Macht

Macht heeft verschillende betekenissen:

• Het is kracht, sterkte, vermogen ("Alles wat in mijn macht ligt"),
• Een vorm van bestuur ("Aan de macht zijn").
• Het kan ook het resultaat van een machtsverheffing zijn, bijvoorbeeld 2³=8 (2x2x2=8).

Onderstaand artikel gaat over macht in de samenleving.

De kroning van koning Rama X - de koning van Thailand (2019)

Wat is macht?

Macht is niet een voorwerp of een mens. Het is meer een positie die iemand kan hebben. Macht kun je krijgen maar ook nemen. Macht zou je kunnen omschrijven als een invloed die je hebt op andere mensen. Je kan macht hebben als baas van een fabriek, maar ook macht als een politieagent. Je kan veel macht hebben zoals de president maar ook weinig zoals een kleuterjuf, ze heeft wel macht maar niet veel.

Hoe krijg je macht?

Macht kan je krijgen door hard te werken, een goede studie te doen en je dan opwerken om een president te worden. Maar macht kan je ook per ongeluk krijgen door als je bijvoorbeeld in een koninklijke familie wordt geboren en dan krijg je macht zonder dat er zelf over na kan denken. Niet elke koning heeft meer de macht zoals vroeger. Dat hangt af hoe een regering is georganiseerd.

De geschiedenis

Macht bestaat al heel lang, al sinds dat de mens bestaat. Toen had je de macht van de sterkste. En dat veranderde steeds meer naar wie de meeste spullen en het grootste huis had (bezit). En uiteindelijk groeide die huizen naar kastelen en daarmee groeide ook de macht. Dit noemen we een feodale macht of adelijke macht, waarbij de kasteelheer de macht heeft over het volk in de omliggende dorpen van het kasteel, zoals in de middeleeuwen.

Na verloop van tijd kregen juist de steden en de daar wonenden handelaren meer macht. Denk aan de tijd van de VOC.

Je had uiteindelijk ook verschillende vormen van macht, vooral bij de adel. Zo had je van klein naar groot een graaf met een graafschap, een hertog met een hertogdom, een koning met een koninkrijk en tenslotte een keizer met een keizerrijk. Die had de meeste macht van zijn land (gebied). En die keizer kon andere mensen ook macht verlenen, simpelweg omdat het gebied zo groot was dat hij niet overal tegelijk kon zijn en de mindere machthebbers voor hem liet werken (regeren).

De persoon met de meeste macht in ons democratisch Nederland is tegenwoordig niet meer de koning maar de minister president. Samen met de ministers en staatssecretarissen bestuurt hij (of zij) ons land en vormt de regering. De regering maakt de wetten. De tweede en eerste kamer met de volksvertegenwoordiging controleren of de wetten die de regering maakt wel goed en uitvoerbaar zijn.

In Nederland worden leden van politieke partijen door het volk gekozen om in een bestuur te gaan zitten. We hebben drie bestuurslagen:

• De gemeente met wethouders, die worden geleid door de burgemeester
• De provincie, die uit hun midden de leden van de eerste kamer kiezen
• Het landelijke bestuur door de regering

Bij elke laag kiest het volk personen van politieke partijen. In principe krijgen de partijen met de meeste stemmen de macht en vormen samen het bestuur. Bij de landelijke bestuurslaag levert de grootste (winnende) partij meestal de minister-president. Met een aantal andere partijen vormen ze een afspraak (een akkoord) en worden de regering. Dat proces tot het komen van het akkoord heet de formatie. Een aantal partijleden wordt minister of staatssecretaris. De overige mensen komen in de tweede kamer

De partijen die niet in het bestuur komen, noem je de oppositie en die hebben ook vertegenwoordigers in de tweede kamer. Samen vormen zij dus de controlerende macht.

Om de vier jaar zijn er voor elke bestuurslaag verkiezingen.

Machtsmisbruik

Niet iedereen kan met macht om gaan, dit merk je erg door de geschiedenis heen. Als je het bijvoorbeeld over de 1e en 2e wereldoorlog hebt, dan kun je denken: Hitler had eigenlijk nooit aan de macht mogen komen. Hij was van mening dat alle mensen die hij niet geschikt vond, zoals de joden en mensen die een stoornis hadden, dat die dood moesten. En hij dacht dat hij dat allen maar kon bereiken door alle landen te veroveren en iedereen te vermoorden waarvan hij dacht dat ze er niet bij hoorden. Wat natuurlijk niet werkt omdat alle mensen nodig zijn op deze wereld. Dit noem je een overheersende macht.

Toch heeft hij dan ook heel veel mensen vermoord. En we zouden er allemaal liever niet over na denken wat er was gebeurd als Hitler had gewonnen, en nu over de wereld zou heersen. Hij gebruikte zijn macht verkeerd; om anderen kwaad te doen. En als je dat doet dan noemen wij dat machtsmisbruik.

Macht in andere landen

In Nederland is de macht goed verdeeld. We hebben een systeem dat voor de meeste mensen goed werkt. En wij mogen als je 18 jaar of ouder bent zelf ook stemmen.

Maar dat is niet in alle landen goed geregeld. In een aantal landen beslist de alleenheersende machthebber alles en jij hebt daar als burger niets over te zeggen. En soms kunnen dergelijke machthebbers het land niet goed regeren.

Als het niet goed gaat met een land, dan heeft dat vaak met de economie van deze landen te maken.

In elk land is het zo, dat je belasting moet betalen. Belasting zit op van alles. Dat gaat dan naar de regering. En die moeten het geld weer verdelen over belangrijke zaken zo als voor uitkeringen of scholen. Maar in sommige landen is dat moeilijk omdat er veel werkloosheid is of omdat het geld oneerlijk verdeeld wordt.