Nelson Mandela
| Nelson Mandela | |
|---|---|
| |
| Nelson Mandela in 2008 | |
| Naam voluit | Nelson Rolihlahla Mandela |
| Geboren | 18 juli 1918 |
| Geboren te | Mvezo, .svg){kind=small} Unie van Zuid-Afrika
|
| Overleden | 5 december 2013 (95 jaar) |
| Overleden te | Johannesburg,  Zuid-Afrika
|
| Gehuwd met | Evelyn Ntoko Mase (geh. 1944; ges. 1958) Winnie Madikizela (geh. 1958; ges. 1996) |
| Partij | Afrikaans Nationaal Congres |
| Functie | 1e president van Zuid-Afrika |
| Aantreden | 10 mei 1994 |
| Aftreden | 14 juni 1999 |
| Voorganger | Frederik Willem de Klerk |
| Opvolger | Thabo Mbeki |
| Functie(s) | |
| 19e secretaris-generaal van de niet-gebonden beweging 11e voorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres | |
Portaal  Politiek
| |
Nelson Rolihlahla Mandela is geboren op 18 juli 1918 te Johannesburg, en overleden op 5 december 2013. Mandela was de eerste gekleurde president van Zuid-Afrika en is bekend geworden door zijn strijd tegen apartheid, deze heeft hij het grootste deel van zijn leven heeft gevoerd. Daardoor heeft hij 27 jaar in de gevangenis gezeten. Hij werd op 11 februari 1990, snel na de val van de Berlijnse muur vrijgelaten. In Zuid-Afrika staat hij vooral bekend onder de naam Madiba, een soort "Vader des Vaderlands".
Leven
Jeugd
Nelson Mandela werd geboren in Mvezo, een klein dorpje vlak bij Qunu, dat in het gebied Transkei ligt. Mandela heeft een Europese en een Afrikaanse naam. Zijn Afrikaanse naam Rolihlahla betekent herrieschopper/onruststoker. Zijn Europese naam is Nelson Mandela.
Mandela's vader was een rijke hoofdman, genaamd Gadla Henry Mphakanyiswa. De moeder van Mandela, Nasekeni Fanny, was de derde vrouw van zijn vader. In Zuid-Afrika was het toen gebruikelijk dat je meerdere vrouwen had als je rijk was. Nelson had drie zussen, drie halfbroers en zes halfzussen. Die halfbroers en -zussen waren van de andere twee vrouwen van Mandela's vader.
Mandela luisterde veel naar de verhalen van de volwassenen. Die gingen over de vroegere tijd, toen de donkere mensen en de kleurlingen het nog goed hadden. Deze verhalen zijn opgenomen in het ‘Het Madiba-Boek’ (Mandela, 2002). Toen Nelson wat ouder werd, begon hij te begrijpen wat voor slecht leven de kleurlingen in zijn land eigenlijk hadden. Hij wilde zijn volk naar een beter leven dragen.
Nelson had de mogelijkheid om zijn studies voort te zetten. Hij had het geld daarvoor. Hij ging naar de Universiteit van Fort Hare in Alice, daar studeerde hij rechten. Mandela wilde advocaat worden om zo te vechten tegen de apartheid, het systeem van rassenscheiding dat toen actief was in Zuid-Afrika. Als jonge advocaat had hij al veel succes (Stengel, 2013).
Huwelijken en gezin
In 1944 trouwde Nelson met Evelyn Mase (de nicht van Walter Sisulu, een vriend van Nelson die samen met hem een belangrijke rol in de strijd tegen de apartheid en het ANC had gespeeld). Samen kregen ze twee zonen en twee dochters, van wie er een direct na de geboorte al stierf. De relatie tussen hem en Evelyn eindigde in een scheiding.
Mandela vond een andere vriendin, Winnie Mandela, met wie hij in 1958 trouwde. Samen kregen zij twee dochters (NOS, 2013). Winnie heeft net als Walter een belangrijke rol gespeeld in het leven van Nelson Mandela. Mandela werd in 1962 opgepakt. Winnie zette zijn strijd tegen de apartheid voort. Daardoor heeft ook Winnie een tijd (18 maanden) in de gevangenis gezeten. Doordat zij de strijd tegen apartheid voortzette werd ook Winnie bekend bij de Zuid-Afrikaanse bevolking. In 1996 scheidde Nelson van Winnie, omdat zij geweld bleef gebruikten tegen de blanken om zo macht te krijgen. Ze waren 38 jaar getrouwd geweest waarvan Mandela 27 jaar in de gevangenis zat. Twee jaar later trouwde Nelson met zijn derde en laatste vrouw, Graça Machel.
De apartheid en gevangen
De apartheid betekent dat er aparte mensgroepen waren zoals 'witte' en 'zwarte'. De witten hadden het goed, de zwarten hadden het heel wat minder goed. Zo waren er bijvoorbeeld kantoren, wijken, en zitplaatsen in een bus of tram die alleen voor de zwarten of blanken of kleurlingen bestemd waren (Brown & Company, 1994).
En in 1948 werd de apartheid officieel bij de wet geregeld. Het leven voor de zwarte mensen werd nog slechter dan het al was. Er werden steeds meer mensen in de gevangenis gezet en doodgeschoten. Het leven voor de donkere mensen was bijzonder slecht als gevolg van de racistische wetten. Toch was er een man die het vol kon houden in de gevangenis en doorzette: Nelson Mandela. Voor Nelson Mandela hebben nog steeds veel mensen ontzag.
Nelson Mandela werd in 1962 gevangen genomen, samen met andere leiders van het ANC (African National Congres). Deze organisatie werd opgericht in 1912. Zij wilde dat zowel de zwarten als de kleurlingen het net zo goed hadden als de blanken. Omdat het ANC bereid was om geweld te gebruiken, werd ze gezien als een terreurorganisatie, ze waren illegaal. Er waren inmiddels meerdere doden gevallen bij allerlei protesten en andere incidenten.
De eerste gevangenis waarin hij werd opgesloten was in Pretoria. Hij kwam daar op zijn vierenveertigste en werd veroordeeld tot vijf jaar. De gevangenen die streden tegen de apartheid hadden het nog slechter dan de andere gevangenen. Ze kregen slechte kleren en slecht voedsel. Na een half jaar werd Nelson naar Kaapstad gebracht, vanwaar hij per boot naar de streng beveiligde gevangenis werd gebracht op het Robbeneiland. Ook daar was het leven hard, nog veel harder dan in Pretoria, want op Robbeneiland werd hij gedwongen om zwaar werk te doen, vooral het hakken van grote stenen. In 1964 dachten de regering en de rechter dat hij deel had genomen aan sabotageacties en dat hij grof geweld tegen andere mensen gebruikte. Mandela werd opnieuw veroordeeld, deze keer voor levenslang.
Toen Nelson in de gevangenis zat, mocht hij de eerste 10 jaar niets lezen. Hij mocht ook niet met de andere gevangenen praten, dit om te voorkomen dat ze weer actie gingen voeren. Nelson mocht maar heel weinig bezoek ontvangen. Dat was ook een van de redenen dat hij zijn vrouw Winnie Mandela haast nooit zag. Ook had Winnie Mandela ‘huisarrest’, omdat ze, net zoals Nelson, vocht tegen de apartheid. Het leven op Robbeneiland werd versoepeld in de loop van de jaren. Gedurende de laatste 10 jaar van zijn gevangenschap kreeg hij meer vrijheden. Een belangrijke oorzaak was de toenemende belangstelling in westerse landen voor Apartheid in Zuid-Afrika. In Nederland werd het zelfs als heel pijnlijk ervaren dat het woord "Apartheid" een van de weinige Nederlandse woorden werd dat internationaal werd gebruikt.
Westerse protesten tegen Apartheid
In Europese landen en in de Verenigde Staten van Amerika kwam er steeds meer protest tegen Apartheid. Nelson Mandela werd een grote bekendheid. Ook andere strijders tegen Apartheid, zoals de Anglicaanse bisschop Desmond Tutu werden bekend. In 1984 kreeg Desmond Tutu zelfs de Nobelprijs voor de Vrede vanwege zijn protesten. Ook steeds meer popartiesten maakten protestsongs tegen Apartheid. Toen Nelson Mandela nog onbekend was bij het grote publiek, werd het liedje "Free Nelson Mandela" gemaakt. Nadat het een grote hit werd, kwamen er veel meer artiesten met liedjes over Nelson Mandela. Een van de bekendste liedjes heette "Gimme hope Joanna". Het stond zelfs wekenlang in de top 3. Andere beroemde artiesten die meezongen tegen Apartheid waren U2, Simple Minds, Peter Gabriel, Bruce Springsteen, en nog vele anderen. Toen Nelson Mandela in 1988 op 18 juli 70 jaar oud werd, werd er een 12 uur durend concert gegeven door meerdere bekende artiesten. Het werd zelfs in meer dan 100 landen op televisie uitgezonden. Nelson Mandela zat toen nog in de gevangenis. Westerse landen boycotten veel producten uit Zuid-Afrika. Het land werd steeds meer afhankelijk van landen als Sovjet Unie en China.
Vrijgelaten en het einde van de apartheid
In de laatste periode van zijn gevangenschap werd Mandela een paar keer aangeboden om vrijgelaten te worden. Maar keer op keer weigerde hij en zei: "Ik verlaat deze gevangenis alleen, als ik echt vrij ben om te staan en te gaan waar ik wil, als ik echt kan doen wat ik wil. Ik zal deze gevangenis nooit verlaten om naar een ander land te gaan zoals jullie van me willen." Toen in Zuid-Afrika Frederik de Klerk inseptember 1989 werd gekozen tot president, had niemand er vertrouwen in dat Nelson Mandela zou worden vrijgelaten. Dat had niet alleen met de racistische wetten van het land te maken, maar de leiders waren ook bang dat Nelson Mandela een lichte vorm van het communisme wilde invoeren. Ze waren bang dat hij met het ANC de bedrijven wilde nationaliseren. Dat zou dan betekenen dat van veel bedrijven alles zou worden afgepakt en dat die bedrijven dat al hun geld in Zuid-Afrika kwijt waren. De angst voor het communisme en het nationaliseren van de bedrijven veranderde toen in 1989 op 9 november in Berlijn de muur viel. De angst voor het communisme was verdwenen. Frederik de Klerk ging veel overleggen met westerse leiders als Margaret Thatcher en George Bush en besloot Apartheid op te heffen. Dat gebeurde binnen een maand. Op 11 februari 1990 verklaarde hij zelfs Mandela vrij om te gaan en staan waar hij maar wilde en kwam Winnie Mandela haar man ophalen uit de gevangenis. In 1990 begon de tijd van een eerlijk en democratisch land en werden er steeds meer apartheidsregels afgeschaft. Bedrijven werden niet genationaliseerd. Er ontstonden andere problemen, zoals de snelle opkomst van AIDS en een grotere werkeloosheid.
President
Op 27 april 1994 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden, Mandela had zichzelf verkiesbaar gesteld, er werd massaal op hem gestemd, hij werd dan ook als president gekozen. Op 10 mei 1994 begon hij als president van Zuid-Afrika. Hij bleef dit tot 1999, daarna werd hij opgevolgd door Thabo Mbeki.
De Nobelprijs
Nelson kreeg de Nobelprijs voor de Vrede in 1993, samen met Frederik Willem de Klerk. Ze kregen die omdat zij er alles aan deden om de apartheid af te schaffen en van Zuid-Afrika een gelijk land te maken.
Laatste levensjaren
In de eerste jaren na zijn presidentschap bleef Mandela zich actief inzetten voor allerlei goede doelen, zoals het helpen van kinderen in armoede en de strijd tegen aids. Zijn oudste zoon Makgatho overleed in 2005 aan deze ziekte. In 2004 besloot Mandela zich terug te trekken uit het openbare leven en hij vestigde zich in Johannesburg. Vanaf 2009 ging zijn gezondheid sterk achteruit en verscheen hij bijna niet meer in het openbaar. Wel was hij nog aanwezig bij het Wereldkampioenschap voetbal 2010 dat in Zuid-Afrika gehouden werd. In zomer van 2013 verbleef Mandela drie maanden in het ziekenhuis vanwege een zware longinfectie. Hij overleed uiteindelijk een paar maanden later in zijn eigen huis. Hij werd begraven in Qunu, zijn geboortestreek.
Bekende uitspraken
“Niemand wordt geboren om een persoon met een andere huidskleur, achtergrond of geloof te haten.”
“Een mens leert haten. Als we kunnen leren om te haten dan kunnen we ook leren om lief te hebben. Liefde komt gemakkelijker in ons hart dan haar tegenpool.”
Video
Bronnen
- Brown, L., & Company, L. (1994). Long Walk to Freedom. The Autobiography of Nelson Mandela. Back Bay Books.
- Chadwick, K. (Regisseur). (2013). Long Walk to Freedom [Film]
- Mandela, N. (2002). The Madiba Stories. Kaapstad: Tafelberg-Uitgevers.
- NOS. (2013, december 12). Nelson en Winnie. NOS - Buitenland, p. 2.
- Stengel, R. (2013). Nelson Mandela - 15 lessen over leven, liefde en leiderschap. Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgevers.