Roemeense Revolutie
| Roemeense Revolutie | ||
|
| ||
|---|---|---|
| Massale protesten in de stad Sibiu | ||
| Datum | 16 - 25 december 1989 | |
| Locatie |  Roemenië
| |
| Overwinning voor | Roemeense revolutionairen | |
| Resultaat | Einde van de Socialistische Republiek Roemenië Afzetting en veroordeling van Nicolae Ceaușescu Vrije verkiezingen en democratisering van Roemenië | |
| Strijdende partijen | ||
.svg){kind=small} Roemeense regering
|
.svg){kind=small} Roemeense revolutionairen
|
|
| Communistische Partij Securitate Roemeens leger (tot 22 december) |
Anti-communisten Liberale communisten Roemeens leger (vanaf 22 december) |
|
| Leiders | ||
| Nicolae Ceaușescu Elena Ceaușescu |
Geen | |
Portaal  Geschiedenis
| ||
De Roemeense Revolutie was een korte revolutie in 1989 in Roemenië. De Roemeense Revolutie was onderdeel van de val van het communisme in Oost-Europa. In 1989 viel het communisme in het ene na het andere Oost-Europese land. Roemenië was een van de laatste landen en het enige Oost-Europese land waar dit gewelddadig verliep.
De revolutie brak uit op 16 december 1989, nadat andere Oost-Europese landen al het communisme hadden afgeschaft. In Timișoara ontstonden protesten van de Hongaarse minderheid in Roemenië tegen dictator Nicolae Ceaușescu. De Hongaarse minderheid was beïnvloed door Hongarije, waar vrije verkiezingen werden uitgeroepen. De opstandelingen eisten dat hetzelfde in Roemenië zou gebeuren. Dit protest werd echter neergeslagen door de Roemeense geheime dienst. Desondanks had Roemenië met zoveel politieke en economische problemen te maken dat er protesten in Boekarest uitbraken toen Ceaușescu op een balkon een speech gaf. Deze protesten leidden tot straatgevechten tussen opstandelingen en het Roemeense leger. Na enige dagen besloot het Roemeense leger de kant van de opstandelingen te kiezen. Ceaușescu probeerde Boekarest te ontvluchten, maar werd gearrresteerd. Samen met zijn vrouw (die de premier van Roemenië was) werd hij ter dood veroordeeld. Op 25 december 1989 werden zij omgebracht, terwijl dit op de televisie werd uitgezonden.
Na de dood van Ceaușescu was de Roemeense Revolutie afgelopen, hoewel er nog enige kleinere protesten plaatsvonden. Er kwam een tijdelijke regering en in mei 1990 waren er vrije verkiezingen. Na de Roemeense Revolutie werd Roemenië een democratie. Hierdoor was de Roemeense Revolutie het einde van de Socialistische Republiek Roemenië.
Achtergrond
Economische problemen
De Socialistische Republiek Roemenië had in de jaren 1980 grote economische problemen. O.a. de staatsschuld was erg hoog, waardoor Roemenië begon met de staatsschuld af te lossen. Om geld te besparen werd Roemenen opgeroepen om minder eten en energie te verbruiken. Roemenië kocht hierdoor minder eten, gas en elektriciteit in. Dit zorgde ervoor dat gezinnen 's winters in de kou zaten en veel mensen ondervoed raakten. Ook had Roemenië een hoge sterfte van pasgeboren baby's. In vergelijking met andere Oost-Europese landen was er enorm weinig vrijheid van meningsuiting in het land. Daarnaast was er meer onderdrukking met een geheime politie.
De Roemeense leider Ceaușescu creëerde een persoonlijkheidscultus. Dit betekende dat mensen hem als een soort van keizer vereerden. Ceaușescu was geïnspireerd door Stalin, maar ook door Noord-Korea. Net als in Noord-Korea wilde Ceaușescu een groot gebouw in Boekarest neerzetten; het Parlementspaleis. Dit kostte enorm veel geld om te bouwen en duizenden huizen moesten ervoor worden afgebroken. Het gebouw was zo groot en zo duur dat vrijwel de gehele Roemeense economie gericht was op de bouw van het paleis. In de jaren 1980 kwam Ceaușescu met een plan om het platteland te hervormen. Hij wilde dat de dorpen en boerderijen verdwenen. In plaats daarvan zouden er landbouwcentra komen. Dit zou waarschijnlijk een hoop economische problemen hebben opgeleverd. Deze plannen zijn nooit uitgevoerd, aangezien de Roemeense Revolutie een einde maakte van de plannen.
In Roemenië was er dus grote economische ongelijkheid. Ceaușescu leefde in luxe en gebruikte het Parlementspaleis als zijn privéwoning. Dit paleis zou gevuld worden met allerlei rijkdommen, zoals goud en marmer. Ondertussen leefde de meeste Roemenen met tekorten, armoede, honger en stroomuitval.
Politieke problemen
Doordat er een erge vorm van onderdrukking was in Roemenië, wisten de inwoners niet de Berlijnse Muur in november 1989 viel. Waar inwoners van bijvoorbeeld Hongarije en Polen dit wel wisten, kwam het in Roemenië niet in de kranten terecht. In plaats was er sprake van propaganda; het socialisme was aan het winnen. Ondertussen viel het communisme in steeds meer landen, waaronder Tsjecho-Slowakije.
Roemenië werd ook door andere communistische landen als "extreem" gezien. Waar er meer vrijheid kwam in Oost-Europa gedurende de jaren 1980, was dit niet het geval in Roemenië. Steeds meer landen in de Warschaupact verlieten het militair bondgenootschap en de Sovjet-Unie was net voor de Roemeense Revolutie al uit elkaar aan het vallen.
Verloop
Opstand in Timișoara
Roemenië heeft al eeuwenlang een grote Hongaarse minderheid. Deze minderheid woont vooral in Transsylvanië; een regio in het westen van Roemenië. Op 16 december 1989 brak er een protest uit in de stad Timișoara. De Roemeense overheid wilde namelijk de pastor László Tőkés uit het land zetten. Tőkés had zich namelijk uitgesproken tegen de Roemeense overheid in de interview op de Hongaarse televisie. Hoewel het interview in Hongarije werd uitgezonden, zagen veel mensen in Transsylvanië het ook. Volgens de Roemeense overheid zou de pastor het Roemeense volk hebben beledigd. De kerk ontsloeg de pastor, maar veel mensen protesteerden hiertegen. Dit leidde tot een groot protest in Timișoara. Tegen de avond ging het protest niet alleen meer over de pastor, maar was het gericht tegen de Roemeense overheid.
Tijdens het protest probeerden demonstranten om gebouwen van de geheime politie af te branden. De geheime politie zette traangas en waterkanonnen in. Ook leidde het tot straatgevechten. Toch ging het protest door de volgende dag, waarbij de demonstranten inbraken in het bureau van de communistische partij. Inmiddels was het Roemeense leger in de stad aangekomen, wat opnieuw tot grote protesten leidde. Ceaușescu was op staatsbezoek in Iran en kwam terug naar Roemenië. Op 18 december leek het leger meer controle te hebben, maar de volgende dag braken nieuwe protesten en stakingen uit. Deze protesten werden alleen maar heviger.
Ceaușescu's speech in Boekarest
Op de ochtend van 21 december 1989 gaf Ceaușescu een speech, waarin de opstandelingen in Timișoara veroordeelde. Ceaușescu gaf deze speech vanaf het balkon van een gebouw aan de Piața Palatului, een plein in Boekarest. Dit werd uitgezonden op televisie. Ceaușescu gaf vaker deze speeches en veroordeelde de opstandelingen streng. Hij dacht dat zijn aanhangers op het plein het eens met hem waren. Het publiek reageerde grotendeels niet op hem. Na twee minuten begonnen ze hard "boe" te roepen en te fluiten naar de dictator. Ook begonnen ze met het roepen van de naam van de stad waar de opstanden plaatsvonden. Ceaușescu probeerde het publiek stil te krijgen door met zijn hand te gebaren en te beloven dat hij de lonen zou verhogen. Dit werkte niet en vanuit het niets begon het geluid van vuurwerk, schoten en bommen te klinken. Mensen met megafoons zeiden dat de geheime politie op de mensen schoot. Hierdoor brak grote paniek uit en de meeste mensen vochten tegen de politie en later het leger.
Dit alles werd op televisie uitgezonden, waardoor het gehele land zag dat er in Boekarest een revolutie was uitgebroken. Overal in Roemenië braken vervolgens stakingen en demonstraties uit. Het lukte de televisiezender namelijk niet om de uitzending op tijd te onderbreken. Ceaușescu werd vervolgens van het balkon afgehaald, terwijl er grootschalige protesten in Boekarest uitbraken.
Straatgevechten in Boekarest
In enkele uren na de protesten kwam het Roemeense leger naar Boekarest. Veel burgers waren onbewapend, terwijl het leger met tanks en wapens aankwam. Het leger werd opgeroepen door Ceaușescu. De dictator wilde eerst praten met het volk, maar besloot om hard in te grijpen. Vanaf alle kanten werden de demonstranten beschoten. Hierbij kwamen niet alleen Roemenen om het leven, maar ook twee buitenlandse journalisten. Naast het leger en politie werd ook een brandweer ingezet om demonstranten weg te spuiten. De gevechten gingen de nacht door.
Ceaușescu wilde eerst meteen uit de stad vluchten, maar bleef er tot de ochtend van 22 december. Dit was een grote fout van Ceaușescu, aangezien werkers uit de industriegebieden rondom Boekarest naar de stad afreisden om de protestanten te steunen. De gevechten gingen door en om 10 's ochtends riep de dictator de noodtoestand uit. Ook werd het verboden met meer dan 5 personen bijeen te komen. Ceaușescu riep op om naar huis te gaan en kerst te vieren met de familie. In plaats daarvan werden zijn woorden fout geplaatst. De dictator werd vergeleken met Marie Antoinette, die kort voor de Franse Revolutie zei dat het volk "cake moest eten", toen men haar vertelde over de honger in Frankrijk.
Militaire afvalligheid
Op diezelfde ochtend overleed de Roemeense minister van defensie, Vasile Milea, onder verdachte omstandigheden. Er wordt gedacht dat hij zelfmoord gepleegd had, maar anderen denken dat Ceaușescu hierachter zat. Milea weigerde namelijk meteen in te grijpen. Nadat het nieuws over de dood van de minister naar buiten kwam, begonnen steeds meer soldaten zich tegen Ceaușescu te keren. De dictator koos Victor Stănculescu als zijn nieuwe minister van Defensie. Diezelfde middag nog trok Victor Stănculescu het leger terug en koos de kant van de demonstranten. Hierdoor kregen de demonstranten ook het leger achter zich, waardoor duidelijk werd dat Ceaușescu ging verliezen.
Ceaușescu wilde een tweede poging doen voor een speech, maar deze faalde. Hij vluchtte met zijn vrouw naar het dak van het gebouw, waar een helikopter klaar stond. Ondertussen waren er al demonstranten het gebouw binnengedrongen. Ze wisten de bodyguards te ontslaan en waren slechts een paar meter van de dictator verwijderd. De dictator zat namelijk vast in de lift, aangezien de stroom was uitgevallen. Zijn bodyguards probeerden de liftdeuren open te krijgen en droegen de dictator uit de lift met zijn vrouw. Ze wisten de helikopter in te komen en vlogen naar Snagov. Aangezien de helikopter vol was en niet genoeg brandstof had, moesten ze met auto's vluchten. Dit verliep niet goed en om half vier diezelfde dag nog werden ze door de politie opgepakt.
Arrestatie en proces van Ceaușescu
Ceaușescu en zijn vrouw kregen een speciaal snel proces. De rechter bepaalde op 25 december dat Ceaușescu en zijn vrouw schuldig waren aan verschillende misdaden, waaronder genocide. Het koppel werd hierdoor ter dood veroordeeld. Ceaușescu had technisch gezien het recht om te protesteren hiertegen en een nieuwe rechtszaak aan te vragen, maar dit gebeurde niet. Direct na de uitspraak werd het koppel naar buiten geleid en direct omgebracht door drie soldaten met geweren. Dit moment werd gefilmd en uitgezonden in heel Roemenië. Op deze manier werd duidelijk voor iedereen dat Ceaușescu echt dood was.
Gevolgen
Nadat het leger de kant van het volk koos, was er een omslag in Roemenië. Roemenen begonnen de zegels uit de vlaggen te knippen en verbranden foto's van Ceaușescu. Zijn boeken werd het raam uitgegooid en ook verbrand. Het ombrengen van de dictator werd in heel het land gevierd. Op deze dag werd ook kerst gevierd, waardoor iedereen vrij was. Hierdoor liepen de straten vol en werden er grote feesten gevierd. De Roemeense Revolutie was voorbij, maar in sommige plekken werd nog enige dagen doorgevierd.
Na de revolutie kwam er een tijdelijke regering tot de vrije verkiezingen. Na deze verkiezingen werd Ion Iliescu president van het land. Het zorgde ervoor dat Roemenië een democratie werd. Ook keerden veel vrijheden terug, zoals persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. De communistische partij verdween na de revolutie. Na de revolutie stortte de economie in, aangezien Roemenië een vrije markteconomie werd. Dit leidde tot veel economische problemen, maar aan het einde van de jaren 1990 waren deze grotendeels opgelost.
Vlaggen met gaten?
Op foto's van de Roemeense Revolutie zijn vaak demonstranten te zien die Roemeense vlaggen wapperen met een rond gat in het midden. Op de plaats van het gat zat in de communistische periode een afbeelding (een zegel). Dit zegel is tegenwoordig niet meer aanwezig op de Roemeense vlag, maar toentertijd was dit het zegel van communistisch Roemenië. De demonstranten knipten met een schaar dit zegel uit de vlag om te laten zien dat ze klaar waren met het communisme.
Dit gebeurde voor het eerst tijdens de opstand in Timișoara. Een groep van 30 mannen wapperden zo'n vlag in het kathedraal van de stad. Toen het leger binnen kwam wapperden ze de vlag en zongen Deșteaptă-te, române! Dit was vóór 1947 het volkslied van Roemenië en was toentertijd verboden. Inmiddels heeft men dit lied weer het volkslied van Roemenië gemaakt. De groep mannen kwam niet zelf met het idee om het wapen uit de vlag te knippen. Eerder gebeurde dit al in Boedapest tijdens de Hongaarse Opstand van 1956. Toen knipten demonstranten ook de communistische zegels uit Hongaarse vlaggen om te protesteren. Dit werd door de mannen nagedaan en vervolgens overgenomen door de rest van Roemenië.