Auteursrecht
Wanneer je iets origineels maakt, bijvoorbeeld een tekst of een foto, heb je automatisch het auteursrecht. Jij bent dan immers de auteur van dat werk. Je hoeft daar verder niets voor te doen, alleen maar iets maken. Copyright is het Engelse woord voor auteursrecht. Daarom zie je vaak het tekentje © staan bij allerlei teksten en foto's.
Als de gene die op de foto staat wilt dat de foto in alle opzichten verwijderd wordt, moet dit verzoek worden geaccepteerd. Als dat niet gebeurd kan de auteur een boete van 300 euro krijgen
Als er bijvoorbeeld het volgende op een website staat:
© Jantje
dan wil dat zeggen dat Jantje het auteursrecht heeft op alles wat op die website staat. Maar je hoeft het ©-tekentje er in Nederland niet per se bij te zetten: je hebt immers automatisch het auteursrecht.
Auteurswet
In 1912 is er een speciale wet geschreven om het auteursrecht vast te leggen: de Auteurswet. Dat was nodig om iedereen die dingen maakt, zoals schrijvers, fotografen en schilders, te beschermen tegen mensen die hun werk wilden stelen. Die mensen zijn dus de makers van het werk.
Als je het auteursrecht hebt op een foto, mag je zelf zeggen of die foto gepubliceerd wordt, bijvoorbeeld in een krant of op een website. Als iemand jouw foto gebruikt zonder dat jij hem hebt gezegd dat het mag, 'steelt' die ander jouw foto dus eigenlijk. Want het mag niet van de Auteurswet.
Geldigheid
Een maker van een werk heeft zijn hele leven het auteursrecht op iets dat hij heeft gemaakt. Op die manier kan iemand geld verdienen als hij iets maakt. Als je bijvoorbeeld een foto maakt, kun je eisen dat iedereen die de foto gebruikt, geld betaalt aan jou. Zo zou je je hele leven geld kunnen verdienen aan die foto, elke keer dat iemand hem gebruikt.
Als een maker doodgaat, blijft zijn werk nog 70 jaar beschermd door het auteursrecht. Zijn erfgenamen (meestal de familie) krijgen dan het auteursrecht en de (eventuele) winst.
Werk overnemen
Boeken, internet en televisie: overal vind je werken die zijn beschermd door het auteursrecht. De meeste informatie die je vindt op het internet mag je dus niet zomaar overnemen. Want dat staat in de Auteurswet.
Als je iets wilt overnemen, moet je toestemming vragen aan de auteur. Als hij ja zegt, kan hij nog wel een paar eisen stellen aan het overnemen van zijn werk. Bijvoorbeeld:
- "Mijn naam moet er bij"
- "Ik wil geld hebben voor mijn werk"
- "Je mag het wel gebruiken, maar je mag er niets aan veranderen"
- "Jij mag het gebruiken, maar niemand anders mag het overnemen"
Vrije licenties
Mensen die iets maken, en graag willen dat iedereen het werk verspreidt, doen vaak afstand van een groot deel van hun auteursrecht. Je hoeft dan geen toestemming te vragen als je het werkt wilt gebruiken.
De maker gebruikt dan bij het publiceren een "licentie". Een licentie is eigenlijk een stuk tekst, waarin staat wat je wel en niet mag doen met een werk dat iemand heeft gemaakt. Omdat er van zulke licenties veel meer mag dan van de Auteurswet, worden ze vaak vrije licenties genoemd, iets met vrije licenties valt onder Copyleft.
Bekende voorbeelden van vrije licenties zijn:
- GFDL (GNU Free Documentation License, speciaal voor teksten gemaakt, maar ook bruikbaar voor andere werken)
- Creative Commons (voor alle soorten werken, bijvoorbeeld ook cd's en filmpjes)
Hoe weet ik of er op een tekst of afbeelding auteursrecht zit?
Hoe kom je erachter of er op een tekst of afbeelding auteursrechten zitten en of je het mag gebruiken?
Als je op een site een tekst of afbeelding tegenkomt die je zou willen gebruiken, ga er dan van uit dat er auteursrechten opzitten. Lees de site goed om te kijken of dit ook echt het geval is. Op veel sites vind je een colofon. Daar vind je vaak informatie over de site: of je teksten en afbeeldingen over mag nemen of niet. Je vindt er ook vaak wie de site heeft gemaakt.
Als op de website niet duidelijk staat of je de teksten of afbeeldingen over mag nemen, kun je contact opnemen met de eigenaar van de site.
Fair Use
Er is ook een andere licentie, Fair Use. Dit is dat je in Amerika toestemming moet vragen. Maar in Nederland kan dat al helemaal niet. Onder Fair Use vallen foto's van Windows, Mac, logo's, foto's uit tv-programma's. Daarom vind je ze ook niet op Wikipedia en WikiKids. Als iets een logo is of iets anders wat hierboven is genoemd, vraag eerst aan een moderator of de afbeelding mogelijk Fair Use is. Is dat zo, dan kan hij niet geüpload worden.
Links
- Google Afbeeldingen Let op: Gebruikersrechten moeten staan op Gelabeld voor hergebruik!
- Wikimedia Commons. Is onderdeel van Wikipedia.
- Pics 4 learning