Mat '24

Terug naar lijst van treintypen in Nederland

Mat '24 Blokkendozen
Fabrikant	Werkspoor, HAWA, Beijnes, Görlitz
Vervoerder	Nederlandse Spoorwegen
Maximumsnelheid	100 km/h (dienst), 115 km/h (max)
In dienst	bj. 1924-1933 tot 1959
Portaal Openbaar vervoer

Mat '24 of voluit Materieel '24 was de tweede serie elektrisch spoorwegmaterieel in Nederland en de eerste serie van de Nederlandse Spoorwegen. Na de komst van het elektrische stroomlijnmaterieel sinds 1935 (Mat '35) werd de benaming van dit materieel Blokkendozen, vanwege het hoekige model. Men had eerst ervaring opgedaan met het eerste elektrische materieel in Nederland, het ZHESM-materieel uit 1908 dat gebruikt werd op de spoorlijn Rotterdam Hofplein - Scheveningen (Hofpleinlijn). De naam geeft al aan dat ze in 1924 in dienst kwamen. In 1959 gingen de motorrijtuigen uit dienst. De getrokken rijtuigen werden nog tot in 1972 gebruikt.

Aanvankelijk waren ze olijfgroen/crème van kleur. De daken zijn zandkleurig. Na 1928 werden ze donkergroen geschilderd en de stalen daken van deze rijtuigen zijn aluminiumkleurig geschilderd.

Oorspronkelijke varianten

Aanduiding	Aantal	Nummering	Uitvoering	Opmerking
mBD	30	9001 - 9030	Motorrijtuig met bagageafdeling en 2e klasse (40 plaatsen) met bagageruimte
mCd	47	9401 - 9447	Motorrijtuig 3e klasse (88 plaatsen) met aan een zijde een stuurstand en doorgangsmogelijkheid
mC	38	9001 - 9038	Motorrijtuig 3e klasse (88 plaatsen) met aan een zijde een stuurstand, zonder doorgangsmogelijkheid
mABD	4	9001 - 9004	Motorrijtuig 1e en 2e klasse met extra bagageruimte	Gebouwd voor inzet op Haarlem - IJmuiden
mBD	11	9151 - 9161	Motorrijtuig met bagageafdeling en 2e klasse (32 plaatsen) met extra bagageruimte
Aec	27	8501 - 8527	Tussenrijtuig 1e klasse (42 plaatsen)
Bec	33	8501 - 8533	Tussenrijtuig 2e klasse (64 plaatsen)	De 8503 - 8512 zijn de voormalige B 7501 - 7510, de eerste serie geheel stalen rijtuigen van de NS, gebouwd als proef voor de internationale dienst.
Cec	55	8501 - 8555	Tussenrijtuig 3e klasse (88 plaatsen)
ABec	11	8501 - 8511	Tussenrijtuig 1e en 2e klasse voorzien van midden-instapbalkon	Gebouwd voor de lijn Amsterdam-Rotterdam
Ces	3	8101 - 8103	Stuurstandrijtuig 3e klasse (88 plaatsen) met doorloopmogelijkheid	Gebouwd voor inzet op Haarlem - IJmuiden

Overzicht Museummaterieel

Nummer	Bij	Opmerking	Afbeelding
Bd 7507	SGB	Voorheen Bec 8509
Ces 8104	NSM	Stuurstandrijtuig behorend bij mBD 9107. Opgebouwd uit mCd 9411.
Bec 8501	VSM	In eerste instantie bij SSTT. In 1984 naar VSM.
Cec 8503	VSM
Cec 8505	VSM
Cec 8512	Camping De Schaopvolte in Eext
Aec 8508	VSM	Voormalig rijtuig NS Ae4c3 8508, verbouwd tot montagewagen bij NS in 1957 met nummer 165 080 en later UIC 80 84 974 1618. In eerste instantie bij SGB. Op 12 januari 2015 naar de VSM.'
Aec 8514	Camping De Schaopvolte in Eext
Cec 8524	SGB	Voorheen rijtuig B 133
Bec 8527	VSM	Aanwezig als WR 8527
Cec 8533	SGB	Voorheen rijtuig B 134
Cec 8535	VSM
Cec 8536	VSM
Cec 8543	SGB	Voorheen Hoogovens Excursietrein 76102; daarvoor B 8151 / 5704.
Cec 8553	NSM	Vormt samen met Ces 8104 en mBD 9107 een treinstel. Rijtuig Cec 8553 wordt gebruikt als middelste rijtuig van de Museumblokkendoostrein.
mC 9002	2454 CREW	In 1950 vernummerd tot mC 9452. Voormalige motordienstwagen 169306, die vanaf 1967 werd gebruikt voor wegleerritten vanuit het depot Eindhoven als 30 84 978 2 500-7, samen met de mC 9012 (later mC 9462, mB 9462, mDW 169310, 30 84 978 2 501-3). Begin oktober 2021 overgegaan van werkgroep mC 9002 jaap naar stichting 2454CREW
mBD 9006	Wagenwerkplaats Amersfoort	In de jaren dertig vernummerd naar BD 9106, in 1945 CD 9106. In 1956 weer BD 9106. In 1957 verbouwd tot mP 9204. In 1968 vernummerd naar 978 2 812, een jaar later 978 1 802. In 1976 vernummerd naar 978 1 601.
mC 9014	STAR	Aanwezig als C 147. In 2017 verkocht aan M.IJ.S.M., station Marrum-Westernijkerk.
mC 9015	SGB	Aanwezig als B 137
mC 9037	Camping De Schaopvolte in Eext
mBD 9021	Wagenwerkplaats Amersfoort	Voorheen Stibans
mBD 9107	NSM	Heeft de kop van de BD 9016 ('Jim'); vormt samen met Ces 8104 (en Cec 8553) een treinstel.
mCd 9410	NSM	Reed eerder in de Hoogovens Excursietrein als 76105. In gebruik als restaurant bij het Nationaal Smalspoormuseum.
mCd 9415	Spoorzone Tilburg	In 2016 overgenomen van de SGB (rijtuig C 139; wordt gebruikt als restaurant).
mCd 9443	Spoorzone Tilburg	In 2014 overgenomen van de SGB (rijtuig RB 136; wordt gebruikt als hotel).

Boeken en Links

• Van Wijck Jurriaanse, N.J.: Van stoom tot stroom. De Alk, Alkmaar, 1980. ISBN 90 6013 906 2
• Carel van Gestel, Bert van Reems, Lex Tempelman: Elektrische treinen in Nederland, deel 1. De Alk, Alkmaar, 1992. ISBN 90 6013 989 5
• Stalen rijtuigen van de Nederlandse Spoorwegen - Martijn Haman
• Nicospilt.com - Foto's van Mat '24 - Nico Spilt
• Mat'24 - Materieel 1924 (Blokkendoos) - Railwiki
• Mat '24 bij het Spoorwegmuseum

Technische gegevens

Betreft	Mat '24
Aantal	261 rijtuigen, waarvan 130 motorrijtuigen en 131 tussenrijtuigen
Nummering	zie oorspronkelijke varianten
fabrikant	Werkspoor, HAWA, Beijnes, Görlitz
indienst	bj. 1924-1933
uitdienst	In 1959 reden de laatste elektrische Blokkendoostreinen voor reizigersvervoer. De laatste getrokken Blokkendoosrijtuigen reden in 1972 in reizigerstreinen.
asindeling	Bo'Bo' (motorrijtuig), 2'2' (tussenrijtuig)
spoorbreedte	(normaalspoor) 1.435 mm
gewicht	motorrijtuigen: 60 tot 64 ton, rijtuigen: 39 tot 42 ton
aslast
lengte over de buffers	19.80m
breedte	2980 mm
hoogte	3735 mm
draaistelafstand	13 m
radstand
minimale boogstraal
omgrenzingsprofiel
snelheid	100 km/h (dienst), 115 km/h (max)
stroomsysteem	= 1.500 volt
aandrijving	Elektrisch tractiemotoren van Westinghouse of Vickers
overbrenging
vermogen	662 kW per motorrijtuig
trekkracht
treinbeinvloeding	geen
remsysteem	Knorr éénleidingrem, handrem
remopschriften
treinradio
koppeling	schroefkoppeling