dat mensen niet lang na de domesticatie voor het eerst op het paard begonnen te rijden, mogelijk al in 4.000 v. Chr. De vroegst bekende zadelachtige uitrustingen waren omzoomde doeken of kussens die rond 700 v. Chr. door de Assyrische cavalerie werden gebruikt. Deze werden vastgehouden met een singel met borstriemen en cruppers (staartriemen). Vanaf de vroegste afbeeldingen werden zadels statussymbolen. Om te pronken met iemands rijkdom en status, werden zadels versierd met gedetailleerd naai- en leerwerk, edele metalen zoals goud, houtsnijwerk en hoorn en andere versieringen.
De Noord-Iraans Euraziatische nomaden, in Europa bekend als Scythen en in Azië als Saka, ontwikkelden een vroege vorm van zadel met een soort frame, dat uit twee parallelle leren kussens bestond, met een singel eraan vast, een crupper, borstplaat en een vilten zadeldek versierd met dierenmotieven. Deze bevonden zich in de vondsten van Pazyryk. Deze zadels, gevonden op het Ukok-plateau in Siberië, werden gedateerd op 500-400 v. Chr. Afbeeldingen als bewijs van een voorloper van het moderne zadel is gevonden in de kunst van de oude Armeniërs, Assyriërs en steppenomaden afgebeeld op de Assyrische stenen reliëfsnijwerken uit de tijd van Ashurnasirpal II. De Scythen ontwikkelden ook een vroeg zadel met vulling en decoratieve versieringen. Hoewel ze noch een stevige boom (versteviging in het zadel) noch stijgbeugels hadden, boden deze vroege boomloze zadels en onderleggers bescherming en comfort aan de ruiter, met een lichte verbetering van de veiligheid. De Sarmaten gebruikten ook een opgevuld boomloos vroeg zadel, mogelijk al in de zevende eeuw voor Christus en oude Griekse kunstwerken van Alexander de Grote van Macedonië tonen een zadeldek.
Vroege zadels met massieve bomen waren gemaakt van vilt dat een houten frame bedekte. Chinese zadels zijn afgebeeld tussen de cavaleriepaarden in het Terracottaleger van de Qin-dynastie, voltooid in 206 v. Chr. Aziatische ontwerpen kwamen in opkomst tijdens de Han-dynastie in China, ongeveer 200 v. Chr. Een van de vroegste zadels met massieve bomen in de westerse wereld was het ontwerp met de vier hoorns, dat voor het eerst werd gebruikt door de Romeinen in de 1e eeuw v. Chr. Geen van beide ontwerpen had stijgbeugels.
De komst van de stijgbeugel was een van de mijlpalen in de zadelontwikkeling. Het eerste stijgbeugelachtige voorwerp werd uitgevonden in India in de 2e eeuw voor Christus, en bestond uit een eenvoudige leren riem waarin de teen van de berijder werd geplaatst. Het bood echter weinig steun. Men denkt dat nomadische stammen in Mongolië de uitvinders waren van de moderne stijgbeugel, maar de eerste betrouwbare afbeelding van een ruiter met gepaarde stijgbeugels werd in China gevonden in een graf van de Jin-dynastie uit ongeveer 302 na Chr. De stijgbeugel leek in 477 na Chr. wijdverbreid te worden gebruikt in heel China en verspreidde zich later naar Europa. Deze uitvinding gaf veel steun aan de berijder en was belangrijk in de latere oorlogsvoering.