Met dit, dus door dit
Met dit, dus door dit (Latijn: Cum hoc ergo propter hoc) is een drogreden (een fout argument). Volgens de drogreden is de ene gebeurtenis het gevolg van een andere gebeurtenis, omdat zij beide tegelijkertijd hebben plaatsgevonden. Hoewel dat mogelijk is, is het niet altijd standaard het geval. Je hebt dus meer bewijs nodig.
Een voorbeeld is Toen ik ziek was, regende het de hele tijd. De regen heeft me dus ziek gemaakt. De regen en het ziek zijn vinden op of rond dezelfde tijd plaats. Toch betekent dat niet dat de regen ook de oorzaak van de ziekte is. Er zijn sprake zijn van toeval en/of een derde variabele.
In de statistiek komt een vergelijkbare denkfout voor: de willekeurige correlatie. Een correlatie betekent dat er een verband tussen twee factoren (variabelen) zijn. Toch betekent dat niet dat de ene factor de andere factor veroorzaakt.
Andere voorbeelden
Soms kan de drogreden gebruikt worden als onderbouwing voor een juiste stelling. Toch is de argumentatie dan fout:
- Sinds ik meer ben gaan sporten, ben ik 10 kilo afgevallen. Het sporten zorgt dus voor meer gewichtsafname.
Deze stelling kan inderdaad juist zijn. De conclusie in de tweede zin is echter een drogreden. De gewichtsafname kan ook door een derde variabele veroorzaakt worden, zoals een gezonder eetpatroon. In wetenschappelijk onderzoek wordt geprobeerd deze derde variabelen weg te filteren. In dit geval kun je het aanvullen door te zeggen: "Ik heb meer calorieën verbrand, terwijl ik min of meer hetzelfde bleef eten."
In andere gevallen is er helemaal verband tussen de twee factoren:
- Naar mate er meer ijsjes verkocht wordt, zijn er meer verdrinkingsdoden. Het eten van roomijs zorgt voor verdrinking.
Deze stelling is fout, want ijsjes veroorzaakt geen verdrinking. Tussen kan statistisch onderzoek zo'n verband uitwijzen. In dat geval is er een derde variabele die het verband verklaart. Ook kan er sprake zijn toeval. In bovenstaande zin is er een derde variabele: temperatuur. Als het warmer is, worden meer ijsjes verkocht. Daarnaast gaan mensen vaker zwemmen, waardoor er ook meer verdrinkingsdoden zullen zijn. De temperatuur is dus de oorzaak van beide zaken. Toch hebben zij onderling geen verband.