Dubbele ontkenning

Een dubbele ontkenning is een term uit de taalkunde. Het wordt gebruikt voor een zinsconstructie met twee ontkenningswoorden, terwijl er maar eentje bedoeld wordt. Ontkenningswoorden zijn woorden zoals niet, nooit, niemand en nergens.

Dubbele ontkenningen komen in het Nederlands niet voor. Je kunt bijvoorbeeld niet zeggen "Ik heb nooit geen dorst". De ene ontkenning heft namelijk de andere op, waardoor je eigenlijk zegt "Ik heb altijd dorst". Dit is echter een positieve zin zonder ontkenning. Bij een dubbele ontkenning is de betekenis altijd negatief. In sommige Nederlandse dialecten zijn er nog wel dubbele ontkenningen.

Vooral in Romaanse en Slavische talen komen dubbele ontkenningen voor. De bekendste voorbeelden hiervan zijn het Frans en het Spaans. Een voorbeeld is de Franse zin "Je ne sais pa" (Ik weet het niet). De woorden "ne" en "pa" zijn beide ontkenningswoorden en betekenen "niet". Desondanks wordt er maar één "niet" bedoeld. Een ander voorbeeld is de Spaanse zin "(Yo) no bebo leche nunca" (Ik drink nooit melk). Het woord "no" betekent niet en het woord "nunca" nooit. Je ziet dus weer een dubbele negatie, terwijl er maar één ontkenningswoord bedoeld wordt.