Sterrenbeeld (astrologie)

Oude kaart met sterrenbeelden van noordelijk halfrond

Een sterrenbeeld of zonneteken is een verzameling sterren op de hemelbol die een figuur vormt als je ze door lijnen met elkaar zou verbinden. De figuur staat al vanouds voor een dier, een mythologische persoon of wezen, of een levenloos object. De mens heeft er al heel vroeg met verwondering naar gekeken.

Met name in de populaire zonnetekenastrologie, de eenvoudige astrologie van horoscooprubriekjes in tijdschriften, wordt er aan het sterrenbeeld betekenis gehecht. Zo wordt vooral de plaats van de Zon in aanmerking genomen tijdens je geboorte ("je sterrenbeeld"). Daar valt niet veel aan te berekenen omdat dit gewoon is af te leiden uit je geboorteplaats en je geboortetijd. Vaak bekijkt de astroloog van dienst ook de 'transits' door je sterrenbeeld: staat bijvoorbeeld de actuele planeet Venus in je astrologisch geboorteteken, dan wordt dit als een gunstige periode voor een liefdesrelatie gezien of het ontmoeten van een toekomstige partner. Net als bij andere astrologische theorieën is er echter geen wetenschappelijk bewijs dat de stand van hemellichamen of sterren iets kan zeggen over iemands persoonlijkheid of geluk of wat de toekomst voor hem of haar in petto heeft. Of iemand wel of geen betekenis hecht aan het eigen sterrenbeeld, is een kwestie van overtuiging.

Geschiedenis

De oorsprong van de vroegste sterrenbeelden gaat waarschijnlijk terug tot de prehistorie. Mensen gebruikten ze om verhalen over hun overtuigingen, ervaringen, schepping of mythologie te vertellen.

De 48 traditionele westerse sterrenbeelden in de astronomie zijn Grieks. Ze worden beschreven in het werk van Aratus: Phenomena en het werk van Ptolemaeus: Almagest. Waarschijnlijk is hun oorsprong eeuwen voor deze werken ontstaan.

De meeste noordelijke sterrenbeelden dateren uit de oudheid, met namen die voornamelijk zijn gebaseerd op klassieke Griekse legendes. Zuidelijke sterrenbeelden zijn modernere uitvindingen.

De sterrenbeelden voor de westerse astrologie zijn de 12 tekens van de dierenriem.

Horoscoop

Horoscooptekening

De westerse astrologie werkt sinds de hellenistische periode met horoscopen, die worden berekend en getekend. Tot in de 20e eeuw en het ontstaan van de psychologische astrologie bleef het hoofdzakelijk een vorm van waarzeggerij. De populaire horoscopen die in kranten en tijdschriften verschijnen worden door de meeste astrologen niet ernstig genomen omdat echte astrologie volgens hen veel complexer en uitgebreider is.

Dierenriem

De bekendste sterrenbeelden zijn dus de twaalf tekens van de astrologische dierenriem. De dierenriem is de gordel of band van sterrenbeelden waardoor de zon, de maan en de planeten bewegen op hun reis door de ruimte. Astrologen bestudeerden reeds in de oudheid deze sterrenbeelden en hechtten er zo een bijzondere betekenis aan.

Welk zonneteken jij hebt, wordt bepaald door het moment waarop je geboren bent, én waar je geboren bent. Een astroloog zal met behulp van tabellen precies kunnen bereken wat je zogeheten sterretijd is. Aan de hand daarvan kan de stand van de hemellichamen op het moment van geboorte worden bepaald. Ook kan de astroloog de stand van de zogeheten huizen bepalen ook daar zijn er 12 van. Aan de hand van deze gegevens kan er een horoscooptekening worden gemaakt met daarin de standen van de hemellichamen. De onderlinge hoeken van de hemellichamen zouden dan staan voor bepaalde eigenschappen (karaktereigenschappen) in je geboortehoroscoop.

Sterrenbeeld	Latijn		Je hebt dit sterrenbeeld als je bent geboren in de periode van...
Ram	Aries	♈︎	ca. 21 maart tot ca. 20 april
Stier	Taurus	♉︎	ca. 21 april tot ca. 20 mei
Tweelingen	Gemini	♊︎	ca. 21 mei tot ca. 21 juni
Kreeft	Cancer	♋︎	ca. 22 juni tot ca. 22 juli
Leeuw	Leo	♌︎	ca. 23 juli tot ca. 23 augustus
Maagd	Virgo	♍︎	ca. 24 augustus tot ca. 22 september
Weegschaal	Libra	♎︎	ca. 23 september tot ca. 23 oktober
Schorpioen	Scorpio	♏︎	ca. 24 oktober tot ca. 22 november
Boogschutter	Sagittarius	♐︎	ca. 23 november tot ca. 21 december
Steenbok	Capricornus	♑︎	ca. 22 december tot ca. 20 januari
Waterman	Aquarius	♒︎	ca. 21 januari tot ca. 19 februari
Vissen	Pisces	♓︎	ca. 20 februari tot ca. 20 maart

De tabel hierboven kan er een dagje naast zitten... De precieze datum dat de zon een teken binnentreedt of verlaat kan immers van jaar tot jaar verschillen. Zo zal een kind dat in Amsterdam werd geboren op 21 december 2017 om 17 u een Boogschutter zijn, maar als het een uur later werd geboren is het een Steenbok. De sterrenbeelden zouden staan voor mensentypen.

Hemellichamen

Voor het 'trekken van een (geboorte)horoscoop' kijkt de astroloog dus ook naar de stand van de planeten op het moment van geboorte of een ander moment. Vandaar dat ook de plek van waar je geboren bent meetelt. De hemellichamen die meetellen zijn:

Hemellichaam	Symbool	Psychologische associatie
Zon		het ik, de individualiteit
Maan		de mate van afhankelijkheid
Mercurius		de mate van het denkvermogen
Venus		de mate van liefde en het vinden van harmonie
Mars		de mate van energie, hartstocht, kracht en begeerte
Jupiter		het optimisme en opvoeder in de mens
Saturnus		het geweten en de zelfbeheersing en schuldbesef
Uranus		waarheidsvinding, vriendschap, streven naar vrijheid
Neptunus		gevoel voor mystiek en bijgeloof
Pluto		de stille kracht

Daar waar het hemellichaam staat ten opzichte van het sterrenbeeld (zie horoscooptekening) zou weer iets zeggen over een ander aspect van de persoon waarvoor de horoscoop werd getrokken. Voor sommige mensen is het een serieuze zaak, voor de ander is het flauwekul. Een ieder mag denken van wat hij of zij er van vindt en welke waarde je er aan hecht.

Is Slangendrager het 13e astrologische sterrenbeeld?

Kort antwoord: nee. In 2011 ontstond er nogal wat heisa omdat astronomen besloten een dertiende sterrenbeeld aan de dierenriem tussen Schorpioen en Boogschutter toe te voegen. Astronomie is echter niet hetzelfde als astrologie. De 'Slangendrager' was overigens ook al in de oudheid bekend als teken waar de zon doorliep, maar het werd bewust (door Claudius Ptolemaeus) uit het systeem weggelaten: klassieke astrologie werkt met 12 hemelsegmenten vanaf het lentepunt, niet met dertien. Alles blijft dus zoals het was: er verandert niets aan de astrologische dierenriem.

Wetenschappelijk?

Anders dan bij astronomie is de waarde van astrologie niet wetenschappelijk bewezen. Een bijnaam voor astrologie is dan ook 'sterrenwichelarij'.