Vulkaan
Vulkanen zien er vaak uit als flinke bergen. Soms stroomt er vuur of lava uit. Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting. Maar vulkanen hoeven lang niet altijd mooie bergen te zijn. Ze kunnen er ook heel anders uitzien: als gewone scheuren in de grond of als ronde meertjes met helder water. Eigenlijk is een vulkaan alleen maar een gat of een scheur in de grond, waar gloeiend vloeibaar gesteente en gas uitkomt. Dit vloeibare gesteente heet de lava. In de wolken die bij een vulkaanuitbarsting te zien zijn, zitten as en losse stenen die tot heel hoog in de lucht geschoten kunnen worden. Alle lava, as en stenen die eruit komen liggen om het eigenlijke kratergat heen. Bij elke uitbarsting stapelt de vulkaan dus steeds hoger op. Zo groeit na een tijd een echte berg omhoog. Vroeger deelden mensen vulkanen in drie soorten in: werkende vulkanen, slapende vulkanen en uitgebluste vulkanen.
Wat komt er uit een vulkaan?
Lava,gloeiende stenen en gloeiende gassen. Wanneer de lava nog binnenin de vulkaan zit heet het magma. Het heet pas lava als het magma er bij een uitbarsting uikomt. De lava is 600-1200 warm. Na een uitbarsting zie je het uitgestoten materiaal op verschillende plekken rond de vulkaan weer terug. Gloeiende stenen vliegen vanuit een krater omhoog en vallen meestal vlak bij de krater weer op de grond. Bij een goede vulkaanuitbarsting kan de lava 15 tot 18 kilometer de lucht in vliegen. Weggestroomd materiaal kan lava zijn, maar ook as en kleinere steentjes. De lava stroomt van een vulkaanhelling en koelt af. Soms liggen ze er als gestolde rivieren bij, wel kilometers lang. As en kleinere steentjes vliegen bij een uitbarsting hoog de lucht in. Vulkaanas is erg vruchtbaar, daarom liggen er vaak vlak onder een vulkaan velden waar de boeren allerlei granen op verbouwen.
Wat gebeurt er bij een vulkaan?
Magma is een vloeibaar gesteente, dat vanuit de aarde naar boven, dwars door de aardkorst heen komt. Doordat de aarde er nog op drukt word de kracht onder de grond erg groot, daardoor vermengt zich ook gas met de vloeibare magma. Op dat moment is de kracht zo groot dat de aarde het niet meer houdt en open barst. Dit noemen we een vulkaanuitbarsting. De magma (dat nu dan lava heet), de as en kleinere en grotere stenen worden met zeer grote kracht als het ware uit de aarde gespuugd. De lava loopt dan uit de vulkaan naar beneden en verbrand alles wat hij op zijn pad tegenkomt. Lava is eigenlijk gesmolten gesteente en dus héél heet. Soms wel 1200 graden celcius. Het verwoest huizen en bomen alsof ze er niet staan. Soms kan zo’n uitbarsting wel weken duren en loopt de lava dus ver het land in. Dan is de schade door de vulkaan ook enorm groot.
Soorten vulkanen
Uit werkende vulkanen komt vaak lava en as omhoog. Deze zijn vaak al van verre te zien omdat er een grote rook wolk uit komt. Slapende vulkanen houden zich al jaren of soms eeuwen rustig zijn. Deze vulkanen hebben in onze geschiedenis al veel keren een uitbarsting gehad. Uitgebluste vulkanen hebben in de ons bekende geschiedenis nog geen uitbarsting gehad. Alleen aan de vorm van de berg en het materiaal om de berg weten we dat het een vulkaanuitbarsting is geweest. De meeste vulkanen liggen trouwens heel diep in de oceanen en zijn dan meestal plat en breed van vorm. De grootste nog werkende vulkaan ter wereld ligt in Ecuador in Zuid-Amerika. Deze is 5897 meter hoog.
vulkaan Ecudor
Slapend of dood?
Vulkanen kunnen tussen de uitbarstingen jaren zelfs eeuwenlang slapen. In een rustige periode borrelen soms vulkanische gassen op uit de afkoelende magma onder de vulkaan. Terwijl de gassen door de gesteenten van de berg opstijgen,reageren ze met de mineralen in het gesteente waardoor nieuwe mineralen ontstaan. Die zijn vaak fel gekleurd,met grote kristallen.Eenmaal aan de oppervlakte stijgen de gassen in kalm tempo omhoog in een atmosfeer.De krater die na de laatste uitbarstingen overblijft,begint in de loop der tijd te verweren. Op de nieuwe rotsen verschijnen planten en door uitslijting van wind en water worden de hellingen minder steil.Als de rust periode tienduizenden jaren aanhoudt,is het soms nauwelijks meer mogelijk in de berg een vulkaan te herkennen.Pas in die fase kan het veilig zijn om aan te nemen dat de vulkaan echt uitgewerkt is.
De grote uitbarsting van de Vesuvius
De beroemdste uitbarsting in de geschiedens is waarschijnlijk van de vulkaan Vesuvius bij Napels in Italië,in 24 augustus 79 na Christus begon te schudden,werden de bewoners van de Romeinse steden Pompeji en Herculaneum volledig verrast.Warme as regende urenlang op Pompeji neer, tot de stad onder een metersdikke laag bedolven was. Veel mensen ontkwamen, kuchend en strompelend door de duisternis van de aswolk. Iedereen die zich in de stad bevond, werd overvallen door een grote stormvlaag van as en gas (een gloedwolk). De ramp werd precies beschreven door Plinius de Jongere. Hij heeft een brief geschreven naar zijn vriend Tactius, waarop stond hoe de vulkaanuitbarsting eruit zag. De bedolven steden raakten bijna vergeten, tot in de 18e eeuw een begin werd gemaakt met de opgravingen.
Ijslandse vulkaan
In maart 2010 is de Ijslandse vulkaan Eyjafjallajökull uitgebarst met veel as gevolgen vliegtuig verkeer vast Arne niet optijd 1 week te laat aangekomen.
Bestand:Vulkaan 1.gif vulkaan Ijsland
Externe link
Externe videolinks
Ontstaan van vulkanen en eilanden
Vulkanen
de vulkaan kan lava spuwe