Immanuel Kant

Een portret van Immanuel Kant

Immanuel Kant was een Duitse filosoof en verlicht denker. Hij leefde tussen 1724 en 1804, in de tijd van de Verlichting. Hij zei de mensen dat ze 'mondig' moesten worden, dat ze zelf moesten durven meningen te vormen om zo mee te kunnen doen in de samenleving.

Kant heeft in zijn leven heel veel boeken geschreven over filosofie en de Verlichting. Hij schreef bijvoorbeeld boeken over God, over verschillen tussen de rassen van mensen, en over geestelijk gehandicapten. Kant was ook een wis- en natuurkundige en schreef daar ook enkele werken over.

Kants bekendste werk is 'Kritik der reinen Vernuft' (Kritiek van de zuivere rede, 1781) waarin hij kritiek levert op filosofie en de scheiding tussen empiristische filosofen en rationalistische filosofen, die allebei verschillend nadenken over waar mensen kennis vandaan kunnen halen. Hij gaat erin op zoek naar kennis die we niet uit de ervaring halen. Zijn grote voorbeeld van zulke soort kennis is de wiskunde.

Ethiek

Kant dacht veel na over God. Volgens hem is het niet mogelijk om God te bewijzen, maar er zijn wel aanwijzingen voor het bestaan van God. Dat ligt vooral in de vrijheid die de mens heeft gekregen om andere dingen te doen dan dieren doen. Dieren volgen hun instincten, maar mensen kunnen nadenken over goed en kwaad. Vervolgens kunnen zien kiezen om daarnaar te handelen. Hij vond dat je handelen zodanig moest zijn, dat je wilde dat anderen ook zo zouden handelen. Hij noemde dat het categorisch imperatief. Daarmee bedoelt hij dat je moet doen wat je vind dat je moet doen. Je moet dus alleen handelen om er zelf alleen maar voordeel uit te halen. Dat noemde hij het hypothetisch imperatief.

Kritiek op Swedenborg

Kant geloofde in de filosofie, het nadenken over het leven. Hij was een tijdgenoot van Emanuel Swedenborg. Die heeft jarenlang mystieke ervaringen gehad met allerlei niet-stoffelijke wezens. Kant verwierp deze mogelijkheid. Aan het einde van zijn leven kwam Kant echter daarop terug.

Zijn graftekst

Kant heeft op zijn graf een stukje uit zijn boeken laten zetten. Dat geeft goed aan wat hij het belangrijkste van zijn filosofie vond. Er staat: Twee dingen vervullen de geest met steeds nieuwe en toenemende bewondering en eerbied. De sterrenhemel boven mij en de morele wet in mij. Daarmee bedoelde Kant dat de sterrenhemel stond voor de onverbiddelijke natuurwetten waar we allemaal mee te maken hebben. Dat maakt de mens klein. Ook lat het iets zien van de grootsheid van God. Aan de kant stond de morele wet van de mens. De mens is vrij om keuzes te maken en om dingen te veranderen. Daarmee kan zij zich ontworstelen aan de natuurwetten. Het verleent toegang aan een hogere wereld die door God bestiert wordt en waarin de mens een wezen is met een onsterfelijke ziel.

Videoclip

• Kant en zijn belangrijkste filsofische ideeën

Link

Het leven van Kant in het kort