Woordenboek
Een woordenboek is een naslagwerk waarin de betekenis van de woorden van een bepaalde taal gegeven wordt. Een woordenboek heeft de informatie altijd op alfabetische volgorde, van A tot Z dus. Behalve de betekenissen die er worden gegeven is er ook een aanduiding voor de uitspraak en de herkomst (etymologie) van de woorden. Ook de juiste spelling is van belang.
Geschiedenis
De oudst bekende woordenboeken waren spijkerschrift tabletten met tweetalige Sumerisch - Akkadische woordenlijsten, een vertaal woordenboek dus. Het is ontdekt in Ebla (modern Syrië) en gedateerd op ongeveer 2.300 v. Chr, de tijd van het Akkadische rijk (Babylonische rijk, Mesopotamië) dat volgde op het rijk van Sumer.
Een Chinees woordenboek, uit de 3e eeuw v. Chr is de Erya, het oudste nog bestaande eentalige woordenboek.
De Griekse geleerde Philitas van Cos (4e eeuw v. Chr.), dichter en grammaticus tijdens de vroege Hellenistische periode van het oude Griekenland, schreef een baanbrekende woordenschat, het 'Átaktoi glôssai.' Hierin schreef hij de betekenissen van zeldzame Homerische en andere literaire woorden, woorden uit lokale dialecten en technische termen.
Apollonius de Sofist (1e eeuw na Chr.) schreef het oudste bewaard gebleven Homerische lexicon. Het eerste Sanskrietwoordenboek, de Amarakośa. Het is overgeschreven door Amarasimha ca. 4e eeuw na Chr. Het is geschreven in verzen en bevatte ongeveer 10.000 woorden. Daarna volgde er nog vele.
In middeleeuws Europa waren er woordenlijsten met gelijkwaardige woorden voor Latijnse woorden in de volkstaal of in een eenvoudiger Latijn (bijvoorbeeld de Leidse Woordenlijst). Cornelius Kiliaan stelde eind 16e eeuw het eerste Nederlands-Latijnse woordenboek samen.
In het jaar 1863 verscheen het eerste deel van het Woordenboek der Nederlandsche Taal dat in 1998 werd voltooid. Het is een historisch woordenboek dat de Nederlandse woorden vanaf 1500 (tot 1976) beschrijft. Het is het grootste woordenboek ter wereld met tussen de 350.000 tot 400.000 woorden op 49.255 pagina's, die verdeeld zijn over 43 boeken.
Soorten woordenboeken
- Verklarende woordenboeken in één taal
- Woordenlijsten met de juiste spelling (het groene boekje, woordenlijst.org)
- Vertalende woordenboeken
- Synoniemenwoordenboek of thesaurus; bij een opgezocht woord staat geen betekenis, maar wel een aantal andere woorden die (ongeveer) dezelfde betekenis hebben.
- Technisch woordenboek dat zich op een bepaald vakgebied richt
- Medisch woordenboek, dat zich op de geneeskunde richt
- Rijmwoordenboek
- Puzzelwoordenboek
- Er zijn ook veel online woordenboeken die via internet toegankelijk zijn
Een erg bekend woordenboek is de Dikke van Dale, een Nederlands woordenboek dat enorm dik is en veel informatie bevat. Officieel heet het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal, voor het eerst gepubliceerd in 1874. Jaarlijks komen er nieuwe woorden bij, die worden dan in het woordenboek aangevuld.