Sperzieboon

Sperzieboon Phaseolus vulgaris


Leefgebied	Midden- en Zuid-Amerika (oorspronkelijk)
Leefomgeving	Tuinen, akkers en broeikassen
Behoort tot de	Vlinderbloemenfamilie

Portaal Biologie

Een sperzieboon is een boon uit de vlinderbloemenfamilie. Het is de vrucht van de gewone boon. De gewone boon is een plant waarvan ook de bruine boon, kidneyboon en zwarte boon afstammen. Deze verschillende bonen zijn allemaal varianten (cultivars) van de gewone boon.

Sperziebonen zijn groenten. Ze worden met de schil gegeten. Vaak kun je sperziebonen al voorgekookt in een potje of blikje kopen, maar verse, ongekookte sperziebonen zijn ook verkrijgbaar. De sperzieboon moet niet verward met de snijboon die een stuk grover, groter en platter is.

De sperzieboon heeft verschillende namen, waaronder prinsessenboon, slaboon, herenboon, breekboon en haricot vert.

Geschiedenis

Sperziebonen komen oorspronkelijk uit Midden- en Zuid-Amerika. Via kolonialisme kwamen de sperziebonen uiteindelijk in Europa terecht. Hier worden zij al eeuwenlang verbouwd. In Nederland werden sperziebonen samen opgediend met asperges. Hierdoor werden zij "aspergiebonen" genoemd, wat later verkort werd tot "sperziebonen".

Sperziebonen op een stuk akker

Vroeger waren sperziebonen een zomergroente. Hier betekent dat verse sperziebonen alleen ’s zomers te koop waren. De conserven waren meestal het hele jaar door beschikbaar (aangezien deze langer houdbaar zijn). Tegenwoordig zijn sperziebonen het hele jaar door beschikbaar. In de zomer kunnen ze in Nederland en België gekweekt worden. ’s Winters worden zij uit Senegal of Marokko gehaald.

Kweekinformatie

De sperzieboon houdt niet van vorst. Hierdoor kunnen zij pas na IJsheiligen (15 mei) geplant worden. Na deze datum is er namelijk geen kans op nachtvorst meer. De bonen worden hierdoor tussen half mei en juni geplant. In een broeikas kan dit al eerder.

Sperziebonen houdt van een zonnige plaats. Ze moeten in geultjes geplant worden tegen een rek of stokken (bonenstaken). Vaak wordt er een constructie met touwtjes gemaakt, waar de bonen tegen aan kunnen groeien. De hoogte van de plant erg afwisselen, maar vaak worden ze zo’n 50 centimeter.

De sperzieboon is eenjarig en groeit tamelijk snel. In de zomer krijgt de plant kleine, paars-witte bloemen. Na het bevruchten groeien hier de sperziebonen aan. Tijdens de zomer kunnen sperziebonen vaak twee keer per week geoogst worden. Het oogsten vindt plaats tussen juli en augustus.

Bereiding

Sperziebonen moeten altijd gekookt worden!

Sperziebonen kunnen niet rauw gegeten worden. In rauwe sperziebonen zit namelijk het stofje lectine, wat giftig is voor mensen. Sperziebonen moeten daarom altijd gekookt worden. Tijdens het koken verdwijnt de lectine uit de bonen. Ook worden de bonen een stuk zachter.

In de supermarkt worden sperziebonen als conserven (in blik of glazen pot) en rauw verkocht. De bonen uit conserven zijn al voorgekookt. Hierdoor kunnen deze weer wel rauw gegeten worden. Ook hoeven ze slechts kort opgewarmd te worden. Er bestaan ook sperziebonen die voorgesneden zijn in kleine reepjes. Deze bonen worden soms onterecht verward met snijbonen.

De rauwe bonen hebben meer bereiding nodig. Van iedere boon moeten de uiteindes afgesneden worden. Ook kunnen langere bonen door de midden worden gesneden. De sperziebonen moeten vervolgens in een pan met water worden gekookt totdat de bonen gaar zijn.

Gebruik

In de Nederlandse en Belgische keuken worden sperziebonen vaak samen gegeten met aardappels en vlees. Ook kunnen sperziebonen in salades (zoals salade niçoise en tonijnsalade) gebruikt worden. Sperziebonen kunnen daarnaast nog in rijst- en wokgerechten gebruikt worden.

In het Surinaamse gerecht roti worden vaak sperziebonen toegevoegd. In Suriname gebruikt men echter geen sperziebonen, maar kousenband. Kousenband lijkt erg op sperziebonen, maar is een stuk langer.