Wilhelm II van Duitsland

Keizer Wilhelm II tijdens de Eerste Wereldoorlog

Friedrich Wilhelm Viktor Albert von Preußen, in het Nederlands Frederik Willem Victor Albert van Pruisen (Berlijn, Duitsland, 27 januari 1859 - Doorn, Nederland, 4 juni 1941) was het laatste staatshoofd van Duitsland met de titel "Duits keizer" (dus niet: "keizer van Duitsland") en koning van Pruisen van 1888 tot 1918. Hij was de laatste regerende Hohenzollern. Deze tijd wordt ook wel het wilhelministische tijdperk genoemd. Hij droeg een karakteristieke snor, met opgedraaide punten, die men dan ook de "Keizer-Wilhelmsnor" noemde. Heel veel mensen in zijn tijd droegen ook zo'n snor, omdat ze de keizer zo bewonderden en aanhingen.

Wilhelm II was lichtelijk lichamelijk gehandicapt: hij had een lamme linkerarm doordat hij via een tangverlossing was geboren.

Leger en vloot

Wilhelm hield van pracht en praal: grote parades, veel vertoon - zo ging dat in zijn tijd. Hij deed alles om Duitsland weer een belangrijke plaats op de wereldkaart te geven. Want het oude Duitsland (officieel het Heilige Roomse Rijk) was in 1806 door Napoleon onder de voet gelopen en pas in 1871 weer voorzichtig opgericht. Onder zijn bewind werd Duitsland een koloniale mogendheid en hij versterkte het leger en (vooral) de vloot. Hij was wel niet zo'n groot strateeg als zijn vader, keizer Frederik III (die de Fransen tijdens de Frans-Duitse Oorlog in 1870 zo verpletterend had verslagen), maar zijn liefde voor de krijgsmacht was er niet minder om. Hij was gek op oorlogsschepen en maakte er, als hij zich verveelde tijdens vergaderingen (zoals de mensen nu met hun mobieltje zitten te spelen), op de achterkant van gespreksverslagen prachtige ontwerpen voor, die technisch overigens nooit uitvoerbaar waren.

Wilhelm en de buitenlandse politiek

Wilhelm II dacht dat hij alles kon en wilde alles tegelijk. Dat leidde, met name in de politiek, soms tot grote problemen. Al kort na zijn aantreden stuurde hij de ervaren kanselier (minister-president) Bismarck, de man die nota bene in 1871 het nieuwe Duitse Rijk had vormgegeven, de laan uit. "Wat u doet, kan ik ook wel," zou hij tegen hem gezegd hebben. Zo vond hij het niet nodig dat een belangrijk neutraliteitsverdrag met Rusland werd verlengd, in tegenstelling tot wat de kanselier vond.

Vooral toen hij pas aan het bewind was wilde hij zelf de regie in allerlei staatszaken ter hand nemen. En hij ruilde de bedachtzame buitenlandse politieke koers van Bismarck in voor een agressieve "Weltpolitik". Dat is een Duits woord dat zoveel wil zeggen dat je je met alles wat er op het wereldtoneel gebeurt moet bemoeien. Anders tel je niet mee, vond hij. "Liever een wolf dan een schoothondje," zo zei hij. Ook hield hij verkeerde redevoeringen en zei ondoordachte dingen in een Engelse krant, bijvoorbeeld dat hij een van de weinige Duitsers was die geen hekel aan Engeland hadden. Maar in de loop der jaren bond hij steeds meer in en liet het buitenlands beleid over aan zijn minister v. Bülow.

De Wereldoorlog. Asiel in Nederland

In veel geschiedenisboeken kun je lezen dat Wilhelm II een oorlogszuchtige heerser was die op een wereldoorlog aanstuurde, dat wat later de Eerste Wereldoorlog genoemd zou worden. Maar in werkelijkheid heeft hij er niet zo heel veel aan bijgedragen dat die oorlog er kwam. Tijdens de oorlog zelf werd Wilhelm door de Duitse legerleiding steeds meer naar de achtergrond geschoven. De geallieerden (de tegenstanders van Duitsland in die oorlog) wensten alleen over vrede te praten als Wilhelm zou aftreden. Maar die kon daar pas toe besluiten, toen in Duitsland zelf in november 1918 een communistische revolutie uitbrak. Hij vluchtte toen naar Nederland en vroeg politiek asiel aan. Dat werd hem natuurlijk gegeven, want zo'n beroemde asielzoeker klopt niet iedere dag op je deur. Tot zijn dood, in 1941, woonde hij daarna op het kasteel Huis Doorn bij Doorn in de provincie Utrecht.

In 1941 was de Tweede Wereldoorlog inmiddels uitgebroken en was Nederland bezet door Duitsland, zodat Adolf Hitler, de Duitse president in die dagen, opdracht kon geven de uitvaart van de keizer met militaire eer te laten plaatsvinden. Het lichaam van de keizer rust - ook nu nog - in een mausoleum op het landgoed bij het kasteel. Want Wilhelm wenste pas begraven te worden in Duitsland, als dat land weer een keizerrijk of op z'n minst een koninkrijk was. En dat is nu nog steeds niet zo.

Museum Huis Doorn

Huis Doorn is nu ingericht als museum en er worden rondleidingen gegeven. Het is grotendeels in de oorspronkelijke sfeer gelaten, zodat je een indruk kunt krijgen hoe de keizer daar geleefd moet hebben. Site van het museum.